Dziś przed bramami szkół stoją samotne matki, rodzice homoseksualni i lesbijki, starsi krewni oraz osoby objęte różnymi ustaleniami dotyczącymi opieki nad dziećmi, a w niektórych rejonach stabilny dom, w którym mama i tata wychowują dzieci, jest raczej wyjątkiem niż regułą.
◊
Tłumaczenie: AlterCabrio – ekspedyt.org
◊
Photo: Unsplash
Elektronika pod strzechą: jak technologia powoduje rozpad rodziny
Alvin Toffler, którego prorocza książka Future Shock (1970) przygotowywała socjologów i polityków na radykalne zmiany społeczne będące wynikiem postępu technologicznego, raptem dziesięć lat później miał okazję pokazać, w jakim stopniu jego wizja się spełniła.
W książce The Third Wave: the Revolution that will Change Our Lives (1980) opisał, jak gospodarka przemysłowa pogrąża się, a wraz z nią rozpada się struktura rodziny.
W Pierwszej Fali organizacji ludzkiej (rewolucji rolniczej) trzy lub więcej pokoleń żyło razem jako jednostka rodzinna. Druga Fala (rewolucja przemysłowa) stworzyła rodzinę dwupokoleniową, a Toffler przewidywał, że nadchodząca Trzecia Fala podważy i ostatecznie zniszczy ten model życia. Czytelnicy o konserwatywnych poglądach mogą chcieć zastrzelić posłańca, ale Toffler niewątpliwie miał rację co do rozpadu tradycyjnych rodzin.
Dziś przed bramami szkół stoją samotne matki, rodzice homoseksualni i lesbijki, starsi krewni oraz osoby objęte różnymi ustaleniami dotyczącymi opieki nad dziećmi, a w niektórych rejonach stabilny dom, w którym mama i tata wychowują dzieci, jest raczej wyjątkiem niż regułą.
W czasach gwałtownych zmian – gdy życie osobiste rozpada się na kawałki, istniejący porządek społeczny kruszeje, a na horyzoncie pojawia się fantastyczny nowy styl życia – zadawanie najważniejszych pytań o naszą przyszłość to nie tylko kwestia intelektualnej ciekawości. To kwestia przetrwania.
Tak jak przemysł wypierany jest przez „technosferę”, tak rodzina dwupokoleniowa miała zostać zastąpiona przez „socjosferę” Trzeciej Fali. W rozdziale „Families of the Future” [Rodziny przyszłości] Toffler potępił przywódców politycznych (wówczas Jimmy’ego Cartera) za obietnice przywrócenia wartości rodzinnych. Krytykował tendencję do obwiniania pojedynczych osób lub obarczania muzyki rockowej, pornografii czy feminizmu winą za rozpad rodziny. Jedynym sposobem na uratowanie wyidealizowanej rodziny byłoby cofnięcie postępu technologicznego.
Trzecia Fala już trwała, co Toffler zauważył: miliony Amerykanów żyjących samotnie, samotni rodzice, stale rosnąca populacja rozwodników, pary żyjące w konkubinacie (zamiast w małżeństwie), gospodarstwa domowe z dziećmi różnych rodziców oraz związki homoseksualne. W tym „labiryncie pokrewieństwa” żadna forma nie była już dominująca. Toffler przewidywał też pary homoseksualne wychowujące dzieci i spekulował na temat możliwości klonowania.
Opisując pojawienie się „elektroniki pod strzechami” [electronic cottage], Toffler słusznie przewidział pracę w domu przy komputerach, choć jego ilustracja została zainspirowana normami heteroseksualnymi i gospodarką opartą na produkcji:
Zarówno mąż, jak i żona mogliby monitorować skomplikowany proces produkcyjny na ekranie konsoli na zmianę po cztery godziny pracy i odpoczynku
Przewidując dramatyczne zmiany w życiu zawodowym, Toffler argumentował, że technologia determinuje sposób, w jaki ludzie żyją razem (lub osobno). W istocie „sama definicja miłości uległaby transformacji”.
Komuny, popularne w latach 60. i 70., w większości zakończyły się niepowodzeniem, jednak Toffler przewidywał rozwój rodzin wielopokoleniowych w gospodarce elektronicznej.
Sieci rodzin wielopokoleniowych mogłyby zapewnić pewne niezbędne usługi biznesowe lub społeczne. W obrębie rodziny, osoby te mogą, ale nie muszą, uprawiać seks między małżeństwami. Mogą być heteroseksualne lub nie. Mogą być bezdzietne lub mieć dzieci.
Toffler uważał, że politycy powinni akceptować zmiany, a nie płynąć pod prąd.
Podejmowanie decyzji o życiu poza ramami rodziny dwupokoleniowej powinno być łatwiejsze, a nie trudniejsze.
Konserwatywni komentatorzy ostrzegają przed upadkiem cywilizacji, ale Toffler był optymistą, wierząc, że ludzie się dostosują i chętnie wezmą udział w tworzeniu nowej cywilizacji. „Wielki Reset” Klausa Schwaba po prostu opierał się na projekcie nowego społeczeństwa, wyobrażonym przez tego szokującego futurologa.
_________________
The electronic cottage: how technology causes family breakdown, Niall McCrae, Dec 19, 2025
◊
Kolejność wydarzeń:
– demoralizacja
– utrata wiary i rozumu/deracjonalizacja
– zaoranie tożsamości narodowej
– utrata państwowości
______________
Warto uzupełnić o:
Regulacje seksualne a zachowania kulturowe, Joseph D. Unwin
Chyba wszystkie cywilizacje po uprzemysłowieniu skazane są na zagładę. W Cesarstwie Rzymskim po upowszechnieniu się słowa ‘fabrica‘.