Przedwczoraj, 19 kwietnia 2016 miał miejsce ósmy już wykład prof. Andrzeja Nowaka z cyklu “Historia Myśli Politycznej”. Odbył się on jak zwykle w Domu Pielgrzyma “Amicus” przy parafii św. Stanisława Kostki na warszawskim Żoliborzu o godz 17:00. Prelegent zaczął od opisania dwóch najważniejszych dzieł Monteskiusza “Listów perskich” – niewielkiej rozmiarami satyry na ówczesny stan rzeczy we Francji oraz “O duchu praw” – bardzo obszernago traktatu.
Mowiąc o tym pierwszym dziele, profesor przypomniał o podrózy Monteskiusza na Węgry. Jej celem było zapoznanie się ze “społeczeństwem nieoświeconym”. Pomysł ten był wyrazem pogardy elity zachodnioeuropejskiej dla Europy Środkowo-Wschodniej. To poczucie wyższosci i pogarda przetrwały do dzisiaj. Profesor podał jako przykład postawę byłego premiera Belgii, Verhofstadta [wiecej o nim w wywiadzie prof. A. Nowaka “Prof. Nowak: Verhofstadt nie lubi PiS, ale nienawidzi Polski. Świadomie pracuje na rzecz interesów Putina.” {TUTAJ}]. Elita Europy Zachodniej jest w stanie zachwycać się egzotyką, np. owej Persji, ale wobec krajów bliższych odczuwa wyższość i demonstruje butę.
Monteskiusz w “O duchu praw” najpierw opisuje różne ustroje polityczne, podobnie jak Arystoteles wyróżniając despotię, monarchię i republikę. Uważał, że nie ma jednego idealnego ustroju. O tym, jaki bedzie najlepszy dla danego panstwa decydują warunki zewnetrzne: wielkość terytorium państwa, klimat, religia, obyczaje, historia, formy gospodarowania oraz zasady rządzenia [patrz Wikipedia {TUTAJ}]. Monteskiusz był wyznawcą liberalizmu i uważał, że rola państwa jest wapewnienie jego obywatelom jak najwiejszej wolności, rozumianej jako swoboda zajmowania sie swoimi sprawami, na ogół z dala od polityki.
Aby to osiągnąć, władza powinna być podzielona, a poszczególne jej organy powinny się wzajemnie blokować i ograniczać. Stad podział władzy na ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą, powszechnie przyjęty obecnie w naszej cywilizacji. Problem w tym, że owo blokowanie się władz może prowadzić do ich paraliżu, a owa wolność – do wykształcenia się społeczeństwa konsumentów, obojętnych na sprawy ogółu.
Zupełnie inny pogląd na te kwestie miał Jan Jakub Rousseau, młodszy od Monteskiusza o 23 lata [patrz Wikipedia {TUTAJ}]. Był on zagorzałym republikaninem i zwolennikiem rewolucji. Uwazał, iz lud ma prawo obalić istniejąca formę rządów i ustanowić całkiem nowy republikański ustrój. Był wiec duchowym ojcem Rewolucji Francuskiej i wielu jej następczyń. Nie marzył on o społeczenstwie wolnych konsumentów, ale rewolucyjnie nastawionych obywateli. Był też przeciwnikiem postępu i głosił hasła powrotu do natury. Rousseau napisał także “Emila” – traktat o wychowaniu dzieci. Pięcioro swych własnych dzieci oddał jednak do przytułku, nie chcąc się nimi zajmować.
Profesor Andrzej Nowak zakończył wykład przypominając, co Rousseau pisał o Polsce I Polakach. O ile inny znany filozof, Wolter był opłacany przez carycę Katarzynę II i tworzył paszkwile na nasz kraj, to Rousseau płacili konfederaci barscy i jego opinie były dla Polski bardzo życzliwe. To on był autorem słynnego powiedzenia: “Jesli nie uda się wam zapobiec, by was połknięto, to nie dajcie się strawić”.
Po wykładzie padło kilka pytań z sali, a całość zakończyła sie ok. 19:00. Relacja wideo ukaże się w portalu Solidarni2010.pl. Wykłady 1-5 z cyklu “Historia Mysli Politycznej są {TUTAJ}, wykład nr 6 jest {TUTAJ}, a wykład nr 7 – {TUTAJ} lub {TUTAJ}.
Następny, dziewiąty wykład odbędzie się 17 maja w “Amicus'”o godz. 17:00.
Redakcja