Na stronie Solidarnych2010 przeczytałam {TUTAJ} ogłoszenie:
“W ramach projektu “PRZESZŁOŚĆ I PERSPEKTYWA – nowa polityka historyczna”, realizowanego przez Stowarzyszenie Solidarni2010, zapraszamy na nowy cykl wykładów profesora Andrzeja Nowaka.
Cykl wykładów profesora Andrzeja Nowaka “Węzły polskiej pamięci” odbywać się będzie w Domu Pielgrzyma Amicus, w godz. 17.00 – 19.00, sala konferencyjna 1.p.
Warszawa, ul. kard. S. Hozjusza 2 [parafia św.St.Kostki na Żoliborzu]; dojazd: metro Pl.Wilsona.
Program na 2016r. [spotkania będą kontynuowane w 2017 r.]:
• 6 września 2016 – „Wolność”
Od Przywileju koszyckiego 1374 – do Konstytucji 3 Maja 1791
• 4 października 2016 – „Odwaga”
Grunwald 1410 – Westerplatte: major Henryk Sucharski 1939, Jan Paweł II 1987, Lech Kaczyński 2009
• 8 listopada 2016 – „Unia”
Horodło 1413 – Lublin 1569
• 6 grudnia 2016 – „Bratni spór”
Mątwy 1666 – Zamach majowy 1926
Bezpośrednio po każdym wykładzie zapraszamy do udziału w otwartych debatach moderowanych przez profesora Andrzeja Nowaka.
Proponujemy także publikację wypowiedzi uczestników dyskusji lub jej słuchaczy – pod warunkiem przesłania podpisanego tekstu do publikacji na podany poniżej adres mejlowy. Zapewniamy również możliwość wcześniejszego zadawania pytań – zostaną one przekazane Prowadzącemu i włączone do dyskusji.
Transmisja on-line.
Wykłady będą dostępne na portalu solidarni2010.pl pod specjalną zakładką projektu.
Projekt dofinansowany przez Ministra Spraw Zagranicznych w ramach konkursu „Wsparcie wymiaru samorządowego i obywatelskiego polskiej polityki zagranicznej 2016”.
Organizator: Stowarzyszenie Solidarni2010,
solidarni2010projekty@gmail.com
Jak widać wykłady będą się odbywać w każdy PIERWSZY wtorek miesiąca [a nie w trzeci, jak poprzednio]. Wczoraj, 6.09.2016, miał miejsce pierwszy z nich, poświęcony wolności. Przed nim pani Hanna Dobrowolska poprosiła obecnych o wpisywanie sie na listę obecności. Jest to potrzebne do sprawozdania dla MSZ. Właściwy wykład zaczął się o 17:15. Profesor przedstawił w nim dzieje wolności szlacheckiej w I RP. Zaczął jednak od fragmentu pamietników Stanisława Augusta, który został w młodości posłem ziemi łomżyńskiej i wręcz brzydził go fakt, że musiał się w tym celu podlizywać “brudnej i zawszonej ciżbie szlacheckiej”.
Prelegent przeszedł potem do zarania idei wolności w Polsce. Miała ona początkowo charakter czysto intelektualny, a pojawiła się w pismach Wincentego Kadłubka, opisujących demokratyczne rządy wybranego z woli ludu księcia Kraka. Była to jednak postać mityczne, a prawdziwi książęta z XIII wieku rządzili despotycznie, ograniczani co najwyżej prawem zwyczajowym. Zmianę tego stanu rzeczy zawdzięczaliśmy temu, iż kolejni królowie Polski nie mieli prawowitych dziedziców. Aby więc zabezpieczyć sukcesję – niejako przekupywali oni wielmożów i stan rycerski [późniejsza szlachtę] kolejnymi przywilejami {TUTAJ}.
Za Kazimierza Wielkiego powstały statuty : wielkopolski i wiślicki {TUTAJ}, przenoszące na polski grunt niektóre podstawowe zasady prawa rzymskiego [np. “prawo nie działa wstecz”]. W zamian za uznanie Jadwigi królem Polski, Ludwik Wegierski nadał przywilej koszycki [m.in.zwolnienie z wiekszości podatków]. Władysław Jagiełło zapewnil nietykalność osobistą szlachty w zamian za prawo do tronu dla jego synów. Ci kontynuowali politykę zjadnywania sobie szlachty za pomocą różnych przywilejów. W roku 1505 uchwalono konstytucję sejmowa Nihil novi…, zakazujaca królowi wydawania ustaw bez zgody Sejmu i Senatu {TUTAJ}. Wydarzenie to uznano za poczatek demokracji szlacheckiej w Polsce.
Funkcjonowała ona nieźle w wieku XVI, a wzmocniło ją wprowadzenie wolnej elekcji królów. Nawet “liberum veto”poczatkowo miało racjonalne uzasadnienie. Jego istnienie służyło do ochrony mniejszości przed tyranią wiekszości. Poza tym w sejmie I RP 2/3 posłów było z Korony, a tylko 1/3 z Litwy. Istnienie “liberum veto” cementowało więc unię Polski z Litwą. Wypaczono jednak tę ideę przyznając pojedyńczym posłom prawo do zrywania sejmów. Odpowiedzialny za to był marszałek Sejmu Andrzej Maksymilian Fredro. Do tego doszedł rosnacy wpływ magnaterii, przekupującej szlachtę. W efekcie republika szlachecka przekształcała się w oligarchię, a idea wolności stała się fasadowa. Skutki wszyscy znamy.
Wykład trwal do 18:45, po czym nastąpiło pół godziny bardzo ciekawej debaty. Ja wyraziłam pogląd, że ustrój I RP wymagał naprawy, ale najważniejszą przyczyną jej upadku była Wojna Północna, która przyniosła zniszczenia większe [proporcjonalnie do ówczesnej liczby ludności] niż potop szwedzki, czy druga wojna światowa [pisałam o tym {TUTAJ}]. Profesor odpowiedział, że jego zdaniem, najistotniejszy był wzrost potęgi Rosji po tej wojnie. Drużynowy harcerski zwrócił uwagę na to, że demokracja szlachecka nie obejmowała mieszczan i chłopów, których położenie stopniowo się pogarszało. Prof. Nowak przyznał mu rację, zauważając jednak, że swobodami obywatelskimi cieszyło się w Polsce ok. 10% ludności, podczas gdy w Anglii – 0,5%. Kilka głosów nawiązywało do chwili obecnej, np. do protestów w sprawie uwolnienia Zygmunta Miernika, skazanego na niesprawiedliwie surową karę za błahe przewinienie.
Spotkanie zakończyło się o 19:15.
Redakcja