DRUGIE CZYTANIE

W dniach minionych Bóg przemawiał na wiele rozmaitych sposobów do Ojców przez proroków. Teraz jednak, w acharit-hajamim, przemówił do nas przez swego Syna, któremu powierzył własność wszystkiego i przez którego stworzył wszechświat. Syn ten jest jasnością Sz’chiny, wyrażeniem Bożej istoty, podtrzymującym wszystko, co istnieje, swym potężnym słowem; a kiedy już dokonał przez siebie oczyszczenia z grzechów, zasiadł po prawicy Ha-G’dula Ba-M’romim. Stał się On więc kimś znacznie lepszym od aniołów, a dane Mu przez Boga imię wyższe jest niż ich imię. Bo do którego z aniołów rzekł kiedykolwiek Bóg:
„Jesteś moim Synem,
dziś stałem się Twym Ojcem“?
Również o żadnym z aniołów Bóg nie powiedział:
„Ja będę Jego Ojcem,
a On będzie moim Synem”
I znów: kiedy Bóg wprowadza swego Pierworodnego na świat, mówi: „Niech oddają Mu cześć wszyscy aniołowie Boży“

(Hbr 1,1-6)

List ten oraz listy Ja’akowa, Kefy, Jochanana i J’hudy znane są pod nazwą Listów Powszechnych, uważa się bowiem, że były pisane do ca­łości Wspólnoty Mesjanicznej, nie zaś tylko do nie-Żydów (jak większość listów Sza’ula) albo do pojedynczych osób (jak cztery Listy Pasterskie). Zdaniem sporego jednak grona biblistów spo­śród tych ośmiu listów wszystkie, prócz trzech listów Jochanana, adresowano do Żydów mesjanicznych. Teza ta z całą pewnością da się obro­nić w wypadku niniejszego listu.
Jego grecki tytuł, który można znaleźć w kil­ku spośród najstarszych manuskryptów: Pros Hebraious („Do Hebrajczyków”), nie jest czę­ścią pierwotnego dokumentu, mimo to musiał być dodany bardzo wcześnie. Najwyraźniej miał wskazywać na fakt, że księga ta zajmuje się tema­tami interesującymi szczególnie żydowskich wie­rzących w Jeszuę: kahanut (kapłaństwem), sys­temem ofiarniczym, aniołami, Malki-Cedekiem (Melchizedekiem), Awrahamem (Abrahamem), Moszem (Mojżeszem), Izraelitami na pustyni, przymierzami biblijnymi, mężami wiary z Tanach, rolą Tory w Nowym Przymierzu itd. Mó­wiąc konkretniej, autor pisał do pewnej wspól­noty żydowskich wierzących, których dobrze znał i których stan duchowy śledził (5,11-12; 6,9-10; 10,32-34; 13,18-24). Z tych powodów, a także dlatego, że generalnie w swoim przekładzie staram się unikać archaizmów i kościelnego żar­gonu, przetłumaczyłem tytuł w taki, a nie inny sposób: „Do grupy Żydów mesjanicznych” (któż dziś nazywa Żydów Hebrajczykami?).
Autora nie wymieniam z następujących przyczyn:
Klemens z Aleksandrii (ok. 200 n.e.), cyto­wany przez Euzebiusza w Historii kościelnej (324 n.e.), miał powiedzieć: „[…] list ten pochodzi od Pawła i że został napisany do Żydów w języ­ku żydowskim, ale że Łukasz przetłumaczył go [… ] i wydał dla Greków” (Euzebiusz z Cezarei, Historia kościelna, VI,14,2, w: tenże: Historia kościelna. O męczennikach palestyńskich, tłum. Arkadiusz Lisiecki, Księgarnia Uniwersytecka Fiszer i Majewski, Poznań 1924, s. 267). Nie istnieje żaden inny wczesny materiał, który by potwierdzał fakt, że Sza’ul napisał ten list albo że był on oryginalnie napisany po hebrajsku. De facto greka Listu do Żydów mesjanicznych jest najbardziej wykwintna w całym Nowym Testa­mencie, a fakt ten można najprościej wyjaśnić w ten sposób, że w tym właśnie języku list ory­ginalnie napisano. Może to jednak oznaczać tylko tyle, że tłumacz – Łukasz bądź kto inny – doskonale władał greką. Różnica stylu w po­równaniu z Listami do Rzymian czy Koryntian może oznaczać nie to, że Sza’ul nie jest autorem, lecz że napisał list po hebrajsku, a tłumacz wolał posłużyć się własną potoczystą greką niż prost­szym stylem Sza’ula.
Euzebiusz przytacza też Orygenesa (ok. 280 n.e.), który był zdania, że idee pochodziły od Sza’ula, lecz autorstwo nie było jego:

[… ] myśli wprawdzie pochodzą od Apostoła, wyrażenia i układ należą do kogoś innego, który z pamięci przytacza myśli apostolskie, i jak uczeń spisuje słowa mistrza swego. (Historia kościelna, VI,25,13, dz. cyt, s. 282)

Niemiecki Żyd mesjaniczny, dr Joachim Heinrich Biesenthal (1804-1886), napisał ko­mentarze do Ewangelii, Dziejów i Rzymian. W 1878 roku wydał komentarz do tego listu, zaty­tułowany Das Trostschreiben des Apostels Paulus an die Hebräer, w którym wyraził pogląd, że Sza’ul napisał ten list „językiem Miszny, ję­zykiem szkół”, czyli po hebrajsku. Żyd mesja­niczny, autor komentarzy, Yechiel Lichtenstein (zob. 3,13K) zgadza się z tym, wskazując na fakt, że podejście Sza’ula i tematyka tego listu różnią się od jego innych listów z tego właśnie powo­du, że tamte pisał do nie-Żydów, ten zaś do Żydów, posłuszny własnej radzie, aby stać się „Ży­dem dla Żydów” (por. 1 Kor 9,19-22zKK).
Większość współczesnych badaczy uważa, że Sza’ul tego listu nie napisał. Jako jeden z po­wodów podaje się ten, że w Rzymie, gdzie list był znany bardzo wcześnie, odrzucano autor­stwo Pawiowe; są też inne przekonujące do­wody. Wspomnę tylko o jednym, o charakte­rze wewnętrznym – 2,3b – gdzie autor pisze: „Wyzwolenie to, na początku oznajmione przez Pana, zostało nam potwierdzone przez tych, którzy Go słyszeli”. Uważa się, że Sza’ul nie na­pisałby takich słów, ponieważ sam widział i sły­szał Jeszuę (Dz 9,3-6; 1 Kor 15,8). Ale rzecznicy autorstwa Sza’ulowego mogliby odpowiedzieć, że ma on tu na myśli tego rodzaju potwierdze­nie, o jakim sam mówił w Ga 2,1-2.6-10, albo że określenie „ci, którzy Go słyszeli”, odnosi się do okresu Jego przebywania na ziemi, a nie do ukazywania się już po zmartwychwstaniu.
Wśród kandydatur autorów, które nie kłó­ciłyby się z 2,3b, jest Apollos, wykształcony, od­ważny Żyd hellenistyczny, ewidentnie charyzma­tyczny przywódca (Dz 18,24-19,1; 1 Kor 1,12; 3,4-5); Pryscylla, która w czterech wypadkach na sześć jest w Nowym Testamencie wymieniana przed swym mężem Akwilą, również – co cie­kawe – w kontekście nauczania, kiedy to „wzięli [Apollosa] na stronę i bardziej szczegółowo wyłuszczyli Drogę Bożą” (Dz 18,26; a także Dz 18,18; Rz 16,3; 2 Tm 4,19); Klemens oraz Łukasz.
Zdaniem niektórych list powstał w latach sześćdziesiątych, wkrótce przed zburzeniem Świątyni (jeśli napisał go Sza’ul, to nie mo­gło to być dużo później). Inni datują go na lata 70-100 n.e. Wzmianki w liście o kulcie nawią­zują nie do Świątyni, ale do dawnego Namiotu Spotkania, Przybytku. Jeśli czytelnicy pochodzili od esseńczyków, z Qumran czy podobnej grupy, która uważała establishment związany ze Świą­tynią (saduceuszów i faryzeuszów) za skorum­powany i dlatego wolała operować kategoriami Namiotu Spotkania niż Świątyni, to autor mógł wziąć pod uwagę wrażliwość czytelników. Mógł jednak uczynić tak i dlatego, że Świątyni już nie było. Z drugiej strony, pisze o lewickim kahanut tak, jak gdyby wciąż funkcjonowało (9,6-9), a przestało funkcjonować w roku 70 n.e.

1. W dniach minionych – kiedy wciąż powstawał Tanach – Bóg przemawiał: „Tak mówi Pan!”. Niektórzy ludzie twierdzą, że wierzą w Boga, ale nie wierzą, że przemawiał. Chwila refleksji sta­wia jednak pod znakiem zapytania sensowność takiego stanowiska. Jeśli Bóg nie przemówił, jeśli nie objawił niczego konkretnego, jeśli nie zacho­wały się żadne Jego słowa, które mogą wskazać człowiekowi drogę ku prawdziwemu poznaniu Boga, człowieka i zależności między nimi, to Bóg nie ma żadnego związku z życiem. Wielu ludzi o świeckim nastawieniu, agnostyków, ateistów wydaje się gotowych zaakceptować beznadziej­ność i bezsensowność takiego wniosku. Mylą się, ale moim zdaniem bliżej im do zmierzenia się z rzeczywistością niż tym, co wierzą w takiego Boga, który nie przemówił.
Bóg przemawiał na wiele rozmaitych spo­sobów, wprost i pośrednio, w snach i opowie­ściach, w historii i proroctwie, poezji i przysło­wiach, do Ojców narodu żydowskiego przez proroków, poczynając od Mojżesza do Malachiasza, a jeszcze przed Mojżeszem – do Abra­hama, Izaaka, Jakuba i Józefa.

2-3. Według tradycji żydowskiej Malachiasz był ostatnim prorokiem w Tanach. Przez następne cztery stulecia – by użyć słów dawniejszego proroka o jeszcze dawniejszych czasach – „sło­wo Adonai było rzadkie w tych czasach; wi­dzenia były nieczęste” (1 Samuela 3,1). Jednak w acharit-hajamim, jak nazywa Tanach „dni ostatnie”, które według Nowego Testamentu już nastały (1 Kor 10,1 IzK), przemówił znowu, ale nie do dawno już nieżyjących Ojców (w. 1), lecz do nas, w I wieku n.e. (zob. 2,3K), przez swego Syna (dosłownie „przez syna”).
Wynikałoby stąd, że Jego Syn jest lepszy niż „Prorocy” (w. 1). Głównym celem autora jest wykazanie tego, że Jeszua i wszystko, co się z Nim wiąże, jest lepsze niż to, co było do­stępne przedtem. Autor używa słowa „lepsze” dwanaście razy w całym liście przy okazji po­równywania Mesjasza i Jego ery z tym, co by­ło przedtem. Pojawia się ono najpierw w 1,4, ostatni raz zaś w 12,24, w podsumowaniu doko­nanego przez autora porównania starego z no­wym (12,18-24).
W w. 2-3 podano siedem cech Syna Bożego, które dowodzą Jego wyższości:
(1) Bóg powierzył Mu własność wszystkie­go (por. Kol 1,15b). Dosłownie: Bóg „uczynił Go dziedzicem wszystkich rzeczy”. „Proś mnie, a dam Ci narody jako dziedzictwo i krańce zie­mi w posiadanie” (Psalm 2,8); por. Mt 4,8-9; 21,38; Dz 1,8. Na temat odniesienia Psalmu 2 do Mesjasza — zob. w. 5aK.

(2) Bóg przez Niego stworzył wszechświat, jak naucza również J 1,3 i Kol 1,16. To, że wszech­świat został stworzony przez pewnego pośrednika – Słowo (J 1,1-3), Sz’chinę (zob. niżej), Mądrość, Torę – nie jest koncepcją obcą judaizmowi, o czym świadczy taki oto cytat z Rabbiego Akiwy w Misznie:

Zwykł mawiać: „[…] Miłuje Bóg Izraela, bo dał im kosztowne narzędzie [hebr. kli – „narzędzie, instrument”]. Lecz miłość te uwypuklił jeszcze, dając im poznać, że da­ne im to kosztowne narzędzie jest tym samym, przez które wszechświat stworzony został – jak powiedziano: „Bo daje wam dobrą naukę; Tory mojej nie porzucajcie” (Przysłów 4,2)” (Awot 3,14).

(3) Syn ten jest jasnością Sz’chiny, dosłow­nie „chwały” – czyli po żydowsku Sz’chiny, któ­rą Encyclopedia Judaica (t. 14, s. 1349-1351) definiuje jako:

[…] Boską Obecność, pełną chwały wszechobecność Bo­ga na świecie, […] objawienie świętości pośród ziemskości.

W dalszej części hasła czytamy:

Jednym z najczęstszych wyobrażeń kojarzonych z Szechiną jest światło. Dlatego o wersecie: „[…] jaśniała ziemia chwałą Jego” (Ezechiel 43,2), rabini mówią: „To jest oblicze Szechiny” (Awot di-Rabbi Natan [ 18b- 19a]; zob. też Chullin 59b-60a). Zarówno aniołowie w niebie, jak i sprawiedli­wi w ‘olam ha-ba („świecie przyszłym”) są podtrzymywa­ni przez blask Szechiny (Midrasz Rabba do Wyjścia 32,4; B’rachot 17a; por. Wyjścia 34,29-35) […]
Według Saadii Gaona [882-942 n.e.] Szechina jest tożsama z kewod Ha-Szem („chwałą Boga”), która podczas doświad­czenia profetycznego pełniła rolę pośredniczki pomiędzy Bo­giem a człowiekiem. Sugeruje on, że „chwała Boga” to termin biblijny, natomiast Szechina to termin talmudyczny na okre­ślenie stworzonego blasku światłości, który funkcjonuje jako pośrednik pomiędzy Bogiem a człowiekiem i który czasami przyjmuje postać ludzką. Dlatego gdy Mojżesz poprosił, żeby mógł ujrzeć chwale Boga, pokazano mu Szechinę, kiedy zaś prorocy w swych widzeniach widzieli Boga na podobieństwo ludzkie, widzieli de facto nie samego Boga, ale Szechinę (zob. interpretacje Saadii do Ezechiela 1,26; l Królewskiej 22,19 i Da­niela 7,9 w „Księdze przekonań i opinii” 2,10).

Przytaczając te cytaty, nie chcę sugerować, że Jeszua to „stworzony blask światłości”, ale tyl­ko podać garść skojarzeń związanych z wyraże­niem „jasność chwały” czy też jasność Sz’chiny. Zob. też 2 Kor 3,6-13zK; Ap 21,23.

(4) Gr. charakter („wyrażenie”), w całym No­wym Testamencie użyte tylko tutaj, chyba jeszcze wyraziściej niż eikon („obraz”; 2 Kor 4,4; Kol 1,15a) wskazuje, że Boża istota objawiła się w Mesjaszu (J 14,9). Por. Liczb 12,8: Mosze, w odróżnieniu od Miriam i Aharona, widział t’munę („podo­bieństwo, odzwierciedlenie”; we współczesnej hebrajszczyźnie – „obraz”) Adonai.
Raphael Patai podaje następujący niezwykły wyjątek z dzieł aleksandryjskiego Żyda Filona (20 p.n.e. – 50 n.e.), zwracając uwagę, że „nie wspomina on o Mesjaszu z imienia, ale mówi o »Pędzie« (dość nieszczęśliwie oddanym w wy­daniu Loeb Classical Library jako »powstanie«), […] który – znamienne to słowa w ustach ży­dowskiego myśliciela – »nie różni się ani na jotę od Boskiego obrazu« i jest »najstarszym synem« Boskiego Ojca […]”. W nawiasach kwadrato­wych umieściłem własne uwagi i odniesienia:

Słyszałem też wyrocznie z ust jednego z uczniów Mojże­sza, tak oto brzmiącą: „Oto mąż, którego imię brzmi po­wstanie” [trafniej – „pęd”, „odrośl” Izajasz 11,1; Zachariasz 6,12], najosobliwsze to tytuły, jeśli przyjmiesz, że istotę z duszy i ciała złożoną opisują. Jeśli jednak przytniesz, że to ów Bezcielesny [ J 1,1; Flp 2,6] nie różni się ani na jotę od Bo­skiego obrazu [niniejszy werset; Kol 1,15.17], to zgodzisz się, że imię to, „powstanie”, przypisane mu, nader prawdziwie go przedstawia. Bo mąż ów to najstarszy syn [Mk 6,3], którego Ojciec nad wszystkich wywyższył [Dz 2,24.32; 3,15; 4,10; Rz 8,11.34], w innym zaś miejscu zwie go pierworodnym swoim [Mt 1,25; Łk 2,7; Rz 8,29; Kol 1,15.18], a w istocie Syn [Mt 2,15] w ten sposób zrodzony [J 3,16] poszedł w śla­dy Ojca swego [J 5,17-26.36] i ukształtował poszczególne rodzaje [J 1,3; Kol 1,16-17], spoglądając na prawzorce, któ­rych Ojciec dostarczył [Żm 8,1-5]. (Filon, Deconfusione lin-guarum 4,45, cyt. w: Rafael Patai, The Messiah Texts, Avon Books, New York 1979, s. 171-172).

(5) Jeszua nie tylko jest potężnym Słowem (J 1,1), ale i ma (wypowiada) potężne słowo, któ­re „spaja wszystko w całość” (Kol 1,17zK), które podtrzymuje (albo: „znosi”, „wytrzymuje pod”) wszystko, co istnieje.

(6) Autor przechodzi od kosmicznych ról Mesjasza do Jego ról w odniesieniu do ludzi: dokonał przez siebie oczyszczenia z grze­chów, czego – jak to stopniowo wyjaśnia po­została część listu – nie mógł się podjąć nikt inny ani nic innego.

(7) A na samym końcu zasiadł po prawi­cy Boga. Psalm 110,1 jest często cytowany w tej księdze i w innych miejscach Nowego Testamen­tu; zob. w. 13K i Mt 22,44zK. W hebrajszczyźnie Psalmu 110,1, przytoczonego częściowo w w. 13, to Bóg powiada: „JHWH rzekł do Pana mego: Zasiądź po mojej prawicy”. „Prawica Boża” to nie tyle konkretne miejsce, co zaszczytny status Mesjasza, wywyższonego do bliskości z Bogiem jako kohen gadol, wstawiający się za tymi, którzy pokładają w Nim ufność (7,25-26).
Bóg jest określony za pomocą peryfrazy Ha-G’dula Ba-M’romim („Wielkość na wysoko­ściach”; BT: „Majestat na wysokościach”). Na długo przed przyjściem Jeszui zwyczajem w ra­mach judaizmu stało się nieużywanie imienia własnego Boga – JHWH – i ta praktyka prze­trwała do dziś. Użyte tu określenie odwołuje się do 1 Kronik 29,11: „Gdyż Twoja, JHWH, jest wielkość (Ha-G’dula) i moc (Ha-G’wura), i chwała (Ha-Tif’eret)”, a znajduje też odbicie w Mk 14,62 i wModlitwie Pańskiej (Mt 6,13zK). Poza tym w grece zarówno JHWH, jak i sło­wo „pan” oddawano słowem kyrios (zob. Mt 1.20K); stąd poprzez użycie bardziej wymyśl­nego określenia niż samo kyrios autor daje do zrozumienia, że mówi o JHWH, a nie o jakimś ziemskim panu. Ponownie cytując Psalm 110,1 w 8,1, skraca on całe określenie do Ha-G’dula. W 12,2 używa omówienia „tron Boży”, a w 10,12 po prostu słowa „Bóg”.

4. Więc jasne jest, że skoro jest On po prawi­cy Boga, stał się On kimś znacznie lepszym od aniołów – mimo że „został na trochę uczy­niony niższym od aniołów” (2,9). Choć dziś nie­którzy Żydzi niemesjaniczni, występując przeciw­ko chrześcijaństwu, twierdzą, że judaizm nigdy nie oczekiwał, iż Mesjasz będzie czymkolwiek się różnił od innych ludzi, nie ulega wątpliwości, że w I wieku wielu Żydów – i spośród zwolenników Jeszui, i spośród niechętnych Mu – żywiło prze­konanie, że Mesjasz będzie kimś więcej niż czło­wiekiem. Jak bardzo więcej? Tak jak aniołowie? Je­śli tak, to którzy? Przez okres sześciu stuleci przed Jeszuą angelologia żydowska zdążyła rozwinąć się w bardzo złożony system – gdzie zatem wśród klas aniołów należałoby usytuować Mesjasza? Udzielona tu zdecydowana odpowiedź brzmi: nig­dzie. Jest On ponad nimi wszystkimi, czego mają za zadanie dowieść wersety z Tanach, cytowane w pozostałej części tego rozdziału.
W pewnym midraszu rabini przedstawiają ludzi sprawiedliwych jako lepszych od aniołów (Midrasz Rabba do Rodzaju 78,1), a taki obraz dobrze pasuje do Jeszui, bo On „nie grzeszył” (4,15). Inny jednak midrasz w następujący spo­sób opisuje samego Mesjasza i – co ciekawe – jest to zarazem jedno z żydowskich odnie­sień Izajasza 52,13-53,12 do Mesjasza:

„Oto słudze memu powiedzie się (będzie postępował roztropnie)”. To Król Mesjasz. „Będzie on wywyższony i wy­niesiony, i będzie bardzo wysoko”. Będzie on wywyższony bardziej niż Awraham i wyniesiony bardziej niż Mojżesz, i postawiony wysoko ponad aniołami, które służą (Jalkut Szimoni 2,53,3 na temat Izajasza 52,13; cyt. w: B.F. Westcott, The Epistle to the Hebrews, s. 16).

Samo Jalkut Szimoni to zbiór ok. 10 tysięcy opowieści i komentarzy z Tahnudu i midraszim, ułożonych w porządku biblijnym przez żyjące­go w XIII wieku Rabbiego Szimbna ha-Darszana (czyli Szymona Wykładowcę, Szymona Kaznodzieję).

Lepszy. – Zob. pkt (2) z w. 2-3K.

Dane Mu przez Boga imię, które wyższe jest niż imię aniołów, może symbolizować Jego status, bardziej prawdopodobne jest jednak, że chodzi tu o faktyczne imię. Z kontekstu wynika, że tym imieniem jest „Syn”; w Flp 2,9 „imieniem ponad wszelkie imię” jest Adonai (zob. Flp 2,9K).
Bardziej dosłowny przekład tego wersetu brzmiałby: „Stał się On o tyle lepszy od aniołów, o ile odziedziczone przez Niego imię jest wyższe niż ich”. W dwóch innych miejscach (7,22; 8,6) au­tor dokonuje podobnego porównania: A jest o ty­le większe niż B, o ile C jest większe niż D, bądź też w wyrażeniu algebraicznym: A – B = C – D. We wszystkich trzech miejscach w moim przekła­dzie staram się oddać taki właśnie sens, unikając matematyki.

5-14. Bo do którego z aniołów rzekł kiedykol­wiek Bóg […]? Autor najwyraźniej zakłada, że aniołowie istnieją (zob. omówienie tej sprawy w 13.2K), i przechodzi do wykazania tezy z w. 4, mianowicie: Mesjasz jako Syn Boży jest „znacz­nie lepszy od aniołów”. Cytuje siedem fragmen­tów z Tanach, z których każdy jest brzemienny w treść (zob. poniższe komentarze do poszcze­gólnych cytatów). Podsumowuje w w. 14 wnio­skiem, że aniołowie „są tylko duchami, które służą, posłanymi do pomocy tym, których Bóg wyzwoli”, czyli wierzącym w Jeszuę.

5a. Jesteś moim Synem, dziś stałem się Twym Ojcem. Czyż Bóg nie był zawsze Ojcem Jeszui? Dlaczego miałby dopiero “stać się” Jego Ojcem? Zob. 5,5zK; Dz 13,33-34zK.
W judaizmie cytowany tu Psalm 2 znaj­dował rozmaite odniesienia – do Aharona, do Dawida, do narodu izraelskiego w czasach mesjańskich, do Masziacha Ben-Dawida i Masziacha Ben-Josefa. Najstarszym znanym odnie­sieniem, w Psalmach Salomona 17,21-27 z po­łowy I wieku p.n.e., jest wszakże odniesienie do Masziacha Ben-Dawida, podobnie jak w Talmudzie w traktacie Sukka 52a.
Aniołowie jako zbiorowość są nazywani „sy­nami Bożymi” u Joba 1,6; 2,1; 38,7 oraz prawdo­podobnie w Księdze Rodzaju 6,2; jednakże do żadnego anioła z osobna nie powiedział Bóg: „Jesteś moim Synem”, jak to uczynił do Jeszui przy okazji zanurzenia (Mk 1,11; Łk 3,22); por. 5,5 i Dz 13,33, gdzie cytuje się ten sam werset. Inne fragmenty Psalmu 2 zostają odniesione do Jeszui w Dz 4,25; Ap 12,15; 19,15; i zob. wyżej, w pkt(1) w w. 2-3K.

5b-6a. Ja będę Jego Ojcem, a On będzie moim Synem. Natan prorokował królowi Dawidowi o jego synu Salomonie i jego potomkach (2 Sa­muela 7,4-17). Rabini odnieśli to jako midrasz do narodu izraelskiego, natomiast odniesienie tego w Nowym Testamencie do Mesjasza to chiddusz („nowa interpretacja”), mający pokazać nie tylko to, że Jeszua jako Syn Boży jest lepszy od aniołów, ale też to, że całość proroctw, w tym obietnica, iż Dom Dawida będzie panował na wieki, została wypełniona w Jeszui, który „po­chodzi fizycznie od Dawida” (Rz 1,3; Mt 1,1zK; Łk 3,23-38zK), ale „duchowo okazał się Synem Bożym” (Rz 1,4; Łk 1,35).
Ponadto zarówno ten cytat, ponieważ mówi o Synu Bożym, jak i cytat następny, zapowiedzia­ny jako odniesienie do Bożego Pierworodnego, podkreślają zaznaczane często w Nowym Testamencie utożsamienie się Jeszui Mesjasza z lu­dem izraelskim (zob. Mt 2.15K). Dostrzegamy paralelę między Bożą obietnicą dotyczącą Mesja­sza w w. 5b a podaną dalej (8,10) Bożą obietni­cą dotyczącą Israela: „Ja będę ich Bogiem, a oni będą moim ludem”, cytowaną z Jeremiasza 31,32 (33), pierwotnie jednak wyrażoną w nieco in­nych słowach do Mojżesza (Wyjścia 7,7). Wcze­śniej (Wyjścia 4,22) Bóg nazwał Israela swoim synem i również swoim pierworodnym. Zresztą Nowy Testament, odnosząc te idee do Mesjasza, nie wprowadza niczego nowego. Podobnie ro­bi się w Psalmie 89 (powtarzającym większość treści Drugiej Księgi Samuela 7):

Zawoła do mnie: „Jesteś moim Ojcem,
Boże mój i skało mojego zbawienia”.
Uczynię go również pierworodnym,
najwyższym pośród królów ziemi (Psalm 89,27-28).

Kiedy Bóg wprowadza swego Pierworod­nego na świat, czyli na ‘olam haze, jest to przygo­towanie do wprowadzenia Go również w świat niebieski, ‘olam haba. Taki jest sens rozdz. 1-2, gdzie przypatrujemy się życiu Jeszui na ziemi (‘olam haze). To jednak prowadzi nas, przez śmierć Mesjasza, do rozdz. 7, gdzie widzimy Go jako na­szego kohena gadola w niebie (‘olam haba).
6b. Tekst hebrajski Psalmu 97,7 głosi: „Odda­wajcie Mu cześć, wszyscy bogowie (elohim)”. Po­nieważ judaizm dopuszcza jako jedno ze zna­czeń słowa elohim słowo „aniołowie”, przekład Septuaginty: „Niech oddają Mu cześć wszyscy aniołowie Boży”, nie zaskakuje. Zaskakuje nato­miast to, że gdy w oryginale adresatem czci jest Adonai, tutaj jest to Syn. Oto kolejne w Nowym Testamencie pośrednie utożsamienie Jeszui z Bo­giem (zob. Kol 2,9K). Werset 4b odpowiada Flp 2,9; w. 6b natomiast odpowiada Flp 2,10-11. Nie trzeba dodawać, że jeśli aniołowie oddają cześć Synowi, to Syn musi być „lepszy od aniołów”.

————————————

acharit-hajamim – czasy ostateczne

Ha-G’dula Ba-M’romim – Moc z Wysoka

Jeszua – Jezus, Jozue

Sz’china – pełne chwały objawienie obecności Boga

EWANGELIA

Na początku było Słowo
a Słowo było u Boga
i Słowo było Bogiem.
Było Ono u Boga na początku.
Wszystkie rzeczy nastały poprzez Nie,
a bez Niego nic, co uczynione, nie miało istnienia.
W Nim było życie,
a to życie było światłością ludzkości.
Światłość świeci w ciemności,
i ciemność jej nie stłamsiła.
Był pewien człowiek posłany od Boga, któremu było na imię Jochanan. Przyszedł, aby być świadectwem, ażeby składać świadectwo o światłości, tak aby przez niego każdy mógł złożyć swą ufność w Bogu i być Mu wiernym. Nie on sam był tą światłością; nie – on przyszedł, aby świadczyć o światłości.
Była to prawdziwa światłość,
która daje światło każdemu, kto przychodzi na świat.
Było Ono na świecie – świat przez Nie powstał, a jednak świat Go nie znał.
Przyszło do swojej ojczyzny, lecz Jego własny lud Go nie przyjął.
Ale tym wszystkim, którzy Je przyjęli, tym, którzy pokładają ufność w Jego osobie i mocy, dało Ono prawo, by stali się dziećmi Boga, nie z powodu więzów krwi, fizyczne­go popędu czy ludzkiego zamysłu, lecz z powodu Boga.
Słowo stało się człowiekiem i mieszkało wśród nas,
a my widzieliśmy Jego Sz’chinę,
Sz’chinę jedynego Syna Ojca,
pełnego łaski i prawdy.
Jochanan zaświadczył o Nim, kiedy wołał: „Oto człowiek, o którego mi chodziło, gdy mówiłem: »Ten, który nadchodzi za mną, przyszedł, aby górować nade mną godno­ścią, bo istniał przede mną«”.
Wszyscy otrzymaliśmy z Jego pełni, tak, łaskę za łaską.
Bo Tora została dana za pośrednictwem Moszego; łaska i prawda przyszły przez Jeszuę Mesjasza.
Nikt nigdy Boga nie widział; lecz jedyny i niepowtarzalny w swoim rodzaju Syn, który jest tym samym co Bóg i jest u boku Ojca – On Go objawił.

(J 1,1-18)

1-18. W prologu do Dobrej Nowiny Jochanan przedstawia zarówno Boskie, jak i ludzkie po­chodzenie i naturę Mesjasza. Wbrew współcze­snej opinii żydowskiej, według której Mesjasz miał być tylko człowiekiem, liczne źródła ży­dowskie mówią o Jego nadprzyrodzonych ce­chach; zob. niżej – komentarze do poszczegól­nych wersetów tego prologu oraz 17.5K.
Ustęp ten składa się z grup dwuwierszy po­przedzielanych wyjaśnieniami prozą. Pliniusz Młodszy, jedno z pierwszych źródeł pogańskich wspominających o chrześcijanach, napisał, że mieli oni zwyczaj spotykać się w określo­ne dni przed świtem „i recytować na zmianę pewną formę słów” (albo: „śpiewać antyfonalnie”) „Chrystusowi jako Bogu” (List do cesarza Trajana, ok. 112 n.e.; Epistulae, X,96).
Poza prologiem do Ewangelii Jochanana inne fragmenty Nowego Testamentu, nadające się do „śpiewu antyfonicznego” bądź innego rodzaju użytku liturgicznego, to np. Łukasz 1-2 oraz Rz 11,33-36; Flp 2,6-11; 1 Tm 3,16 i 2 Tm 2,11-13. Hebrajski paralelizm w Psalmach oraz w innych księgach Tanach zrodził się być może również z myślą o śpiewie antyfonalnym.

1a. Na początku było Słowo. Język przywołuje na myśl pierwszy rozdział Księgi Rodzaju: „Na początku Bóg stworzył niebiosa i ziemię”. Słowo, które było u Boga i było Bogiem, nie zostaje expressis verbis wymienione w Księdze Rodza­ju, ale pozwala od razu ujrzeć się w działaniu: „I rzekł Bóg: »Niech będzie światłość«” (Ro­dzaju 1,3). „I nazwał Bóg światłość Dniem” (Rodzaju 1,5). I tak dalej przez całą Księgę Ro­dzaju, a nawet przez cały Tanach. Boże wyra­żanie się, rozkazywanie, nazywanie i stwarza­nie to jeden z dwóch głównych wątków całej Biblii (wątek drugi to Boża sprawiedliwość i miłosierdzie oraz ich przejawianie się w dzie­le zbawienia ludzi). To wyrażanie się, to mó­wienie, to słowo jest Bogiem – Bóg, który nie mówi, Bóg bez-Słowny, nie jest Bogiem. Słowo zaś, które nie jest Bogiem, niczego nie dokonuje. W Tanach sam Bóg ujmuje to w ten sposób:

Bo jak spada deszcz i śnieg z nieba i nie powraca, aż na­wodni ziemię i sprawi, że wyda ona plon i zakiełkuje, aby dać ziarno siewcy i chleb jedzącemu, tak będzie z moim słowem, które wychodzi z moich ust: nie powróci do mnie bezowocne, ale dokona tego, co mi się podoba, i powiedzie mu się w tym, do czego je posłałem (Izajasz 55,11).

W ten sposób Tanach tworzy fundament dla słów Jochanana – że Słowo było u Boga i że było Bogiem. W w. 14 dowiadujemy się, że tym Słowem jest sam Jeszua Mesjasz; co wię­cej, w Ap 19,13 Jeszua zostaje nazwany wprost Słowem Bożym.
„Słowo” jest tłumaczeniem greckiego logos. Choć pojęcie logos odegrało pewną rolę w pogań­skim gnostycyzmie jako jeden z kroków służą­cych ludziom do samodzielnego przedzierania się do Boga i w tym znaczeniu znalazło zastoso­wanie w wielu herezjach żydowskich i chrześci­jańskich, to tutaj nie stanowi ono pogańskiego wtrętu do Nowego Testamentu, jak są skłonni przypuszczać niektórzy. Jest ono raczej odpo­wiednikiem aramejskiego memra (także „sło­wo”), technicznego terminu teologicznego, uży­wanego przez rabinów wieki przed Jeszua i wie­ki po Nim na określenie wyrażania się przez Boga. W Septuagincie logos jest tłumaczeniem hebrajskiego dawar, które może oznaczać nie tylko „słowo”, ale i „rzecz” lub „sprawę”. Dlatego Żyd mesjaniczny Richard Wurmbrand zapropo­nował taką midraszową interpretację począt­kowego wyrażenia tego wersetu: „Na początku była Rzecz Prawdziwa”.
A zatem Mesjasz istniał przed wszelkim stwo­rzeniem (por. 17,5). Był On w istocie zaanga­żowany w dzieło stworzenia (Kol 1,15-17; Żm 1,2-3). Talmud także głosi preegzystencję Mesjasza. Według pewnej baraity (baraita to anonimowe nauczanie rabinów z okresu misznaickiego, którzy są określani mianem Tanna’im):

Nauczano, że siedem rzeczy było stworzonych, zanim świat został stworzony. Są to Tora, nawrócenie, ogród Eden, Gei-Hinnom, Tron Chwały, Świątynia i imię Mesjasza. [… ] Imię Mesjasza, jak napisano: „Niech imię jego [tutaj – imię Mesjasza] trwa na wieki, niech jego imię wyda potomstwo przed słońcem” (Psalm 72,17) (Pesachim 54a; N’darim 39a; także Midrasz do Psalmu 93,3).

Zob. 19.17K.

1b-3. Czy Jochanan mówi tu o dwóch (Słowo było u Boga), czy o kimś jednym (Słowo było Bogiem)? Odpowiedź Jochanana jest wyrazem myślenia raczej hebrajskiego niż grec­kiego: jest to kwestia typu „jedno i drugie, i – i”, nie zaś „albo – albo”. Z tych wersetów dowia­dujemy się, że to Słowo nie było bytem stworzo­nym, jak nauczał w IV wieku heretyk Ariusz i jak nauczają dziś świadkowie Jehowy.

4-9. Jeszua jako prawdziwa światłość dla świata to główny wątek u Jochanana. Zob. 8,23zK.

6. Jochanan Zanurzyciel. Zob. Mt 3,1K.

11. Swoja ojczyzna […] Jego własny lud, dosłow­nie „Jego własne rzeczy [w grece rodzaj nijaki] […] Jego własny lud [rodzaj męski]”. Jego własną ojczyzną i ludem mógł być albo świat i cała ludz­kość, albo też Ziemia Izraelska i naród żydowski. Ta druga możliwość wydaje się rozsądniejsza, bo przecież spędził On całe swoje życie na zie­mi w Erec-Isra’el. Interpretacja jeszcze węższa, czyli Naceret i Jego tamtejsi znajomi, może znaj­dować uzasadnienie w Łk 4,16-30 i Mk 6,1-6, ale w tym miejscu nie pasuje do kontekstu. Tak czy inaczej, większość tych, do których dotarł ze swą nauką, nie została Jego uczniami.

12. Pokładają ufność w Jego osobie i mocy, do­słownie: „pokładają ufność w Jego imieniu”. Po­jęcie „imię” na starożytnym Bliskim Wschodzie oznaczało to wszystko, co składa się na daną osobę. Takie rozumienie jest nam dziś w pew­nym sensie znane w postaci wyrażenia „prze­mawiać w czyimś imieniu”, czyli z czyimś auto­rytetem i wyrażając jego poglądy. „Pokładanie ufności w imieniu Jeszui Mesjasza” nie polega, rzecz jasna, na przypisywaniu samemu imieniu jakichś magicznych właściwości.
Prawo, by stali się dziećmi Boga. Czyż każ­dy człowiek nie jest dzieckiem Boga? W pew­nym sensie – tak (Dz 17,28), bo rzeczywiście wszyscy jesteśmy stworzeni „na Jego obraz” (Rodzaju 1,26-27; Jk 3,9). W wielu miejscach Pisma Bóg objawia siebie jako Ojca (a w przy­najmniej jednym miejscu – Izajasz 49,14-15 – także jako Matkę) Isra’ela. Ale w tym miej­scu być dzieckiem Boga oznacza posiadać intymną, osobistą więź z Nim, taką, jaką mogli się poszczycić Awraham, Jicchak, Ja’akow, Mosze czy Dawid. Bóg przemawiał do nich osobiście, a oni mówili do Niego. Dokładnie tak samo jest z każdym, kto dochodzi do ufności w Mesjasza, spełniając warunki Nowego Przymierza: wie­rzący jest w stanie cieszyć się więzią z Bogiem, swoim Ojcem; zob. rozdz. 15-17 oraz liczne miejsca w listach Sza’ula.

14. Słowo stało się człowiekiem, dosłownie „Słowo stało się ciałem”. Nie było tak, że pe­wien człowiek imieniem Jeszua, który wychował się w Naceret, postanowił pewnego dnia, że jest Bogiem. Ale było to tak, że Słowo, które „było u Boga” i „było Bogiem”, porzuciło „chwałę, którą miało u [Ojca], zanim powstał świat” (17,5) i „ogo­łociło siebie, przybierając postać niewolnika, stawszy się takim jak ludzie” (Flp 2,7). Innymi słowy, Bóg posłał „własnego Syna jako człowieka, o naturze podobnej do naszej grzesznej natury” (Rz 8,3), tak że „pod każdym względem był ku­szony tak jak my, różnica w tym jedynie, że nie grzeszył” (Żm 4,15). To zatem Bóg-Słowo posta­nowił stać się człowiekiem, a nie odwrotnie.
Lecz czy jedyny Bóg, którego drogi są tak wy­soko ponad naszymi drogami, jak niebiosa są nad ziemią (Izajasz 55,8-9), może „stać się człowie­kiem” i nadal pozostać Bogiem? Czy założenie, że Stwórca staje się stworzeniem, nie przeczy samej istocie tego, co oznacza słowo „Bóg”? Autorzy No­wego Testamentu byli świadomi tego, że pojecie Boga stającego się człowiekiem wymaga jedyne­go w swym rodzaju potraktowania. Na przykład Sza’ul pisze, że w Jeszui Mesjaszu „na sposób cie­lesny mieszka pełnia wszystkiego, czym jest Bóg” (w Kol 2,9); podobnie zob. w. 18zK. Tak ostroż­nie dobierane słowa wskazują na wyjątkowość tej idei. Mattitjahu pisze, że o tym, kiedy przyjdzie Syn Człowieczy, „nie wie nikt — ani aniołowie w niebie, ani Syn, tylko Ojciec” (Mt 24,36). Bóg jest wszechwiedzący, a zarazem jest coś takiego, czego Syn nie wie. Zamiast odrzucać Wcielenie, bo przeczy ono jego z góry przyjętym poglądom na temat Boga, człowiek o otwartym umyśle stara się odkryć, co oznacza to pojęcie według Nowego Te­stamentu. Jego autorzy ukazują i starają się opisać tajemnicę, którą Bóg ujawnił w pewnym zakresie, jednakże nie w całej pełni – „teraz znam częścio­wo; wtedy poznam w pełni” (1 Kor 13,12).
Tanach notuje wiele wypadków objawiania się Boga w postaci człowieka – Awrahamowi (Rodzaju 18), Ja’akowowi (Rodzaju 32,25-33), Moszemu (Wyjścia 3), J’hoszui (Jozuego 5,13-6,5), ludowi izraelskiemu (Sędziów 2,1-5), Gid’onowi (Sędziów 6,11 -24) oraz Manoachowi i je­go żonie, rodzicom Szimszona (Sędziów 13,2-23). We wszystkich tych fragmentach określenia “Adonai” oraz „anioł Adonai” (bądź też „Elohim” i „anioł Elohim“) są używane zamiennie, a w nie­których z nich o aniele Adonai (lub Elohim) mówi się jak o człowieku. Sam zatem Tanach naucza, że wszechmocny Bóg ma moc, aby jeśli zechce, ukazać się wśród ludzi jako człowiek. Nowy Te­stament rozwija tę żydowską ideę jeszcze bar­dziej : Bóg nie tylko może ukazywać się w postaci ludzkiej, ale Słowo Boże może stać się człowie­kiem – i tak uczyniło.
Judaizm niemesjaniczny generalnie zajmo­wał defensywną pozycję teologiczną względem chrześcijaństwa i jego pojęcia Wcielenia. Np. trzynastopunktowe wyznanie wiary Rambama zawiera taki oto artykuł trzeci:

Wierzę pełnią wiary, że Stwórca, błogosławione jest Jego Imię, nie ma ciała i że nie odnosi się do niego żaden fizycz­ny atrybut i że niczego w ogóle nie można z Nim porównać (Trzynaście zasad wiary według Komentarza RaMBaMa do Miszny, Sanhedrin 10,1, tłum. Henryk Halkowski).

Majmonides nie chciał na pewno zaprzeczyć opisom zawartym w Tanach, gdzie Bóg ma cechy fizyczne, takie jak twarz, plecy („tył”: w. 18K) czy wyciągnięte ramię, chciał natomiast wykluczyć możliwość Wcielenia. W świetle Nowego Testa­mentu Żyd mesjaniczny może bez obaw stwier­dzić, że Majmonides się mylił. Gdyby jednak chciał zachować tradycyjny tekst żydowski bez uszczerbku, mógłby zachować jego brzmienie, ale nadać mu interpretację przeciwną zamysłowi Majmonidesa. Na przykład: nowotestamentowy wierzący może zgodzić się, że natura Boża nie jest fizyczna czy materialna, ale będzie utrzy­mywał, że artykuł trzeci nie wyklucza wcielenia Słowa jako Jeszui, jeśli jest ono rozumiane jako wyjątkowy raczej niż podstawowy przymiot Bo­ga, wypadek wymuszony przez pojawienie się grzechu w dziejach człowieka.
Z drugiej strony, Malbim (Meir Loeb Ben-Jechiel Michael), piszący w połowie XIX wieku, choć zawzięcie bronił judaizmu ortodoksyjnego przed reformowanym, wyznawał koncepcję hitgalmut („wcielenie”) zdumiewająco bliską chrze­ścijańskiemu pojęciu wcielenia. Znajdziemy ją w jego komentarzu do rozdz. 18 Księgi Rodzaju, gdzie Adonai objawia się Awrahamowi. (Słowo hitgalmut jest spokrewnione ze słowem golem, nazwą tworu z ludowej opowieści, o ciele ulepio­nym z gliny, które jego twórca ożywił).

16. Łaska. Gr. charis jest odpowiednikiem hebr. chen („łaska, życzliwość”) albo chesed („wierna miłość i dobroć”).

17. Inny fragment porównujący Moszego i Torę z Jeszuą i Nowym Przymierzem to 2 Kor 2,6-16. Czasami uwa­ża się, że niniejszy werset umniejsza znacze­nie Moszego, ale tak nie jest. Przeciwnie, to, że zwykły człowiek, któremu nikt nigdy nie przy­pisywał cech boskich, jest tutaj zestawiany z wcielonym Słowem Bożym, wskazuje, jak wy­soko Jochanan ceni Moszego.
Zestawienie z łaską i prawdą nie jest również umniejszeniem Tory, wiecznej nauki, jaką Bóg dał o samym sobie Israelowi. W innym miejscu sam Jeszuą mówi, że nie przyszedł, aby unieważ­nić Torę, ale aby nadać pełnię (Mt 5,17-20zKK), po czym zajął się interpretowaniem Tory w taki sposób, że jej sens i nakazy stały się jeszcze jaś­niejsze (Mt 5,21-48).
Łaska i prawda to osobiste przymioty Boga, które Jeszuą podczas swego krótkiego życia na ziemi nie tylko objawił w wyjątkowy sposób, ale i w swej wiekuistej mocy jako Słowo Boże nieustannie obdarzał nimi ludzkość od zara­nia stworzenia. Wszystkie one – łaska, praw­da i Tora – pochodzą od Boga jako najdosko­nalsze sposoby wyrażenia Jego istoty; zob. Ap 19,11K.

18. Nikt nigdy Boga nie widział. A jednak wielu, którzy widzieli Adonai, widziało w ten sposób Boga (w. 14K). Poza tym Mosze widział „Boga od tyłu” (Wyjścia 33,19-23), Izajasz wi­dział „Adonai siedzącego na tronie, wysokim i wyniosłym” (Izajasz 6,1), a 70 starszych Isra’ela widziało „Boga Isra’ela […] i jadło, i piło” (Wyjścia 24,9-11). Fragment ten należy więc rozumieć tak, że ostateczna, rzeczywista chwała i natura Boga są zakryte przed grzeszną ludz­kością. Jak to ujmuje Wyjścia 33,20: „I [Bóg] rzekł: »Nie możesz ujrzeć mojej twarzy, bo nikt nie może ujrzeć mnie i żyć«”.
Jedyny i niepowtarzalny w swoim ro­dzaju Syn, który jest tym samym co Bóg. Gr. monogenes theos to dla Żyda sformułowa­nie szokujące i problematyczne. Theos znaczy „Bóg”, a monogenes może oznaczać albo „jednorodzony”, albo „jedyny, niepowtarzalny w swoim rodzaju”. Jeśli monogenes jest przymiotnikiem, to wyrażenie to można oddać jako „jednorodzony Bóg” bądź też jako „jedyny i niepowtarzalny w swoim rodzaju Bóg”. To pierwsze pojęcie jest czymś obcym dla Tanach oraz reszty Nowego Testamentu, kłóci się także z resztą Ewangelii Jochananowej; to drugie tymczasem nie ma sensu w kontekście tego zdania.
NTPŻ traktuje monogenes jako rzeczownik, theos („Bóg”) zaś pełni funkcję przydawki, opi­sując go. W takim wypadku wyrażenie to ozna­cza albo: „Jednorodzony, który jest Bogiem”, al­bo: „Jedyny i Niepowtarzalny w swoim rodzaju, który jest Bogiem”. Słowo „Syn” dodano, a nie ma go w tekście greckim stanowiącym podsta­wę NTPŻ, choć w niektórych manuskryptach pojawia się hyios („syn”) zamiast theos.
Co zatem oznacza nazwanie jedynego i nie­powtarzalnego w swoim rodzaju Syna „Bo­giem”, zwłaszcza że ów Syn, który jest Bogiem, objawił Go, Ojca, który też jest Bogiem? Czy jest więcej niż jeden Bóg? Znów odwołajmy się do 1,1K: ten „Jedyny i Niepowtarzalny w swo­im rodzaju” jest w pełni utożsamiony z Bogiem, nie w taki jednak sposób, aby podważyć pod­stawową prawdę Sz’ma, że „Adonai jest jeden” (Powtórzonego Prawa 6,4; Rz 3,30). Dlatego dodałem tutaj słowa: który jest tym samym co, aby oddać misterność pojęcia „wcielenie” (zob. 1,14zK), zaś słowo Bóg zostaje odniesio­ne do jedynego i niepowtarzalnego w swoim rodzaju Syna: przez całą swoją Ewangelię Jo­chanan naucza, że Ojciec jest Bogiem i Syn jest Bogiem, a jednak rozróżnia on Syna i Ojca, tak że nie da się powiedzieć, że Syn jest Ojcem. Wy­daje mi się, że główna trudność w zrozumieniu tego nie tkwi ani w tekście greckim, ani w mo­im sposobie jego przełożenia, ale w naturze samego Boga.

———————————–

Beit-Ania – Betania
b’mcha – błogosławieństwo
Jeruszalaim – Jerozolima, Jeruzalem
Jochanan – Jan, Joanan
Mosze – Mojżesz
Sz’china – pełne chwały objawienie obecności Boga
Tora – Nauka, Prawo, Pięcioksiąg Mojżesza

http://biblia.wiara.pl/doc/423243.BOZE-NARODZENIE/3

********

Świąteczne marzenia

Czy istnieje więc ten wymarzony, lepszy świat? Czy warto marzyć i o czym warto marzyć?

  Henryk Przondziono /Foto Gość Czy istnieje więc ten wymarzony, lepszy świat? Czy warto marzyć i o czym warto marzyć?

… żeby świat był lepszy. Chyba Pasterka, swoista modlitwa pod gwiazdami, jest czasem największych marzeń. Bóg zstępuje na ziemię, aniołowie śpiewają, ludzie pokazują swoją dobroć. I to wszystko po wigilii, święcie rodzinnych świąt. Jeśli więc świat miałby stać się lepszy… To jaki powinien być?

Chyba łatwiej o czymś takim marzyć, niż zamienić w konkret. Wyobraźmy sobie, na czym mógłby polegać lepszy świat: ludzie są dla siebie milsi; wszyscy są zdrowi; każdy ma pracę (nie chodzi nawet o samą pracę, ale o to, żeby każdy dobrze zarabiał); istnieje prawdziwa miłość, tworzą się pary, które mają gdzie mieszkać; dzieci mają coraz więcej możliwości; można podróżować; nie trzeba aż tak ciężko pracować i leniuchując, można spędzać fajnie czas. Rozpisałem tylko trochę z zapewne dłuższej listy marzeń o lepszym świecie.

Spróbujmy jeszcze raz. Wyobraźmy sobie gwieździste niebo, na sierpie księżyca, jak na rydwanie, Bóg zstępuje z nieba, galaktyki zamieniają się w anielskie chóry, a ludzie z zadartymi w górę głowami wreszcie przestają myśleć tylko o sobie. Dzieje się i stało się. I co? Co to było? Z ewangelicznego zapisu wynika, że poza narodzinami Jezusa w skromnych warunkach nic więcej się nie wydarzyło. Paru osobom było to na rękę (pasterze, mędrcy), a kilku nie (Herod). Czy istnieje więc ten wymarzony, lepszy świat? Czy warto marzyć i o czym warto marzyć?

To pytanie zostawiam jako świąteczny prezent pod choinkę.

http://kosciol.wiara.pl/doc/2288093.Swiateczne-marzenia

*******

Rozświetlacz nocy

Tej nocy czytam Izajasza: „Naród kroczący w ciemnościach ujrzał światłość wielką; nad mieszkańcami kraju mroków zabłysło światło”. Patrzę za okno i chyba rozumiem. Noce bywają romantyczne. Ale gdy po ciemku trzeba gdzieś iść… Nie to, że ciemno, że nie widać. Ale ten strach. Że ktoś się w mroku czai i może dać w łeb… Gdy rozbłyska światło, lęki mijają. I wydają się złym snem…

Tej nocy i moje lęki, że poza granicą śmierci nie ma nic, albo jest niewymowna pustka, milczenie i ból, znikają. Przecież Dziecię nam się narodziło. Bóg wszedł w naszą codzienność. Nie po to by potępić. Do tego wystarczyłoby, gdyby zstąpił z nieba jako władca, otoczony wojskiem swoich aniołów. Ale On przyszedł na świat w ubogiej stajence jako Dziecko. Bo przyszedł nas zbawić. Podnieść z prochu ziemi. Wyprostować nasze zgięte z lęku przed ciosami karki.

Tej nocy wyraźniej niż na co dzień dostrzegam, że Bóg jest dla mnie dobry. I że Bogu zwyczajnie na mnie zależy…

Modlitwa

Jasno, Jezu, w ten dzień pamiątki twoich narodzin  Jasno, bo serce jest rozświetlone przez nadzieję. Skoro przyszedłeś na świat by nas zbawić, to chyba nie nadaremno. Skoro przyszedłeś, to po to, by ludziom się udało. By mnie się udało. Żaden grzech nie musi przekreślać tej możliwości. Dziękuję Ci, Jezu.

http://liturgia.wiara.pl/kalendarz/67b56.Refleksja-na-dzis/2014-12-25

*******

Narodziny Pokornego

dodane 2014-12-24 15:16

ks. Leszek Smoliński

Człowieczeństwo Syna Bożego staje się miejscem spotkania z Bogiem i objawienia Boga.

  Józef Wolny /Foto Gość Betlejem. Bazylika Narodzenia Pańskiego. Drzwi pokory.

Tekst do medytacji

Panie, Tyś Bogiem moim!

Sławić Cię będę i wielbić Twe imię,

bo dokonałeś przedziwnych zamierzeń

z dawna powziętych, niezmiennych, prawdziwych;

bo zamieniłeś miasto w stos gruzów,

warowny gród w rumowisko.

Zamek pysznych, by się nie stał miastem,

nie będzie odbudowany na wieki.

Przeto lud mocny Cię chwali,

miasto narodów przemożnych czci Ciebie.

Bo Tyś jest ucieczką dla biednych,

dla ubogich podporą w utrapieniu;

Tyś osłoną przed deszczem,

Tyś ochłodą przed skwarem;

bo tchnienie przemożnych

jest jak deszcz zimowy,

jak spiekota na suchym stepie.

Ty uśmierzysz wrzawę pysznych;

jak upał cieniem chmury,

tak pieśń ciemięzców zostanie stłumiona.

(Iz 25,1-5)

 

Najpokorniejszy z pokornych

Prorok Izajasz śpiewa dziękczynną pieśń ku czci Boga, który jest panem historii, urzeczywistniającym swoje zamiary. W ten sposób Jahwe upokarza dzieła ludzkiej pychy. On sam okaże się twierdzą i schronieniem dla wiernego ludu. Boży wysłannik chce w ten sposób powiedzieć, że prawdziwe zwycięstwo odniosą ci, którzy zawierzają swoje życie Bogu i uznają Go za swojego Pana.

Szczególnym momentem dziękczynienia jest „pełnia czasu”, kiedy na wielkiej scenie świata pojawia się mały Jezus, najpokorniejszy z pokornych. Jego narodziny dokonują się w Betlejem. Prorok Micheasz zapowiadał siedem wieków wcześniej: „A ty, Betlejem Efrata, najmniejsze jesteś wśród plemion judzkich! Z ciebie mi wyjdzie Ten, który będzie władał w Izraelu, a pochodzenie Jego od początku, od dni wieczności” (Mi 5,1-4a). Jak widać, Bóg upodobał sobie w tym, co po ludzku słabe, ubogie, bez znaczenia – co ludzie omijają, a nawet wręcz lekceważą. Z Jego woli Maryja, pokorna Służebnica Pańska, „porodziła swego pierworodnego Syna, owinęła Go w pieluszki i położyła w żłobie…” (Łk 2,7).

Do Nowo Narodzonego przybyli najpierw pokorni pasterze, którzy usłyszeli najradośniejsze na świecie orędzie „anioła Pańskiego”, zwiastuna Bożej chwały: „dziś w mieście Dawida narodził się wam Zbawiciel, którym jest Mesjasz, Pan” (Łk 2,11). A potem oglądali uwielbienie Boga przez „mnóstwo zastępów niebieskich”.

Pokora przychodzącego Mesjasza uczyniła Go Emmanuelem, czyli Bogiem z nami: „słowo stało się ciałem i rozbiło swój namiot między nami” (J 1,14). Chodzi o „namiot spotkania”, którym w Nowym Testamencie jest człowieczeństwo Chrystusa. To człowieczeństwo Syna Bożego staje się miejscem spotkania z Bogiem i objawienia Boga. Tak więc przez swoje Wcielenie pokorny Jezus „wszedł między lud ukochany, dzieląc z nim trudy i znoje” (kolęda: „Bóg się rodzi”). Pokora Mesjasza stanowi już od samego początku powód do lęku i niepokoju pysznego Heroda, który nawet w dziecku widzi zagrożenie dla swojej władzy. Władca Judei zostaje jednak upokorzony przez Mędrców ze Wschodu, którzy niweczą jego pokrętne plany zgładzenia Dziecięcia i inną drogą udają się do swojej ojczyzny (por. Łk2,12).

Jak zauważył papież Franciszek, pokora jest dla chrześcijanina «złotą regułą», a «robienie postępów» oznacza «uniżanie się». Czy może być bardziej pociągające świadectwo autentycznego chrześcijaństwa? Jesteśmy wezwani, by wraz z Jezusem przechodzić przez „bramę pokory” – w ten sposób uczymy się bojaźni Bożej, która jest zachwytem i przejęciem Boskim majestatem. Wywołuje w nas pragnienie adoracji, uwielbienia, przebywania w Bożej obecności. Zawierzając swoje życie Bogu, prośmy:

Panie Jezu, prosimy Cię, abyś na nowo narodził się w naszym życiu, w naszych rodzinach, Ojczyźnie i na całym świecie, zwłaszcza tam, gdzie zapanował grzech, ciemności, wojny, cierpienie niewinnych ludzi.

http://liturgia.wiara.pl/doc/2294296.Narodziny-Pokornego

Znak Emmanuela

dodane 2014-12-24 15:15

Justyna Nowicka

Nadzieja chrześcijanina nie jest myśleniem życzeniowym, czy samooszukiwaniem – jest oczekiwaniem na spełnienie Bożych obietnic.

  Józef Wolny /Foto Gość

Tekst do medytacji

I znowu Pan przemówił do Achaza tymi słowami: «Proś dla siebie o znak od Pana, Boga twego, czy to głęboko w Szeolu, czy to wysoko w górze!» Lecz Achaz odpowiedział: «Nie będę prosił, i nie będę wystawiał Pana na próbę». Wtedy rzekł [Izajasz]:
«Słuchajcie więc, domu Dawidowy:
Czyż mało wam
naprzykrzać się ludziom,
iż naprzykrzacie się także mojemu Bogu?
Dlatego Pan sam da wam znak:
Oto Panna pocznie i porodzi Syna,
i nazwie Go imieniem Emmanuel.
Śmietanę i miód spożywać będzie,
aż się nauczy odrzucać zło, a wybierać dobro».

(Iz 7,10-16)

Spełnienie Bożych obietnic

Bóg zapowiada przez proroka Izajasza „znak Emmanuela”. Obietnicę daje królowi Achazowi, jako przedstawicielowi całego rodu Dawida. Emmanuel jest konkretną postacią, ale ma też wymiar symboliczny. Słowo Emmanuel w języku hebrajskim oznacza Bóg z nami. Ma oznaczać łaskawość Boga, Jego obecność.

Bóg jest z nami. Jest z nami od zawsze i od wieków o tym przypomina, przez proroków biblijnych i wreszcie przez swojego Syna, w którym Ewangeliści rozpoznali zapowiadanego Emmanuela – wcieloną obietnicę Boga. Od wieków bywa też zostawiany za zamkniętymi drzwiami, jak nieproszony gość. Nie ufamy, że jest dla nas i chce czynić nam dobro, wolimy swoje ludzie, logiczne, policzalne, przewidywalne rozwiązania i zabezpieczenia. Ale Bóg się nie zraża. Nie odmawia swojej łaskawości z powodu ludzkiego niedowiarstwa.

Króla Achaza spotka kara za to, że większą ufność pokładał w pomocy Asyrii niż Boga. Ale Bóg nie odwołał „znaku”. My czasami też musimy ponieść konsekwencje tego, że nie wybieramy Boga. Ale On nigdy nie zabiera swojej obecności.

Święta to czas dobry słów, prezentów, uroczystego nastroju i to wszystko jest ważne. Jednak uczeń Chrystusa, który rozpoznaje Emanuela w swojej codzienności, który Go przyjmuje i angażuje się w życie z Nim ma jeszcze jedno źródło radości. Wypływa ono z wiary, że Bóg kocha go od wieków i na zawsze, że jest wierny Swoim słowom, dlatego nadzieja chrześcijanina nie jest myśleniem życzeniowym, czy samooszukiwaniem – jest oczekiwaniem na spełnienie Bożych obietnic. I nawet jeśli czasami nie mamy tych zewnętrznych, świątecznych radości… możemy być pewni tego, że Bóg jest z nami i możemy nie zgasić w sobie tej radości ucznia.

http://liturgia.wiara.pl/doc/2294294.Znak-Emmanuela

*******

Also happy

dodane 2014-12-24 15:16

ks. Piotr Alabrudziński

To nie Bóg mnoży radość, czy zwiększa wesele – to w radości i weselu jest już wpisana przez Niego moc wzrostu, rozwoju.

  Henryk Przondziono /Foto Gość Szczęście, to prawdziwe i trwałe, zawsze zawiera w sobie nadzieję rozwoju, wzrostu.

Jakiś czas temu wielką popularność zyskała piosenka Pharella Williamsa „Happy”. Optymistyczny tekst – jak sama nazwa wskazuje – i szybko wpadająca w ucho muzyka. Podstawy każdego przeboju. Na samej jednak piosence popularność się nie skończyła. Zaraz też, niczym grzyby po deszczu zaczęły powstawać kolejne teledyski do tej piosenki, nagrywane przez mieszkańców różnych miast, czy przedstawicieli rozmaitych społeczności. Schemat mniej więcej taki: pokażmy, jak potrafimy się cieszyć, pokażmy się, że my jesteśmy „also happy”. Właśnie – jesteśmy? My, chrześcijanie?

Gdybyśmy spróbowali ukazać najbardziej chrześcijańską radość w przystępnej, zrozumiałej dla drugiego człowieka formie? Gdybyś chciała/chciał ukazać radość, którą daje Ci Twoja wiara, Bóg, przynależność do wspólnoty – jak by to wyglądało? Na czym się może opierać? Nie, nie chodzi tylko o plan nakręcenia jakiegoś klipu – raczej o nagranie całego życia z Bogiem…

W ostatnich dniach Adwentu w liturgii Kościoła pojawiła się radość z nowego życia, które niespodziewanie się pojawia. Swój „Magnificat” śpiewa Maryja, a z Nią cały Kościół. Powody do radości może podać również prorok Izajasz. Mówi o Bogu, który „pomnaża radość, zwiększa wesele”. W jaki sposób?

Izajasz daje dwa obrazy: żniwo i podział łupu. Zbieranie plonów i… zbieranie plonów – choć w innym wymiarze. Nie mówi wcale, że to będzie przyczyną radości. Jako początek wskazuje coś innego – narodziny Dziecka – „Syn został nam dany”. Nie jest to jednak jakieś zwykłe dziecko. Dziś pewnie można by o Nim mówić w kategoriach Royal Baby. Dziecko, które nazwane zostało imieniem: „Przedziwny Doradca, Bóg Mocny, Odwieczny Ojciec, Książę Pokoju”. Niezła bajka, prawda?

Dziecko, które jest doradcą? Dziecko, które ma moc? Jeszcze Dziecko, które jest Księciem można by jakoś przetrawić, ale takie, które jest Ojcem? Do tego jeszcze: Odwiecznym? W głowach się poprzewracało? Nie – dopiero powinno się poprzewracać, żeby doprowadzić mnie do Szczęścia, do Błogosławieństwa.

Poprzez taki fragment Pisma Świętego, cząstkę mowy samego Boga, chce On mi przypomnieć, co może dać prawdziwe szczęście. Tak na dobrą sprawę nie chodzi o to, CO JEST – ale o TO, CO WIDZĘ. Szczęście, to prawdziwe i trwałe, zawsze zawiera w sobie nadzieję rozwoju, wzrostu. To nie Bóg mnoży radość, czy zwiększa wesele – to w radości i weselu jest już wpisana przez Niego moc wzrostu, rozwoju.

Zastanów się – potrafisz tak patrzeć? W małym dziecku widzieć już ojca, którym stanie się dopiero za długi, długi czas? Masz nadzieję na dobro? Czy może tkwisz w zamkniętej teraźniejszości, w której zamyka Cię zło? Dziecko otrzymuje już konkretne imię, ale jego znaczenie ukaże dopiero swoim życiem. A ja? Czy potrafię uwierzyć, że imię już jest – a skoro Bóg je nadał, to pomoże cieszyć się jego prawdziwym znaczeniem?

Adwent przywołał na myśl ciążę, którą nosiła Maryja – czyli radość, którą póki co bardziej się przeczuwa i nosi, niż dostrzega w całej swojej okazałości. Tajemnicę rozwoju i wzrostu, którego owoc ukaże się w odpowiednim czasie. Właśnie – odpowiednim czasie. Na radość…

Panie Jezu, modlę się do Ciebie, choć jeszcze Ciebie nie widzę. Dzisiaj modlę się, bo czasem nie widzę w sobie radości, nie umiem jej dostrzec. Czasem nawet brakuje mi wiary w to, że mogę się prawdziwie cieszyć – w Tobie. Proszę, odbierz mi dziwaczną pokusę zamykania dobra w ciasnych kategoriach. Pomóż zrozumieć, że świat, drugi człowiek, ja sam wciąż się rozwijają, ale już mają w sobie dobro, które warto doceniać. Panie, Ty, który dajesz radość tam, gdzie inni by ją odbierali narzekaniem – pozwól widzieć głębiej, więcej. Pozwól w każdym ziarnie, które dopiero zasiewam, dostrzec żniwo, które Ty przygotowałeś. W każdej wojnie, na którą wyruszam, zobaczyć łup, którym pozwalasz mi dzielić się z drugim człowiekiem. Pozwól, nie odbieraj mi radości – nie pozwól, żebym sam ją sobie odebrał…

http://liturgia.wiara.pl/doc/2294298.Also-happy

*********

Komentarz do homilii

Kazanie św. Augustyna, biskupa
(Kazanie 185)
Prawda z ziemi wyrosła, a sprawiedliwość z nieba spojrzała

Przebudź się, człowiecze: dla ciebie Bóg stał się człowiekiem! “Zbudź się, o śpiący, i powstań z martwych, a zajaśnieje ci Chrystus”. Dla ciebie, powtarzam, Bóg stał się człowiekiem.

Umarłbyś na wieki, gdyby On nie narodził się w czasie. Przenigdy nie byłbyś wyzwolony z ciała grzechu, gdyby On nie przyjął ciała, podobnego do ciała grzechu. Byłbyś skazany na niemiłosierną wieczność, gdyby Bóg nie okazał ci wiecznego miłosierdzia. Nie byłbyś przywrócony życiu, gdyby On nie poddał się dobrowolnie prawu śmierci. Bez Jego pomocy byłbyś zgubiony, zginąłbyś, gdyby nie przyszedł.

Świętujmy więc z radością nadejście naszego zbawienia i odkupienia. Świętujmy dzień uroczysty, w którym Ten, co sam jest jedynym i wiekuistym dniem Ojca, zechciał zstąpić w krótki i przemijający dzień doczesności. On “stał się dla nas mądrością od Boga i sprawiedliwością, i uświęceniem, i odkupieniem, aby jak to napisano, w Panu się chlubił ten, kto się chlubi”.

“Prawda z ziemi wyrosła”. Chrystus, który powiedział o sobie “Ja jestem prawdą”, narodził się z Dziewicy. “A sprawiedliwość z nieba się wychyliła”, bo ten, kto uwierzy w Narodzonego, dostępuje usprawiedliwienia nie z siebie, lecz od Boga. “Prawda z ziemi wyrosła”, albowiem “Słowo Ciałem się stało”; a “sprawiedliwość z nieba się wychyliła”, bo “każde dobro, jakie otrzymujemy, i wszelki dar doskonały zstępuje z góry”.

“Prawda z ziemi wyrosła”, to znaczy z łona Maryi, a “sprawiedliwość z nieba się wychyliła”, albowiem “człowiek nie może otrzymać niczego, co by nie było mu dane z nieba”.

“Dostąpiwszy więc usprawiedliwienia przez wiarę, zachowujmy pokój z Bogiem”, bo “spotkały się sprawiedliwość i pokój” przez Pana naszego Jezusa Chrystusa, gdyż “prawda z ziemi wyrosła”. “Dzięki Niemu uzyskaliśmy przez wiarę dostęp do tej łaski, w której trwamy i chlubimy się nadzieją chwały Bożej”. Apostoł nie mówi “chwały naszej”, lecz “chwały Bożej”, albowiem sprawiedliwość nie pochodzi od nas, lecz “z nieba się wychyliła”. A więc ten, “kto się chlubi”, niech się chlubi nie w sobie, ale “w Panu”.

Toteż i Panu, narodzonemu z Dziewicy, aniołowie śpiewają: “Chwała na wysokości Bogu, a na ziemi pokój ludziom, w których sobie upodobał”. Skąd bowiem bierze się pokój na ziemi, jeśli nie z tego, że “prawda z ziemi wyrosła”, to znaczy, że Chrystus narodził się z ciała? “On jest naszym pokojem, On, który obie części ludzkości uczynił jednością”, abyśmy byli ludźmi, w których sobie upodobał, złączeni więzią jedności, pełną słodyczy.

Radujmy się więc dostąpiwszy takiej łaski, a świadectwo sumienia niech będzie naszą chlubą; a wtedy będziemy się chlubili w Panu, a nie w sobie: Jest bowiem powiedziane: “Ty jesteś moją chwałą, Ty głowę mą wznosisz”. Czy mógł nam Pan okazać większą łaskę? Swojego Jedynego Syna uczynił Synem Człowieczym, a synów ludzkich uczynił synami Bożymi.

A jeśli chcesz wiedzieć, jaka jest w tym twoja zasługa, jaki powód tak wielkiego daru i jaka twoja sprawiedliwość, to doszukując się przyczyn nie znajdziesz nic innego, jak tylko łaskę Boga.

***

Biblia pyta:

Któż jest jak nasz Pan Bóg, który mieszka w górze i w dół spogląda na niebo i na ziemię?
Ps 113, 5-6

***

Wiem dobrze, że łzy i westchnienie nie są nieomylnymi oznakami żalu i poprawy. Bardzo często się zdarza, że ci, którzy płaczą przy spowiedzi, wcale nie zaliczają się do najlepszych chrześcijan. Trudno jednak, żeby ktoś, kto naprawdę żałuje i pokutuje, nie wzruszył się inie zasmucił wewnętrznie. Dlatego taka zupełna obojętność i oziębłość przy konfesjonale jest złym znakiem.

św. Jan Maria Vianney,
O zadośćuczynieniu, pokucie i umartwieniu

***

KSIĘGA III, O wewnętrznym ukojeniu
Rozdział XVI. O TYM, ŻE PRAWDZIWEGO UKOJENIA SZUKAĆ MOŻNA TYLKO W BOGU

1. Czego mogę pragnąć, o czym pomyśleć dla zdobycia szczęścia, tego nie oczekuję tutaj, ale w przyszłości. Bo choćbym sam jeden miał całe szczęście świata i mógł używać wszystkiego, co dobre na ziemi, jedno jest pewne, że nie mogłoby to trwać długo.

Dlatego, duszo moja, nie możesz zażywać zupełnego, szczęścia i doskonałego ukojenia jak tylko w Bogu, pocieszycielu ubogich i pokrzepieniu pokornych Ps 77(76),3-4. Poczekaj trochę, duszo, poczekaj na to, co Bóg ci obiecał, a będziesz miała w niebie obfitość wszystkiego.

Jeżeli zbyt żarłocznie rzucisz się na teraźniejsze, stracisz wieczne i niebieskie. Używaj doczesności, ale pragnij wieczności. Nie zdołasz się nasycić niczym, co doczesne, bo nie do używania świata jesteś stworzona.

2. Nawet gdybyś zdobyła wszystkie rzeczy, jakie są stworzone, nie mogłabyś osiągnąć szczęścia i zadowolenia. Tylko w Bogu, który wszystko stworzył, zawiera się całe twoje szczęście i ukojenie, nie takie, jakie wyobrażają sobie i wychwalają głupcy zakochani w tym świecie, ale jakiego oczekują dobrzy słudzy Chrystusa i jakiego przedsmak znają ludzie uduchowieni i czystego serca, którzy już jakby przebywają w niebie Flp 3,20.

Marne i krótkotrwałe jest ludzkie szczęście. Błogosławione i prawdziwe jest to szczęście, które w głębi zaszczepia nam prawda. Człowiek pobożny wszędzie nosi w sobie swojego pocieszyciela Jezusa i mówi do Niego: Bądź ze mną, Panie Jezu, zawsze i wszędzie.

Niech to mi będzie szczęściem, że chętnie zrzekam się wszelkiego ludzkiego szczęścia Hi 6,10. A gdyby mi zabrakło Twojej pociechy, niech Twoja wola i Twoja sprawiedliwa próba będą mi największą pociechą. Bo nie na wieki się gniewasz i nie wiecznie będziesz mi groził Ps 103(102),9; Iz 57,16.

Tomasz a Kempis, ‘O naśladowaniu Chrystusa’

***

BOŻE NARODZENIE

Wierzysz, że się Bóg zrodził w betlejemskim żłobie,
Lecz biada ci, jeżeli nie zrodził się w tobie.
Adam Mickiewicz

Dziwisz sie, że Bóg leżał w stajence na sianie:
Nie dziwisz się, że przyjął Baranka nazwanie.
Adam Mickiewicz

***

Jedź na święta do domu.
H. Jackson Brown, Jr. ‘Mały poradnik życia’

********

Refleksja katolika

Pochłonięci troskami, czuwający nad swoim dobytkiem dniami i nocami, wśród niebezpieczeństw, mijamy kolejne godziny, dni, lata naszego życia.

Jest takie miejsce, gdzie jest światło, radość i pokój… Tam, gdzie rodzi się Bóg. Wystarczy odrobina miejsca: choćby najmniejszy gest serca, najmniejszy żłóbek (por. Iz 9,1-3.5-6; Ps 96,1-3.10-13; Tt 2,11-14).

Miłość Boża przychodzi i z radością rozjaśnia nasze bolesne ciemności, obmywa, napełnia obficie łaską i nadzieją! Boże królowanie przynosi wytchnienie i radość! (Por. Iz 62,11-12; Ps 97,1.6.11-12; Tt 3,4-7). Pójdźmy zatem i my do Betlejem i zobaczmy, pozwólmy naszemu sercu uwierzyć i uwielbiać Boga! (por. Łk 2,15-20).

Żeby nasze uszy usłyszały głos Boży, oczy rozpoznały Pana, a serce zabrzmiało radosnym śpiewem wraz ze wszystkimi narodami i całym stworzeniem! (por. Iz 52,7-10; Ps 98,1-6; Hbr 1,1-6). Bo Bóg prawdziwie zamieszkał wśród nas! (por. J 1,1-18).

Radosnych Świąt Bożego Narodzenia! Otwarcia serca dla Boga i bliźnich!

Anna-Irena, Kraków

czytelny@poczta.fm

***

Film ‘Śmieszność’ przedstawia życie arystokracji na dworze Ludwika XIV, gdzie wysoką cenioną sztuką była słowna riposta. Cięty język budził podziw,  zapewniał wysoką pozycję w towarzystwie, a nawet miejsce przy królewskim stole. Liczyli się ci, którzy umieli zniszczyć przeciwnika słowem. Przegrani byli ośmieszeni, a ich kariery skończone.
‘Śmieszność’, reż. Patrice Leconte, Francja 1996

‘Na początku było Słowo, a Słowo było u Boga, i Bogiem było Słowo. W oryginalnym greckim tekście użyty został wyraz Logos, który znaczy nie tylko Słowo, ale także: ‘prawo porządkujące wszechświat’. To zdanie z dzisiejszej Ewangelii można by przetłumaczyć także w ten sposób: ‘Na początku był Sens, a Sens był u Boga, i Bogiem był Sens’.

Jezus ripostował błyskawicznie i merytorycznie. Jego celem było doprowadzenie człowieka do refleksji i nawrócenia. Josif Brodski tak pisze o języku poezji: ‘W idealnym stanie rzeczy jest to język zaprzeczający własnej masie i prawom ciężkości; język rwący się wzwyż – lub wymykający w bok – ku owemu momentowi, gdy na początku było Słowo’.
ks. Eugeniusz Burzyk,
‘Nie zanudzaj bliźniego swego’

***

Litania na Narodzenie Pańskie – odmów

Litania (łac. ‘litania’ pochodzi z gr. słowa ‘λιταυεία’ błaganie od ‘litē’ prośba, modlitwa) jest jedna z form modlitwy, używanej w liturgii kościołów chrześcijańskich. Przede wszystkim wyraża błaganie, bądź prośbę o pomoc osób boskich lub świętych.

 

Litania na Narodzenie Pańskie
Kyrie, elejson! Chryste, elejson! Kyrie, elejson!
Chryste, usłysz nas! Chryste, wysłuchaj nas!
Ojcze z nieba, Boże, zmiłuj się nad nami.
Synu, Odkupicielu świata, Boże,
Duchu Święty, Boże,
Święta Trójco, Jedyny Boże,

Święta Maryjo, módl się za nami.
Święta Panno nad Pannami
Matko najczystsza
Matko niepokalana
Matko nienaruszona
Matko najmilsza
Matko przedziwna
Przez trudy podróży Twojej z Nazaretu do Betlejem, módl się za nami
Przez Twoje poddanie się woli Boskiej
Przez posłuszeństwo Twoje
Przez miłość ubóstwa i cierpliwość Twoją
Przez smutek Twój, kiedy Ci odmówiono gospody
Przez smutek Twój, kiedyś do stajenki schronić się musiała
Przez radość Twoją, kiedyś Zbawiciela świata urodziła
Przez radość Józefa, Twego oblubieńca
Przez śpiewy aniołów chwalących Boga
Przez pokłon pasterzy
Przez miłość, z którą Jezusa w żłóbku położyłaś
Abyśmy przez pokutę odpuszczenie grzechów naszych otrzymać mogli, módl się za nami
Abyśmy przez umartwienie i skruchę Twemu Synowi podobać się mogli
Abyśmy przez życie w łasce przed Bogiem i ludźmi wzrastać mogli
Abyśmy natchnieniom Boskim posłusznymi byli
Abyśmy nieskończonych zasług Syna Twego uczestnikami się stali

Baranku Boży, który gładzisz grzechy świata, przepuść nam, Panie.
Baranku Boży, który gładzisz grzechy świata, wysłuchaj nas, Panie.
Baranku Boży, który gładzisz grzechy świata, zmiłuj się nad nami, Panie.

Módlmy się:
Boże, Ty sprawiłeś, że ta najświętsza noc zajaśniała blaskiem prawdziwej światłości, daj, abyśmy w Niebie mogli uczestniczyć w radości Twojego Syna, którego tajemnicę wcielenia poznaliśmy na ziemi. Przez Chrystusa, Pana naszego.
Amen.

 

***

W homilii wygłoszonej podczas pasterki 2004 w bazylice świętego Piotra Jan Paweł II powiedział, że cała ludzkość, która boryka się z trudnościami, potrzebuje Syna Bożego. Było to wyjątkowo krótkie kazanie papieża. Jak się przypuszcza jego długość dostosował do swych sił, a chciał odczytać je w całości osobiście. Przypomniał, ze Betlejem, gdzie narodził się Jezus, w języku hebrajskim znaczy ‘dom chleba’. ‘Tam właśnie – dodał papież – przyszedł na świat Mesjasz, który powie o sobie: “Jam jest chleb życia”. Jan Paweł II powiedział: ‘Wielbimy Cię, Panie, który rzeczywiście jesteś obecny w Sakramencie Ołtarza; Chlebie żywy, który dajesz życie człowiekowi. Uznajemy w Tobie, słabe i bezbronne Dzieciątko, leżące w żłobie, naszego jedynego Boga! W pełni czasów stałeś się człowiekiem między ludźmi, by połączyć koniec z początkiem, czyli człowieka z Bogiem’.- Narodziłeś się tej Nocy, nasz Boski Odkupicielu, i dla nas, wędrowców na drogach czasu, stałeś się pokarmem życia wiecznego. Wspomnij na nas, odwieczny Synu Boży, który przyjąłeś ciało z Maryi Dziewicy! Cała ludzkość, która przechodzi tyle prób i boryka się z trudnościami, potrzebuje Ciebie” – tylko w tym fragmencie papieskiej homilii znalazło się odniesienie do aktualnej sytuacji na świecie,
PAP, IAR 24-12-2004

***

Kazanie św. Leona Wielkiego, papieża
(Kazanie I o Narodzeniu Pańskim, 1-3)

Poznaj swoją godność, chrześcijaninie

Dzisiaj narodził nam się Zbawiciel, radujmy się, umiłowani! Nie miejsce na smutek, kiedy rodzi się życie; pierzchnął lęk przed zagładą śmierci, nastaje radość z obietnicy niekończącego się życia.

Nikogo ona nie omija, wszyscy mają ten sam powód do tego wesela, bo nasz Pan niweczy grzech i śmierć, a chociaż nikogo nie znajduje wolnego od winy, to przecież wszystkich przychodzi wyzwolić. Niech się weseli święty, bo bliski jest palmy zwycięstwa; niech się raduje grzeszny, bo dane mu jest przebaczenie; niech powróci do życia poganin, bo do niego jest powołany.

Oto nadeszła pełnia czasu, przewidziana w niezgłębionych wyrokach Bożych, i Syn Boga przyjmuje na siebie naturę ludzką, by ją pojednać z jej Stwórcą i przez nią zwyciężyć szatana, jej zwycięzcę i sprawcę śmierci.

Pan się rodzi, “Chwała na wysokości Bogu” śpiewają radośnie aniołowie i głoszą “pokój ludziom, których umiłował”. Widzą już bowiem niebiańską Jerozolimę powstającą ze wszystkich narodów. Jakże wielką radość powinno dawać nam, ludziom, owo niewysłowione dzieło miłości Bożej, skoro ogarnia ona nawet aniołów.

Umiłowani! Dzięki składajmy Bogu Ojcu przez Jego Syna, w Duchu Świętym, albowiem umiłował nas i w swym bezgranicznym miłosierdziu ulitował się nad nami: “Nas, umarłych na skutek występków, razem z Chrystusem przywrócił do życia”, abyśmy się w Nim stali nowym, odrodzonym stworzeniem.

Porzućmy więc to, czym byliśmy, i nasze dawne uczynki, a skoro przez Wcielenie Syna Bożego zostaliśmy w Nim usynowieni, wyrzeknijmy się wszystkiego, co jest tylko ciałem.

Poznaj swoją godność, chrześcijaninie! Stałeś się uczestnikiem Boskiej natury, porzuć więc wyrodne obyczaje dawnego upodlenia i już do nich nie powracaj. Pomnij, jakiej to Głowy i jakiego Ciała jesteś członkiem. Pamiętaj, że zostałeś wydarty mocom ciemności i przeniesiony do światła i królestwa Bożego.

Przez chrzest stałeś się przybytkiem Ducha Świętego, nie wypędzaj Go więc z twego serca przez niegodne życie, nie oddawaj się ponownie w niewolę szatana, bo twoją ceną jest Krew Chrystusa.

***

Człowiek pyta:

Gdzie jest nowo narodzony król żydowski?
Mt 2,2

***

Nic nie jest wart na spowiedzi taki żal, który młoda osoba czuje dlatego, że z powodu grzechu straciła dobre imię. Albo kiedy ktoś żałuje, że go złapano na kradzieży. Taki żal jest tylko naturalny. Żal musi być nadprzyrodzony, czyli ma pochodzić od Ducha Świętego – ma wypływać z pobudek nadprzyrodzonych, a nie naturalnych.

św. Jan Maria Vianney,
O zadośćuczynieniu, pokucie i umartwieniu

***

KSIĘGA III, O wewnętrznym ukojeniu
Rozdział XVII. O TYM, ŻE KAŻDĄ TROSKĘ TRZEBA ZAWIERZYĆ BOGU

1. Synu, pozwól mi czynić z tobą, co zechcę; ja wiem, co dla ciebie dobre. Ty myślisz jak człowiek, tak czujesz, jak podpowiada ci twoje ludzkie serce. Panie, to prawda. Więcej troszczysz się o mnie 1 P 5,7, niż ja sam mógłbym się troszczyć o siebie. Bo niezbyt pewny jest ten, kto w Tobie nie złożył całej troski o siebie. Panie, byle tylko moja wola z całą mocą i słusznością należała do Ciebie, czyń ze mną, co się Tobie podoba. Bo wszystko, co mógłbyś ze mną uczynić, może być tylko dobre. 2. Jeśli chcesz, abym pozostawał w ciemności, bądź pochwalony, a jeśli zechcesz wyprowadzić mnie na światło, także bądź pochwalony. Jeżeli raczysz mnie uradować, bądź pochwalony, a jeżeli zechcesz mojego cierpienia, bądź pochwalony. Synu, taka ma być twoja postawa, jeżeli chcesz być ze mną. Tak więc równie chętnie masz przyjmować cierpienie, jak i radość. Tak samo spokojnie musisz znosić biedę i ubóstwo, jak bogactwo i dostatek. 3. Panie, chętnie przecierpię dla Ciebie wszystko, co zechcesz na mnie spuścić. Tak samo pragnę przyjmować z Twojej ręki dobro i zło, słodycz i gorycz, radość i smutek i za wszystko, co mnie spotyka, Tobie dziękować Hi 2,10.

Chroń mnie od grzechu, a nie ulęknę się śmierci ani piekła. Bylebyś nie odtrącił mnie na wieki Ps 77(76),8 i nie wymazał z księgi żywota Ap 3,5, niestraszna mi będzie żadna udręka, jakakolwiek mnie spotka.

Tomasz a Kempis, ‘O naśladowaniu Chrystusa’

***

SŁOWO I CIAŁO

Słowo stało się ciałem, ażeby na nowo
Ciało twoje, człowieku, powróciło w słowo.
Adam Mickiewicz

***

Co roku w Boże Narodzenie oglądaj film ‘It’s a wonderful Live’.

H. Jackson Brown, Jr. ‘Mały poradnik życia’

http://www.katolik.pl/modlitwa,883.html

Refleksja maryjna

Narodzenie Pańskie

Wesel się, Córko człowiecza, która stałaś się Matką Boga,
Wesel się, Córko Boga, która stałaś się Matką ludzi,
Wesel się, Najświętsza Panno w tajemnicy weselnej,
Wesel się, Najświętsza Panno w tajemnicy macierzyńskiej,
Wesel się, Ty, która ubrałaś Jezusa nagusieńkiego,
Wesel się, Ty, która karmiłaś Go po narodzeniu,
Wesel się, Ty, która tuliłaś Go w obcym świecie,
Wesel się, Ty, która chroniłaś Go przed tymi, którzy chcieli Go uwięzić,
Wesel się, Oblubienico nie poślubiona.

Inno Akathistos

teksty pochodzą z książki: “Z Maryją na co dzień – Rozważania na wszystkie dni roku”
(C) Copyright: Wydawnictwo SALWATOR,   Kraków 2000
www.salwator.com

Patron Dnia

Narodzenie Pańskie

Przeszło dziewiętnaście wieków temu cesarz rzymski August wydał dekret nakazujący spis ludności w całym rzymskim imperium. “Wybierali się więc wszyscy, aby się dać zapisać, każdy do swojego miasta” (Łk 2, 3). “Udał się także Józef z Galilei, z miasta Nazaret, do Judei, do miasta Dawidowego, zwanego Betlejem, ponieważ pochodzili z domu i rodu Dawida, żeby się dać zapisać z poślubioną sobie Maryją, która była brzemienna” (Łk 2, 4-5).

Betlejem leży około 8 km na południe od Jerozolimy. Zwane jest “miastem Dawida”, ponieważ tu właśnie Dawid otrzymał namaszczenie na króla (por. 1 Sm 16, 2-13). Według przepowiedni proroków Betlejem miało się stać miejscem narodzin Mesjasza. Kiedy Józef i Maryja znaleźli się w Betlejem, “nadszedł dlas Maryi czas rozwiązania. Porodziła swego pierworodnego Syna, owinęła Go w pieluszki i położyław żłobie, gdyż nie było dla nich miejsca w gospodzie” (Łk 2,6-7). Wówczas to pasterzom, którzy w tejże okolicy “trzymali straż nocną nad swoją trzodą”, ukazał się Anioł Pański “i chwała Pańska zewsząd ich oświeciła, także bardzo się przestraszyli. Lecz Anioł rzekł do nich: “Nie bójcie się! Oto zwiastuje wam radość wielką, która będzie udziałem całego narodu: dziś w mieście Dawida narodził się wam Zbawiciel, którym jest Mesjasz, Pan. A to będzie znakiem dla was: znajdziecie Niemowlę, owinięte w pieluszki i leżące w żłobie”. I nagle przyłączyło się do Anioła mnóstwo zastępów niebieskich, które wielbiło Boga słowami: “Chwała Bogu na wysokości, a na ziemi pokój ludziom jego upodobania” (Łk 2, 8-13).

W okresie Bożego Narodzenia ustawia się w koścołach żłóbek. Zwyczaj ten, bardzo bliski katolikom, wprowadził w roku 1226 – za pozwoleniem papieża Św. Franciszek z Asyżu, chcąc w ten sposób rozszerzyć wśród ludzi miłość do Dzieciątka Jezus. Pamiątka narodzenia Pana Jezusa, sprawowana w okresie Bożego Narodzenia, jest prócz dorocznie obchodzonego Misterium Paschalnego najważniejszym liturgicznym świętem. W dniu 25 grudnia czcimy historyczny fakt przyjścia Jezusa na świat, a rozpoczyna się Mszą Świętą zwaną Pasterką.
http://www.katolik.pl/modlitwa,884.html

****************************************************************************************************************************************

Patron Dnia

Narodzenie Pańskie

Przeszło dziewiętnaście wieków temu cesarz rzymski August wydał dekret nakazujący spis ludności w całym rzymskim imperium. “Wybierali się więc wszyscy, aby się dać zapisać, każdy do swojego miasta” (Łk 2, 3). “Udał się także Józef z Galilei, z miasta Nazaret, do Judei, do miasta Dawidowego, zwanego Betlejem, ponieważ pochodzili z domu i rodu Dawida, żeby się dać zapisać z poślubioną sobie Maryją, która była brzemienna” (Łk 2, 4-5).

Betlejem leży około 8 km na południe od Jerozolimy. Zwane jest “miastem Dawida”, ponieważ tu właśnie Dawid otrzymał namaszczenie na króla (por. 1 Sm 16, 2-13). Według przepowiedni proroków Betlejem miało się stać miejscem narodzin Mesjasza. Kiedy Józef i Maryja znaleźli się w Betlejem, “nadszedł dlas Maryi czas rozwiązania. Porodziła swego pierworodnego Syna, owinęła Go w pieluszki i położyław żłobie, gdyż nie było dla nich miejsca w gospodzie” (Łk 2,6-7). Wówczas to pasterzom, którzy w tejże okolicy “trzymali straż nocną nad swoją trzodą”, ukazał się Anioł Pański “i chwała Pańska zewsząd ich oświeciła, także bardzo się przestraszyli. Lecz Anioł rzekł do nich: “Nie bójcie się! Oto zwiastuje wam radość wielką, która będzie udziałem całego narodu: dziś w mieście Dawida narodził się wam Zbawiciel, którym jest Mesjasz, Pan. A to będzie znakiem dla was: znajdziecie Niemowlę, owinięte w pieluszki i leżące w żłobie”. I nagle przyłączyło się do Anioła mnóstwo zastępów niebieskich, które wielbiło Boga słowami: “Chwała Bogu na wysokości, a na ziemi pokój ludziom jego upodobania” (Łk 2, 8-13).

W okresie Bożego Narodzenia ustawia się w koścołach żłóbek. Zwyczaj ten, bardzo bliski katolikom, wprowadził w roku 1226 – za pozwoleniem papieża Św. Franciszek z Asyżu, chcąc w ten sposób rozszerzyć wśród ludzi miłość do Dzieciątka Jezus. Pamiątka narodzenia Pana Jezusa, sprawowana w okresie Bożego Narodzenia, jest prócz dorocznie obchodzonego Misterium Paschalnego najważniejszym liturgicznym świętem. W dniu 25 grudnia czcimy historyczny fakt przyjścia Jezusa na świat, a rozpoczyna się Mszą Świętą zwaną Pasterką.

http://www.katolik.pl/modlitwa,884.html

***************************************************************************************************************************************

ŚWIĘTYCH OBCOWANIE

25 grudnia

Święta Anastazja, męczennica

Anastazja urodziła się w Rzymie w połowie III w. Była córką poganina i chrześcijanki. Miała męża okrutnika, który jej życie zamienił w pasmo udręk. Po jego śmierci zajęła się pomocą uwięzionym chrześcijanom. Opłacała strażników więziennych, żeby uzyskać dostęp do więzionych i niosła taką pomoc, jaka była dostępna.
Kierownikiem duchowym Anastazji był św. Chryzogon, który z polecenia cesarza Dioklecjana został uwięziony i skazany na śmierć za wyznawanie wiary. Wyrok został wykonany w 303 r. w Akwilei. Anastazja towarzyszyła Chryzogonowi do ostatnich chwil. Wtedy również i ona została uwięziona i wtrącona do więzienia w Sirmium (Dalmacja, obecnie Sremska Mitrovica). Po wielu torturach, które zniosła bez słowa skargi, została skazana na śmierć. Z rozkazu sędziego wysłano Anastazję dziurawym statkiem na pełne morze, jednak ku zdumieniu wszystkich statek nie poszedł na dno. Skazano ją więc na śmierć przez spalenie; wyrok wykonano w Sirmium w 304 r.
Imię Anastazji wymienia się w Kanonie Rzymskim. Jest patronką wdów i męczennic.

W ikonografii przedstawiana jest z palmą w ręku, z mieczem, nożyczkami albo naczyniem na maść; często także na stosie albo przywiązana do pala.

http://www.brewiarz.katolik.pl/czytelnia/swieci/12-25a.php3

Anastazja (święta). Imię jej znajduje się w kanonie Mszy św. Jakkolwiek imię św. A. wielce czczone jest u Greków i Rzymian, jednakże niewiele o niej powiedzieć możemy. Akta jej męczeństwa, nazwane aktami św. Chryzogona, nie są autentyczne, chociaż, podług zdania Tillemonta, (Memoires, t. V p. 138), są one starożytne i poprzedzają wielebnego Bedę. Akta te są dwojakiego rodzaju i, co do głównych rzeczy, nie różnią się między sobą. Jedne z nich są wydrukowane u Bollandystów, w pierwszym tomie Kwietnia, drugie, spisane przez Symeona Metafrasta, znajdują się u Surjusza, De probat. SS. vitis. pod d. 25 Grud. Podług tych akt, Anastazja była córką Pretekstata, znakomitego rzymianina, poganina i Flawji chrześcjanki, która ją wychowała w prawdziwéj wierze. Po przedwczesnej śmierci Flawji, św. Chryzogon był nauczycielem Anastazji. Imię tego świętego męża również zamieszczoném jest w kanonie Mszy św., zkąd wnosić należy, że był jednym z dawnych, a sławnych doktorów Kościoła rzymskiego. Anastazja pomimowolnie poślubioną została, przez swego ojca, pewnemu poganinowi Publjuszowi, rozwiązłych obyczajów, który zabronił jej wszelkich stosunków z chrześcjanami i jak najgorzej się z nią obchodził. Cierpienia Anastazji tym bardziej się powiększyły, gdy Djoklecjan kazał uwięzić mistrza jej św. Chryzogona, z którym wszelako prowadziła tajemną korespondencję. Cztery listy, zamieszczone w słowniku Suidasa pod literą X i przypisywane tym dwojgu świętym, nie są autentyczne. Po śmierci męża, który umarł w czasie podróży, A. rozdawszy biednym swoje dobra, towarzyszyła św. Chryzogonowi do Akwilei, gdzie, z rozkazu Djoklecjana, posłanym i ściętym został r. 304. W tymże roku i św. Anastazja okrutnie męczoną była w Illirji, gdzie umarła mężnie, wyznając wiarę w Chrystusa. Ciało jej przeniesiono do Rzymu i pogrzebiono w kościele, poświęconym jej imieniowi. Ponieważ męczeństwo św. Anast. przypadło 25 Grud., Papieże zatém w tym dniu odprawiali drugą Mszę świętą, w kościele tej męczenniczki, i teraz jeszcze w uroczystość Bożego Narodzenia, w czasie drugiej Mszy św. czyni się kommemoracja św. Anastazji. Jest jeszcze kilka innych męczenniczek, tegoż samego imienia, zkąd wynikło zamieszanie w historji tej świętej.  (Hefele). J.

Tytuł	Encyklopedja Kościelna (tom I)
Data wydania	1873
Drukarz	Czerwiński i Spółka
Miejsce wydania	Warszawa
Źródło	Skany na Commons

 http://pl.wikisource.org/wiki/Encyklopedja_Ko%C5%9Bcielna/Anastazja_%C5%9Bwi%C4%99ta

25 grudnia

Żywot świętej Anastazji, Męczenniczki

(Żyła około roku Pańskiego 305)

 

Anastazja była córką znakomitego rzymianina Pretekstata, poganina, i matki chrześcijanki, która ją zaznajomiła z prawdami wiary świętej i wszczepiła w nią szczerą pobożność. Zanim dziewczę doszło do lat panieńskich, odumarła ją matka, ale Anastazja już była utwierdzona w miłości Boga, skromności, pokorze i miłosierdziu względem nieszczęśliwych. Cnoty te rozkwitły w niej w całej pełni pod kierownictwem świątobliwego kapłana Chryzogona, który był jej nauczycielem.

Ojciec zmusił ją, aby wbrew swej woli oddała rękę Publiuszowi, młodzieńcowi znakomitego rodu, ale poganinowi. Małżeństwo to było dla niej źródłem niewypowiedzianych goryczy i srogich udręczeń, gdyż Publiusz był człowiekiem pozbawionym serca, oddanym całkowicie zmysłowym uciechom. Łagodność, dobroć i pobożność żony nie tylko nie budowała go, ale była mu wprost wstrętna. Anastazja znosiła utrapienia i dokuczliwości z niemą cierpliwością, szukając pociechy w modlitwie i dobroczynności, do czego dużo sposobności dawało jej nakazane przez Dioklecjana prześladowanie chrześcijan. Anastazja rozporządzała wielkim majątkiem, więc przebrana w ubogie szaty chodziła potajemnie w towarzystwie jednego sługi do więzień, przekupywała dozorców i straże i krzepiła biednych więźniów nie tylko pokarmem i napojem, ale i duchowną pociechą i zachętą do wytrwałości.

Publiusz wiedział o tym, a chcąc jej dokuczyć, łajał ją za to i szydził z niej, a nawet jak mógł przeszkadzał jej w pełnieniu tych chrześcijańskich uczynków, Anastazja nie traciła zimnej krwi, zawsze była spokojna, łagodna i uprzejma i nigdy nie unosiła się niecierpliwością. Publiusz, nie mogąc pojąć jej szlachetności, kazał ją uwięzić w domu i traktować jak niewolnicę. Około tego czasu pojmano także Chryzogona i osadzono w ciemnym lochu. Któż opisze męki i cierpienia Anastazji, które jej sprawiało nie tyle okrutne postępowanie męża, ile niemożność niesienia pomocy chrześcijanom a szczególniej drogiemu swemu nauczycielowi Chryzogonowi! Bez ustanku błagała Niebiosa o wolność, aż wreszcie Bóg wysłuchał jej modlitwy.

Święta Anastazja

Publiusz udał się do Persji jako poseł cesarski. Przed odjazdem obostrzył jeszcze niewolę małżonki, ale w drodze umarł, zostawiając Anastazji ogromny majątek. Świątobliwa wdowa użyła go na ulżenie nędzy prześladowanych chrześcijan. Ponieważ Chryzogona wywieziono do Akwilei, gdzie nad wyznawcami Chrystusa w straszny sposób się znęcano, Anastazja przeniosła się do tego miasta, aby znaleźć obszerniejsze pole dla swej dobroczynnej działalności. Po rychłej śmierci Chryzogona udała się do Ilirii, aby nieść pomoc tamtejszym chrześcijanom, zaciekle prześladowanym przez namiestnika Florusa. Po niedługim czasie szpiedzy dowiedzieli się, że jest chrześcijanką i donieśli o tym Florusowi. Ten zapytał ją o pochodzenie i stosunki rodzinne, a dowiedziawszy się, że była żoną Publiusza, starał się ją namówić, aby porzuciła chrześcijaństwo; gdy zaś nic nie mógł wskórać, wydał ją w ręce cesarza. Dioklecjan, w którym chciwość górowała nad okrucieństwem i który miłował pieniądze więcej aniżeli bogów, zaczął ją badać, jak wielki jest jej majątek. Anastazja odpowiedziała: “Gdybym miała jeszcze cokolwiek grosza, nie wydałabym się z tym, lecz wspierałabym pokryjomu moich współwyznawców. Majątek mój wyczerpał się niestety; już nie mogę czynić dobrodziejstw i udzielać jałmużn, mam bowiem tylko jeszcze to liche życie, które gorąco pragnę złożyć Bogu w ofierze, aby mieć udział w doczesnych cierpieniach mych braci w Chrystusie, z którymi dotychczas dzieliłam swe mienie”. Dioklecjan nie mógł pojąć takiej szlachetności i bezinteresowności, odesłał zatem Anastazję Florusowi. Ten nie szczędził obietnic ani surowych pogróżek, aby ją nakłonić do wyrzeczenia się wiary, a w końcu dał jej trzy dni do namysłu. “Po co trzy dni? – zawołała Anastazja. – Postąp ze mną tak, jakby te trzy dni już minęły, gdyż postanowienie moje jest niezachwiane. Do waszych bogów czuję wstręt. Wielbię tylko Chrystusa Pana i gotowani za moją wiarę oddać życie”. Rozwścieczony tymi słowami Florus skazał ją na męki, a w końcu na śmierć na stosie. Wyrok wykonano dnia 25 grudnia roku 305.

Nauka moralna

Święta Anastazja słusznie może uchodzić za wzór chrześcijańskiej małżonki. W domu męża żyła skromnie i w zaciszu, stroniąc od marnego blichtru i złudnych rozkoszy tego świata; żyła tak, jak niewiasta, “która boi się Pana”. Bojaźń Boża jest nade wszystko potrzebna białogłowie, gdyż:

1) Niemałe są strapienia w małżeństwie. Pominąwszy różne zmartwienia, kłopoty gospodarskie, troskę o dzieci, nieprzyjemności i zatargi ze służbą, choroby, wypadki śmierci, widzimy, że małżeństwo jest rodzajem jarzma, poddaństwa i wyrzeczenia się osobistej wolności; jest ono oddaniem się osobie, której usposobienie, humor, skłonności są zmienne, której słabości, charakter i ułomności wtedy dopiero poznajemy, gdy już nie możemy cofnąć uroczyście danego słowa. Od poddaństwa tego nie podobna się uwolnić bez ciężkiego grzechu wobec Boga i wielkiego zgorszenia bliźnich. Cóż za nieopisana męka żyć wespół z osobą, której przywyknienia, zwyczaje, sposób myślenia są dla nas ustawicznym kamieniem obrazy; z osobą, od której tylko jedna śmierć może nas uwolnić? Zaiste, aby to znieść cierpliwie, potrzeba nadzwyczajnej cnoty i nadprzyrodzonej bojaźni Bożej.

2) Niemniejsze są i niebezpieczeństwa stanu małżeńskiego. Jeśli biedna żona w cierpieniach swych nie znajduje w mężu pociechy ni podpory, czyż jej nie będzie szukać poza domem, jeśli jej nie powstrzyma bojaźń Boża? Miłość i przywiązanie żony do męża nigdy nie powinny w jej sercu stłumić miłości Boga. Niechaj nigdy nie zapomina słów świętych: “Winniśmy więcej słuchać Boga niż ludzi”. Zachodzą okoliczności, kiedy żona powinna stawić opór, np. gdy mąż żąda, aby brała udział w jego namiętnościach i bezprawiach; w takich wypadkach nigdy jej nie wolno zapomnieć o swych religijnych obowiązkach. Od takich niebezpieczeństw ocalić ją może tylko bojaźń Boża, którą zaleca apostoł św. Paweł, mówiąc: “Tym, którzy się boją Boga, wszystko wiedzie się jak najlepiej”.

Modlitwa

Boże i Panie mój, spraw miłościwie, aby przykład Twych Świętych coraz więcej nas zachęcał do naśladowania. Na cóż by się nam bowiem zdało, gdybyśmy cnotę jedynie podziwiali, a nie starali się jej naśladować. Ażebyśmy więc zdołali wejść na tę drogę, racz nas, Boże, pokrzepić i utwierdzić łaską Twoją świętą. Przez Pana naszego Jezusa Chrystusa. Amen.

 

Żywoty Świętych Pańskich na wszystkie dni roku – Katowice/Mikołów 1937r.

***********

25 grudnia

Święty Piotr Nolasco, prezbiter

Piotr Nolasco urodził się w Barcelonie; prawdopodobnie pochodził z rodziny irlandzkiej, która w XI wieku osiedliła się w Hiszpanii. W wieku 15 lat stracił ojca, a pięć lat później – także matkę. Przedwczesne sieroctwo uwrażliwiło go na ludzką niedolę. Jego żywoty głoszą, że po śmierci rodziców rozdał majątek pomiędzy biednych, a sam przystał do krucjaty przeciwko albigensom pod wodzą Szymona Montforta. Po odniesionym w 1209 r. zwycięstwie nad albigensami udał się do Nolasco, do sanktuarium Maryi w Montserrat, gdzie oddał się Jej pod szczególną opiekę.
W tym czasie dowiedział się o wielkim ucisku, jakiego doznają chrześcijanie w niewoli muzułmańskich Arabów w południowej Hiszpanii. Udał się tam osobiście, by na miejscu zbadać sprawę. Wzruszony do głębi ich niedolą, postanowił zaapelować do rodaków, dobrać sobie towarzyszy i wykupywać z niewoli chrześcijan. Pierwsza akcja, jaką zorganizował, miała skutek nadzwyczajny. Zdołał wykupić 300 niewolników chrześcijańskich. Istniał wprawdzie w tym samym prawie czasie założony zakon trynitarzy, ale ci działali głównie na terenie Francji i Włoch, a ich głównym celem był wykup niewolników chrześcijańskich z północnej Afryki, dzisiejszego Maroka, Algieru i Tunisu.

W nocy z 1 na 2 sierpnia 1218 roku Piotrowi Nolasco objawiła się Matka Boża i poleciła mu założenie zakonu od wykupu niewolników. Król Aragonii, Jakub I, poparł inicjatywę i obiecał pomoc pieniężną. Św. Rajmund z Peñafort, wówczas jeszcze kanonik katedry w Barcelonie, przyrzekł napisać dla nowej rodziny zakonnej regułę. 10 sierpnia 1218 r. biskup Barcelony, Beranger, obłóczył w katedrze Piotra wraz z jego 12 towarzyszami w białe habity, by podkreślić, że właściwą założycielką nowej rodziny zakonnej jest sama Najświętsza Maryja Panna. Król darował zakonnikom szpital św. Eulalii w Barcelonie. Obok zakonu NMP od Wykupu Niewolników (mercedariuszy) powstał zakon rycerski, który osobnym ślubem zobowiązywał stowarzyszonych do walki z Maurami aż do uwolnienia z ich ręki całej Hiszpanii. Natomiast mercedariusze składali czwarty ślub: oddania się w razie konieczności w niewolę Arabów dla uwolnienia chrześcijan.
Zakon zatwierdził papież Grzegorz IX bullą wydaną w 1235 roku. Na Soborze Lyońskim w 1245 roku papież Innocenty IV zakon potwierdził i ubogacił przywilejami. Dekret podpisało 12 kardynałów obecnych na soborze. W następnym roku papież wydał drugą bullę, w której powiększył przywileje. Przyczyniły się one znacznie do spopularyzowania i rozszerzenia zakonu. Krucjata podjęta przez króla Jakuba I powiodła się tak dalece, że Maurom odebrano Walencję i całą okolicę. Wówczas król przeznaczył jeden z meczetów arabskich w Walencji na kościół dla mercedariuszy. Założono tam również ich klasztor, aby łatwiej im było zajmować się niewolnikami chrześcijańskimi, będącymi jeszcze pod okupacją Maurów. Piotr wraz ze swoimi towarzyszami wykupił w ten sposób kilka tysięcy chrześcijan. Jako starzec towarzyszył jeszcze królowi św. Ferdynandowi III w zbrojnym zajęciu Sewilli w 1249 r. W tym samym roku wziął udział w kapitule generalnej swojego zakonu w Barcelonie.
O ostatnich latach działalności Piotra wiemy mało. Jedni autorzy podają jako datę jego śmierci rok 1249, inni aż rok 1258. Pewny jest dzień jego zgonu – był to 25 grudnia. Relikwie św. Piotra z Nolasco, złożone w kościele zakonu, w ciągu burzliwych wieków zaginęły. Cześć oddawaną mu od dawna po starannym procesie kanonicznym zatwierdził papież Urban VIII w 1628 roku, w roku 1664 papież Aleksander VII rozciągnął ją na cały Kościół.
Obecnie zakon mercedariuszy w swoich dwóch gałęziach liczy ponad 1000 zakonników i ponad 150 domów. W Hiszpanii, Ameryce Południowej i Środkowej znane są sanktuaria Matki Bożej de Mercedes, czyli od Wykupu Niewolników. Istnieją także siostry mercedariuszki, także w dwóch gałęziach. Razem jest ich ok. 300. Mają łącznie kilkanaście klasztorów.

http://www.brewiarz.katolik.pl/czytelnia/swieci/12-25b.php3

Niezwykła wizja świętego

dodane 2005-03-22 18:37

Leszek Śliwa

GN 08/2005 |

Francisco de Zurbarán „Objawienie się św. Piotra Apostoła św. Piotrowi Nolasco”, olej na płótnie, 1629 Muzeum Prado (Madryt)

 

Święty Piotr Nolasco (zm. 1256), Francuz z Carcassonne, był bardzo czczony w Hiszpanii. Założył bowiem zakon Matki Bożej Łaskawej (mercenarystów), zajmujący się wykupem chrześcijan z niewoli mauretańskiej, podczas trwającej w Hiszpanii rekonkwisty.

Piotr Nolasco został kanonizowany w 1628r. Już w tym samym roku klasztor mercenarystów z Sewilli zamówił u Zurbarána aż 32 obrazy ze scenami z życia świętego. Artysta ukończył cykl w roku następnym. Jednym z marzeń św. Piotra Nolasco było nawiedzenie w Rzymie grobu jego patrona, św. Piotra Apostoła. Kiedy jednak nie udawało mu się zrealizować tego marzenia, Apostoł ukazał mu się w jego celi, w scenie swego męczeństwa.

Św. Piotra ukrzyżowano głową w dół, i tak został przedstawiony na obrazie Zurbarána. W typowy dla sztuki baroku sposób artysta przeciwstawił spokojną, pełną szacunku, klęczącą postać zakonnika, cierpiącej, przedstawionej w nienaturalnej pozycji, postaci Apostoła. Zurbarán pogrążył celę w półmroku, w którym poza obydwoma świętymi nie znajduje się nic, co mogłoby rozproszyć uwagę widza.

Scenę objawienia oświetla niezwykłe, nadnaturalne światło, o lekko pomarańczowej barwie, zdające się wypływać z postaci Apostoła. Nadaje ono mistyczny klimat przedstawieniu, a jednocześnie rozświetla szaty św. Piotra Nolasco. Zurbarán uważany jest za mistrza w malowaniu mnisich habitów.

http://gosc.pl/doc/792616.Niezwykla-wizja-swietego

******

25 GRUDNIA

Żywot świętego Piotra z Nolasko,
założyciela zakonu MATKI BOSKIEJ ŁASKAWEJ – MERCEDARIANÓW

(Żył około roku Pańskiego 1250)

 

Piotr z Nolasko, wybawiciel wielu tysięcy ludzi z ciężkiej niewoli pogańskiej i szatana, żył w połowie XIII wieku i pochodził z Langwedocji we Francji. Ojciec jego był rycerzem, ale przy tym bardzo pobożnym człowiekiem i starał się wpoić w syna cnoty chrześcijańskie. Jeszcze jako mały chłopczyna rokował Piotr wielkie nadzieje. Codziennie dawał jałmużnę pierwszemu ubogiemu, którego spotkał, nie czekając, aż go prosić będzie; co dzień bywał na nabożeństwie, a o północy śpiewał psalmy z zakonnikami, co w owych czasach nie było zresztą rzadkością.

Mając lat piętnaście utracił ojca i został dziedzicem wielkiego majątku. Matka i krewni nalegali by pojął małżonkę, lecz on zważywszy że wszystko na świecie to marność, postanowił żyć w dozgonnej czystości, a posiadłości i dobra oddał na chwałę Bogu i dobro bliźnich. Zaczął od tego, że w ręce Maryi złożył ślub dozgonnej czystości, sam zaś wstąpił w szeregi obrońców wiary katolickiej przeciw herezji albigensów, pod dowództwem słynnego Szymona Montfort.

Piotr I, król Aragonii, zagorzały heretyk wystąpił zbrojnie przeciw katolikom, lecz w bitwie pod Muret w roku 1213 stracił nie ty wojsko, ale i życie. Pojmano również jego syna, sześcioletniego Jakuba, jednakże Szymon odesłał go wspaniałomyślnie do stolicy Aragonii, Barcelony, i oddał go na wychowanie Piotrowi z Nolasko. Piotr podjął się tego i wychowywał młodego księcia po Bożemu. Przy tej sposobności poznał opłakany stan chrześcijan niewolników, których muzułmańscy Saraceni używali do najcięższych prac i zmuszali do wyparcia się wiary świętej. Zakrwawiło się szlachetne serce Piotra, więc ofiarował cały swój majtek i wykupił 300 niewolników. Gdy sam już nic nie miał, zaczął zbierać składki, widząc jednak że to wszystko niedostateczne, postanowił założyć osobny zakon, w czym jednak napotkał na wielkie trudności, bo dworacy króla Jakuba, zazdroszcząc mu jako obcemu sławy, przedstawiali jego przedsięwzięcie jako owoc wybujałej fantazji i jako próżne wyrzucanie pieniędzy.

W wigilię św. Piotra w Okowach 1223 roku ukazała się Piotrowi Najświętsza Maryja Panna i zachęciła go do doprowadzenia zamiaru do skutku, jako wielce miłego Bogu. Piotr opowiedział swe widzenie spowiednikowi Rajmundowi i z wielkim zdumieniem dowiedział się, że i on miał takie widzenie. Wtedy obaj udali się do króla Jakuba, który wyznawszy, że także to widział, przyrzekł swą pomoc. W uroczystość świętego Wawrzyńca, 10 sierpnia roku 1223, złożył Piotr w katedrze barcelońskiej w obecności króla i biskupa zwyczajne śluby zakonne, a do nich przydał, że na wykupywanie niewolników łożyć będzie wszystko, a nawet własną wolność poświęci. Jeszcze tego samego dnia sześciu księży i siedmiu rycerzy przyjęło białą szatę nowo założonego zakonu. Papież Grzegorz IX potwierdził ten zakon w roku 1235 pod tytułem “Matki Boskiej Łaskawej”. Odtąd przez sześć wieków należeli do tego zakonu najszlachetniejsi mężowie i tysiące nieszczęśliwych niewolników zostało wyzwolonych.

Piotr porzucił teraz dwór królewski i zajął się jedynie sprawami swego zakonu, którego był głową, czyli wielkim komturem. Początkowo czynność zakonu ograniczała się do chrześcijańskiej Europy; później postanowił Piotr wysłać dwu braci zakonnych, zwanych “wybawicielami”, także do krajów pogańskich. On sam dwa razy udawał się w tym celu do Afryki. Podróż była nie tylko przykra, ale i niebezpieczna, Piotr jednakże cieszył się, że dla Chrystusa może znosić prześladowanie, plagi i więzienie. To poświęcenie napełniało samych pogan wielkim zdumieniem i wielu z nich skłoniło do przyjęcia wiary chrześcijańskiej.

Nadmierne prace przy ustawicznych ćwiczeniach pokutnych stargały zdrowie Piotra. W roku 1249 złożył urząd wielkiego komtura i pełnił odtąd najniższe posługi. Najmilszym jego zatrudnieniem stało się rozdawanie jałmużny przy furcie klasztornej. Na listach podpisywał się: “Piotr, nieużyteczny sługa”, albo “śmiecie”. Kiedy mu zwracano uwagę, że to ubliża jego godności, mówił: “Podpis jest na to, aby powiedzieć, kim kto jest, – a ja wiem kim jestem, i chcę, aby wszyscy mieli mnie za takiego”.

Święty Piotr z Nolasko

Cały świat chrześcijański zdumiewał się nad rozległą działalnością zakonu, a wykupieni z niewoli i rodziny uszczęśliwione powrotem swych członków, głośno sławili założyciela tak dobroczynnej instytucji. Książęta i królowie okazywali św. Piotrowi wielkie uszanowanie, a święty Ludwik, król francuski, zaprosił go z sobą na wojnę krzyżową. Piotr byłby chętnie poszedł, ale go śmierć zaskoczyła. W czasie ostatniej, nader bolesnej choroby, odbierał pociechy od Matki Boskiej, której zawsze był wielkim czcicielem. Na koniec wzniósłszy ręce i oczy do Nieba pobłogosławił braci, a przeżegnawszy się poszedł do Pana, któremu tak wiernie służył, w samą noc Bożego Narodzenia roku 1256, mając lat 59. W poczet Świętych policzony został w roku 1628 przez papieża Urbana VIII.

Nauka moralna

Do uczynków miłosiernych zalicza się także upominanie grzesznych.

Pan Jezus wyraźnie powiada: “Jeśliby zgrzeszył przeciw tobie brat twój, idź a karz go”, to znaczy: upomnij go, przemów do niego od serca. Bernard święty mówi: “Niechaj nikt nie schlebia występkowi; niechaj nikt nie udaje, jakoby grzechu nie widział. Niechaj nie mówi: Czy jestem stróżem brata mego? Gdy milczysz, gdzie możesz upomnieć, – zezwalasz, a wiemy, że obaj winni karania, i ten, co źle czyni, i ten, kto na złe zezwala”. Czy nie byłby okrutnikiem ten, kto widząc ślepego nad brzegiem przepaści, nie wołałby nań, by nie szedł dalej? Święty Augustyn naucza, że większym okrutnikiem jest ten, mogąc brata swego upomnieniem od śmierci wiekuistej zachować, nie czyni tego dla lenistwa.

Co do tego upomnienia należy jednakże pamiętać o pewnych regułach. I tak: upomnienie ma pochodzić z miłości. Jedynym celem upomnienia ma być miłość Boga i miłość bliźniego. Upomnienie ma się dziać w skrytości, w cztery oczy między tobą a nim. Kto bliźniego strofuje wobec innych, to już nie miłość, i chybia celu. Św. Franciszek Salezy pisze: “Wszelkie strofowanie to rzecz przykra i gorzka, lecz w ogniu miłości przyprawiona, staje się lekarstwem”.

Poza tym trzeba jeszcze uważać na następujące okoliczności: występek bliźniego winien być pewny, oczywisty. Nie szukaj tego, co masz strofować; strofuj, co sam widzisz, inaczej byłbyś szpiegiem życia bliźniego. Upomnienie należy w pierwszym rzędzie do przełożonych – ojca, matki, opiekuna, zwierzchnika. Jeżeli ci nie uczynią tego z grzesznego niedbalstwa, i nie ma nikogo odpowiedniejszego, można spełnić ten obowiązek miłosierdzia, ale wtedy tylko, gdy są widoki, że upomnienie odniesie pożądany skutek. Daj pokój, jeżeli miarkujesz, że bliźni śmiałby się z ciebie, że cię wyszydzi lub zelży. Tak samo, gdy nie znasz człowieka. Nie upominaj bliźniego, gdy jest w gniewie, bo to tyle znaczy, co oliwy do ognia dolewać. Upominanie ma być względem poddanych – ojcowskie; względem równych – łaskawe; względem przełożonych – pokorne, pełne uszanowania.

Modlitwa

Boże, któryś na wzór Twojej miłości dla wykupywania wiernych z niewoli pogańskiej, świętego Piotra Duchem świętym pobudził do założenia nowego w Kościele Twoim zgromadzenia, daj nam za jego wstawieniem się, pokornie prosimy, abyśmy z niewoli grzechu rozwiązani, w Niebieskiej Ojczyźnie wieczną swobodą się cieszyli. Przez Pana naszego Jezusa Chrystusa, który króluje w Niebie i na ziemi, po wszystkie wieki wieków. Amen.

św. Piotr z Nolasko
urodzony dla świata 1197 roku
urodzony dla nieba 24.12.1256 roku
kanonizowany 1628 roku
wspomnienie 25 GRUDNIA

 

Żywoty Świętych Pańskich na wszystkie dni roku – Katowice/Mikołów 1937r.

Mercedarianie

Skocz do: nawigacja, szukaj

Mercedarianie
Pełna nazwa	Zakon Najświętszej Maryi Panny Miłosierdzia dla Odkupienia Niewolników
Nazwa łacińska	Ordo B. Mariae Virginis de Mercede
Skrót zakonny	O.de.M.
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Założyciel	Piotr Nolasco
Data założenia	1218
Data zatwierdzenia	1235
Liczba członków	1570 (2002)
Strona internetowa

Zakon Najświętszej Maryi Panny Miłosierdzia dla Odkupienia Niewolników (Ordo B. Mariae Virginis de Mercede, O.de.M.) – zgromadzenie zakonne założone w Barcelonie w 1218 przez Piotra Nolasco i zaaprobowane przez króla Aragonii Jakuba 10 sierpnia tego roku. Zakon został zatwierdzony przez papieża Honoriusza III, a następnie zaaprobowany przez papieża Grzegorza IX w 1230, który też 17 stycznia 1235 ostatecznie go zatwierdził i nadał mu regułę augustiańską.

Głównym celem zakonu było uwolnienie chrześcijańskich niewolników z rąk muzułmańskich. Posiadał dwie gałęzie: duchowną i rycerską. Bracia-rycerze, oddzielnym ślubem zobowiązywali się do walki z Maurami aż do uwolnienia z ich rąk całej Hiszpanii. Duchowni natomiast, oprócz ślubów zwykłych, składali zobowiązanie oddania się w razie potrzeby w niewolę w zamian przetrzymywanych przez muzułmanów niewolników.

Zakonnik mercedarianin, ojciec Pedro Machado, na portrecie Francisco de Zurbarána

Dzięki licznym przywilejom zakon szybko się rozwijał. Jego domy powstały, oprócz Hiszpanii, również we Francji, Anglii, Niemczech i Portugalii. Ocenia się, że pomiędzy XIII a XVII w. zakonowi udało się uwolnić blisko 500 000 niewolników i jeńców chrześcijańskich w północnej Afryce. Stopniowo coraz większe znaczenie odgrywała gałąź duchowna, czego zwieńczeniem były decyzja papieża Jana XXII, że wielkim mistrzem może być tylko osoba duchowna oraz wybory mistrza generalnego w Walencji w 1317. Spowodowało to przejście rycerzy do świeżo powstałego rycerskiego zakonu z Montesy. Po odkryciu Ameryki Krzysztof Kolumb sprowadził członków zakonu do Nowego Świata. Powstały tam nowe prowincje zakonne, a zakonnicy tamtejsi mieli duży udział w nawracaniu Indian na chrześcijaństwo. Gałąź żeńska zakonu została utworzona w Sewilli w 1568. Na przestrzeni wieków zakon przeszedł liczne przemiany.

Zakon nadal istnieje jako zgromadzenie duchownych. Jego klasztory występują głównie w Hiszpanii i Ameryce Łacińskiej, ale także w Irlandii i USA. Obejmuje 2 gałęzie męskie, skupiające łącznie 541 księży, 730 zakonników i 161 domy, oraz 2 gałęzie żeńskie, do których należy ok. 300 sióstr przebywających w 14 klasztorach (stan na 2002).

http://www.tadeusz-page.pl/a-Mercedarianie