Slalom przez pokój (z wnęką kuchenną)

Hebrajskie słowo szalom (shalom) przetłumaczone na  polski  jako „pokój”, nie oddaje pełnego sensu jego znaczenia. Można nawet upierać się, że ten sens nie jest na ogół poprawnie rozumiany. Aby się o tym przekonać, wystarczy zaobserwować reakcje uczestników liturgii Mszy św. na słowa celebranta o przekazaniu sobie „znaku pokoju”.

W tradycji judaistycznej określenie shalom było (i jest) rozumiane jako porządek ustanowiony przez Boga dla dobra ludzi. A znaczenia tego określenia zawarte zostało w trzech terminach: miszpat (mishpat), cadik (tsedeq) i szalom (shalom).

Mishpat, najczęściej tłumaczone jako „sąd,” oznaczało coś zupełnie innego, niż współczesne rozumienie tego słowa. Określano nim panowanie porządku ustalonego przez Boga, co w rozumieniu Hebrajczyków oznaczało nieustanne rządy Jahwe jako króla. Z kolei tsedeq oznaczało zasady na których ten porządek się opiera. Najczęściej tsedeq przekładane jest jako „prawość, sprawiedliwość”, choć bardziej trafnie sens tego terminu oddaje słowo „słuszność”.

Gdy u plemion hebrajskich okoliczni bogowie kanaanejscy złączeni zostali w osobie jedynego Jahwe, tsedeq został jego atrybutem. Rozumiano to w ten sposób, że wszystko, co słuszne i właściwe, poczynając od obdarzania pól uprawnych odpowiednią ilością deszczu, a kończąc na rozgromieniu nieprzyjaciół, zawierało się w tsedeq. W ten sposób mishpat oraz tsedeq stały się ideowymi podporami tronu Jahwe. Natomiast shalom oznaczało szczęście i dobrobyt we wszelkich możliwych doczesnych wymiarach.

Hebrajski zapis słowa szalom (pokój) ma ten sam rdzeń, co słowo szalem oznaczające kompletny, doskonały. Pod terminem szalom rozumiano dostatek materialny, zwycięstwo w wojnie, długie, spokojne i szczęśliwe życie, itp. Wynika z powyższego, iż wszystkie omówione składowe wzajemnie się warunkowały.

Jeśli przestrzegany był w państwie (królestwie) porządek ustanowiony przez Jahwe (jako zasada tsedeq), zarówno w świecie natury jak i w relacjach z innymi ludami, dopiero wówczas takie państwo (królestwo) zasługiwało na szalom. Inaczej rzecz ujmując, na szalom należało zasłużyć postępowaniem zgodnym z zasadami ustanowionymi przez Boga.

Jak wobec tego należy rozumieć słowo „pokój”, które w języku polskim niesie mocno odmienny sens? Wg słownika termin „pokój” ma w języku polskim dwa znaczenia; pierwsze oznacza sytuację charakteryzującą się  brakiem trosk i kłopotów, czasem nazywaną spokojem ducha oraz sytuację braku wojny. Oznacza to, iż nie jest łatwo wyjaśnić czym jest pokój, a zwłaszcza co znaczy szalom (pokój Boży). Tak więc, gdy Zmartwychwstały Jezus stanął przed uczniami, którzy wystraszeni siedzieli zamknięci („z obawy przed Judejczykami”), i powiedział do nich: „Pokój wam!”- Szalom alejchem  (J 20,19) –  to przecież nie oznajmił im, iż ma pokojowe zamiary, albo że nie chce swoją obecnością zakłócać im spokoju.

W Ewangelii wg św. Łukasza (Łk 1,28) jest opisana scena zwiastowania, która zaczyna się słowami archanioła Gabriela skierowanymi do Maryi: „Bądź pozdrowiona, łaski pełna, Pan z tobą”. Niektórym słowa te znane są jako początek modlitwy „Pozdrowienie anielskie” („Zdrowaś, Maryjo…”). Od wieków modlitwa ta utrwaliła się w polskiej tradycji, jakkolwiek jej tekst nie odpowiada dokładnie greckiemu tekstowi Ewangelii. Jak od jakiegoś czasu wiadomo, zapiski ewangeliczne powstały w języku aramejskim (wschodniosyriackim), a dopiero później przetłumaczone zostały na język grecki, a jeszcze później na łacinę. I głównie z łaciny na inne języki.

W przekładzie greckim Archanioł Gabriel pozdrawia Maryję słowami: „Raduj się”. Sprawa komplikuje się jeszcze bardziej, kiedy uświadomimy sobie, że anioł przemówił do Maryi w języku  aramejskim. Archanioł powiedział bowiem „Szalom lach Mariam”, co dosłownie znaczy  „Pokój tobie, Maryjo”. Od takich właśnie słów zaczyna się „Pozdrowienie anielskie” odmawiane w katolickim kościele rytu hebrajskiego (np. w Izraelu).
https://pl.wikipedia.org/wiki/Katolicy_j%C4%99zyka_hebrajskiego
por. Szalom alejchem  – Pokój wam (Pokój temu domowi; w sensie domownikom niech będzie dany pokój).

Tym samym tradycyjnym pozdrowieniem zwrócił się Anioł do Gedeona (Sdz 6,23  –  Księga Sędziów): „Pokój tobie! Nie lękaj się, nie umrzesz! ”
Pozdrowienie takie odnajdujemy we wszystkich listach św. Pawła, które zaczynają się zwykle: „Łaska wam i pokój”.
Według Franza Mussnera:
„Szalom zawiera w sobie następujące pojęcia: pokój, radość, wolność, integralność, pojednanie, wspólnota, harmonia, sprawiedliwość, prawda, komunikacja. Szalom panuje na świecie, gdy są uporządkowane wszystkie wzajemne relacje, stosunki między Bogiem a człowiekiem oraz między wszystkimi ludźmi. W słowie szalom zbiega się historia zbawienia i dzieje powszechne, spina ono jakby klamrą królestwo Boże i świat”.
https://de.wikipedia.org/wiki/Franz_Mu%C3%9Fner

A brat Efraim na ten sam temat:
„Słowo szalom znaczy właściwie to, co jest zupełne. Ten, kto żyje w pokoju, to ten, kto jest spełniony, w kim wszystko stanowi spójną całość; kto nie jest rozdwojony, pęknięty. Nie może to być człowiek, który głowę ma zapełnioną sprawami zawodowymi, połową ciała przebywa w łóżku lub za stołem, albo oddaje się przyjemnościom”.
https://fr.wikipedia.org/wiki/G%C3%A9rard_Croissant

Szalom oznacza więc pełnię istnienia. I dopiero na takim tle zrozumiałe stają się słowa Jezusa:
„Pokój zostawiam wam, obdarzam was moim pokojem. Ale ja nie obdarzam was w taki sposób, jak czyni to świat” (J 14,27);
oraz słowa św. Pawła:
„A pokój Boży, który przewyższa wszelkie poznanie, będzie strzegł waszych serc i myśli w Jezusie Chrystusie” (Flp 4,7).

W Starym Testamencie (1 Krn 22,9  –  1 Księga Kronik ) występuje określenie „mąż pokoju”:
„Urodzi ci się syn, który będzie człowiekiem pokoju. Udzielę mu daru pokoju ze wszystkimi wrogami, którzy z nim sąsiadują. Będzie miał na imię Salomon”.
[Szlomo ha-Melech; król Salomon – król pokoju; hebr. Szlomo – mąż pokoju]

Prorok Izajasz zapowiada: „Nazwano go imieniem […] Książę Pokoju (hebr. Sar-szalom)” (Iz 9,5).
Jest to tytuł mesjański.  Z kolei prorok Micheasz pisze o Mesjaszu: „On sam będzie pokojem ”. (Mi 5, 4).
A św. Paweł: „On bowiem jest naszym pokojem ” (Ef 2,14), zaś w swoim liście do Hebrajczyków przytacza słowa z Psalmu 110, które odnosi do Jezusa Mesjasza: „Tyś kapłanem na wieki na wzór Melchizedeka”, wyjaśniając, że „Imię jego [Melchizedek] oznacza najpierw króla sprawiedliwości, [melech-cadik], ale również  „Króla Szalemu”, w znaczeniu „Króla zupełnego pokoju” (Hbr 7,2).

Jest znakiem czasu, że duchowni, sprawujący celebrę wszak twarzą do wiernych, przeszli do porządku nad zbanalizowaniem i strywializowaniem wspomnianego znaczenia. Czyżby oni także nie dostrzegali w nim większego sensu? „Przedobrzenie” wydaje się w tym przypadku oczywiste i  nie wiadomo po co zjadamy tę żabę.

______________________________________________________

Grafika w ikonie wpisu: pixabay