Przedwczoraj, 29.04.2017, o godz. 22:00 PLANETE+ pokazała film z 2011 roku “Człowiek. Szkice do portretu Sokratesa Iwanowicza Starynkiewicza” w reżyserii Tamary Elżbiety Jakżyny. Obraz ten zrobił na mnie duże wrażenie. Będzie on powtarzany w PLANETE+ jeszcze co najmniej trzy razy:
“Data Godzina Stacja
poniedziałek, 1 maja
dziś 15:00 PLANETE+
poniedziałek, 8 maja
za 7 dni 10:10 PLANETE+
piątek, 12 maja
za 11 dni 13:30 PLANETE+”
{TUTAJ (link is external)}.
Słyszałam oczywiście o Starynkiewiczu, ale nigdy nie sądziłam, ze zrobił on dla Warszawy aż tak wiele. W portalu Wirtualna Polonia znalazłam opis tego filmu w trzech komentarzach blogera Arkadiusza Miksy [{TUTAJ (link is external)}, {TUTAJ (link is external)} i {TUTAJ (link is external)}]. Oglądał on go w 2015 roku na pokazie w Muzeum Niepodległości i szczegółowo go omówił. Przytoczę teraz obszerne fragmenty jego wypowiedzi. W pierwszym komentarzu Miksa pisze:
“Sokrates Starynkiewicz był prezydentem Warszawy w latach 1875 – 1892. Zastał Warszawę zaniedbaną i w opłakanym stanie, a kiedy kończył swoje urzędowanie było to nowoczesne miasto. Wspólnie z Lindleyem, z wielkimi oporami zarówno władz carskich jak i mieszkańców Warszawy, udało mu się pobudować nowoczesny system kanalizacji i wodociągów. Z braku środków na ten cel sprzedaje swój majątek w Rosji i przeznacza w ten sposób zdobyte pieniądze na zakup potrzebnych maszyn. Dzięki jego staraniom powstało w Warszawie oświetlenie gazowe. Uruchomiona została sieć tramwajów konnych, które kursowały latem co pięć minut a zimą co osiem ( znając życie konie były bardziej punktualne niż współczesne skomputeryzowane tramwaje). Wyraził zgodę na budowę pomnika Adama Mickiewicza i zabiegał o to żeby na pomniku znajdowały się napisy w języku polskim. Zgodził się na remont Kolumny Zygmunta oraz Archikatedry Św. Jana Chrzciciela oraz wielu innych kościołów.
Za jego rządów w Warszawie przybyło niemal drugie tyle mieszkańców mimo że obszar miasta zwiększył się tylko nieznacznie. Rosyjski prezydent stał więc za budową nowych ulic, utwardzeniem już istniejących, budową miejskich szaletów, gazowni na Woli, uporządkowania handlu w mieście (powstały wtedy Hale Mirowskich oraz Hala Koszykowa), regulacja Wisły, sieć telefoniczna. Starynkiewicz to wielki orędownik zieleni w mieście, dzięki niemu powstaje park Ujazdowski oraz inne parki skwery rozsiane po całym mieście. I wreszcie wielki cmentarz na Bródnie to również zasługa Starynkiewicza. Co ciekawe przychody kasy miejskiej wzrosły w tym czasie dwukrotnie mimo, ze prezydent nie obciążył mieszkańców miasta dodatkowymi podatkami.
W 1892 roku Starynkiewicz rezygnuje ze stanowiska pełniącego obowiązki prezydenta Warszawy na znak protestu wobec polityki aparatu carskiego, który coraz mocniej stara się ukrucić zarówno kolejne plany zmian w mieście jak i krzywo patrzy na „bratanie” się Starynkiewicza z Polakami. Mimo rezygnacji ze stanowiska Starynkiewicz nie wraca do Rosji a zostaje w Warszawie. Bez oszczędności żyje teraz za skromną emeryturę ale dalej angażuje się w prace na rzecz miasta i jego mieszkańców. Wspiera nowego prezydenta oraz aktywnie działa w organizacjach charytatywnych. Kiedy umiera w 1902 roku jego pogrzeb staje się masową manifestacją poparcia i oddania mu szacunku przez mieszkańców Warszawy. W pogrzebie bierze udział około 100 tysięcy ludzi a więc co piąty mieszkaniec miasta.Zgodnie ze swoim życzeniem został pochowany na cmetarzu prawosławnym na Woli.”.
W drugim komentarzu Miksa wymienia dalsze zasługi Starynkiewicza;
“Warszawa nie miała takiego kompetentnego szefa miasta. Zaprojektowane i wybudowane wodociągi w-wskie służą mieszkańcom do dziś, w tamtym czasie to ewnement na skalę światową, za Warszawą poszły inne stolice europejskie.Jego zasługi:
-dwukrotny wzrost dochodów kasy miejskiej (bez obciążania podatkowego mieszkańców)
-zbudowanie sieci skanalizowanych, ogólnodostępnych szaletów miejskich
-uruchomienie pierwszej publicznej linii tramwaju konnego (1881), do 1889 było tych linii już 17 (jeździły latem co 5 minut, zimą – co 8)
-poszerzenie i wybrukowanie wielu ulic, tzw. kocie łby zastępowano granitową kostką, pod koniec jego prezydentury zastosowano także pierwsze nawierzchnie betonowe
-wytyczenie nowych szlaków komunikacyjnych
-modernizacja oświetlenia ulic (3 tys. latarni gazowych), zadrzewienie ulic i modernizacja ich chodników
-powołanie Towarzystwa Asenizacyjnego, zajmującego się wywozem z miasta nieczystości, a z brukowanych ulic także błota i śniegu (1883)
-powołanie Komitetu Plantacyjnego, dzięki któremu powstało w Warszawie wiele skwerów i pasów zieleni (1889)
-założenie Parku Ujazdowskiego
-założenie sieci telefonicznej (1884)
-otwarcie wielkiego cmentarza na Bródnie na terenach wykupionych w tym celu przez miasto
-uporządkowanie spraw targowisk (m.in. budowa Hal Mirowskich i hali na ul. Koszykowej)
-budowa nowej gazowni na Woli
-regulacja 11 km lewego brzegu Wisły od Mostu Kierbedzia w górę rzeki
-przebicie ulicy Miodowej do Krakowskiego Przedmieścia
-przebicie ul. Próżnej do placu Grzybowskiego
-renowacja Kolumny Zygmunta i wielu starych kościołów katolickich (mimo że sam Starynkiewicz był prawosławny)
-przeprowadzenie spisów ludności dla celów sanitarnych (1882, 1892)”.
W trzecim zaś podsumowuje:
” Każdy warszawiak powinien znać to nazwisko. Przez całe życie był Rosjaninem i czuł się Rosjaninem, był żołnierzem i dobrym gospodarzem. Wiele dobrego dla tego miasta zrobił. Jego grób znajduje się na cmentarzu prawosławnym przy ul. Wolskiej, warto czasem odwiedzić to miejsce. Osobiście jego dokonania w Warszawie stawiam obok dokonań Starzyńskiego.”,
Oprócz przedstawienia zasług Starynkiewicza dla Warszawy, autorka filmu dotarła do praprawnuków Starynkiewicza mieszkających dziś we Francji i wzbogaciła swój obraz o wątki rodzinne.
W sieci znalazłam też krótszy, 28 minutowy film o Starynkiewiczu {TUTAJ (link is external)}. Jest on godny uwagi, bo dobrze opisuje życie Warszawy pod rosyjską okupacją. Polecam każdemu oba obrazy.
Dodaj komentarz