Patronka pracoholików

Myśl: Przeklinamy kołowrotek obowiązków, a jednoczenie nie umiemy bez niego żyć

Była siostrą Marii i Łazarza. Cała trójka rodzeństwa należała do grona przyjaciół Jezusa. Spotykamy ją dwa razy w Ewangelii. W rozdziale 10 św. Łukasza widzimy ją podczas odwiedzin Jezusa w ich domu. Maria siedzi u Jego stóp, jest skupiona i zasłuchana. Marta jest cała pochłonięta pracą, zabiegana „koło rozmaitych posług”. Chce stanąć na wysokości zadania i podjąć tak wspaniałego Gościa najlepiej, jak potrafi. Być może idą w ruch najlepsze kulinarne przepisy. Czyni to w dobrej wierze, ale wyczuwamy narastającą nerwowość. Kończy się to wszystko wybuchem: „Panie, czy Ci to obojętne, że moja siostra zostawiła mnie samą przy usługiwaniu? Powiedz jej, żeby mi pomogła”.

Skąd my to znamy? Wszystko na mojej biednej głowie. Jestem kompletnie sam(a) ze wszystkim. Dostaje się wtedy najbliższym, nawet gościom, także Panu Bogu. Czy Bogu jest obojętny mój los, praca, moje przeciążenie? Przecież ja już zwyczajnie nie wyrabiam się. Czy ktoś to wreszcie zauważy, czy ktoś się ruszy, żeby mi pomóc? Słowa Marty odsłaniają jej zagubienie. Są typowym wyznaniem pracoholiczki, która żyje w lęku, że nie zrealizuje swych planów. „Marto, Marto…”. W Biblii takie dwukrotne wezwanie po imieniu pojawia się, gdy Bóg wzywa do czegoś ważnego i wymagającego. „Troszczysz się i niepokoisz o wiele”. Bóg zna nasze troski, widzi nasze przemęczenie. „A potrzeba tylko jednego…”. Czego? Słuchania bardziej Boga niż siebie.

Marta pojawia się raz jeszcze u św. Jana. Woła z pretensją i bólem do Jezusa: „Panie, gdybyś tu był, mój brat by nie umarł”. Żal, bezradność, rozczarowanie mieszają się z jej wiarą. Także w tej scenie Marta jawi się jako kobieta energiczna i pragmatyczna. To ona woła do Jezusa: „Panie, już cuchnie. Leży bowiem od czterech dni w grobie”. Marta uchodzi za patronkę gospodyń domowych i hotelarzy, ale można by ją uznać za patronkę pracoholików, których dziś coraz więcej. Troszczymy się i niepokoimy o wiele. Popędzają nas dzwoniące telefony komórkowe. Nieraz nawet na wakacjach. Przeklinamy cały ten zamęt, a jednocześnie stajemy się od niego uzależnieni. Wołamy, że wszystko na naszej biednej głowie, ale zarazem sami chcemy mieć wszystko pod kontrolą. Kiedy znajdziemy chwilę spokoju na urlopie, nieraz nie wiemy, co z sobą zrobić. „Marto, Marto… pomóż nam odnajdywać to, co jest naprawdę ważne!”.

Autor tekstu “Patronka pracoholików” – ks. Tomasz Jaklewicz.

http://kosciol.wiara.pl/doc/490875.Swiete-na-wakacje-sw-Marta/2

Betania – dom przyjaciół Jezusa

Czesław Wróbel

Ziemia Święta jest określana mianem “piątej ewangelii”. Oznacza to, że miejsca biblijne opowiadają o zbawczym zaangażowaniu się Boga w historię człowieka. Pielgrzymowanie po Ziemi Świętej pozwala dostrzec, że oprócz historii zbawienia istnieje również topografia (geografia) zbawiania człowieka przez Boga.
Czytając Ewangelie, dostrzegamy, że Jezus nieustannie był w drodze. Celem wędrówki Mistrza z Nazaretu była Jerozolima, miasto spotkania Boga z Jego ludem. Miasto, w którym Jezus spotykał swego Ojca. W czasach Jezusa Jerozolima liczyła ok. 30 tys. mieszkańców. Kiedy zbliżało się któreś z trzech świąt pielgrzymkowych: Pascha, Pięćdziesiątnica lub Święto Namiotów, ich liczba wzrastała do około 100 tys. Podczas dnia na terenie Świątyni Jerozolimskiej odbywały się uroczystości religijne, w których brali udział pielgrzymi, ale gdy nadchodził wieczór, znaczna ich część musiała udać się na nocleg do podjerozolimskich wiosek.
Również Pan Jezus spędzał dni w Świętym Mieście, głosząc Ewangelię, zaś na noc opuszczał Jerozolimę i udawał się do pobliskiej Betanii. Jest to niewielka wioska położona na zboczu Góry Oliwnej, przy drodze prowadzącej do Jerycha. Od Jerozolimy dzieli ją tylko 2700 m. Właśnie w Betanii mieszkało zaprzyjaźnione z Jezusem rodzeństwo Maria, Marta i Łazarz; “A Jezus miłował Martę i jej siostrę, i Łazarza”. Ewangeliści przekazali nam relacje o kilku wydarzeniach, które miały miejsce w Betanii, a współcześnie znalazły odzwierciedlenie w wystroju franciszkańskiego kościoła wzniesionego tam w 1954 r. Na lewo od wejścia znajduje się mozaika, która ukazuje nauczającego Jezusa, zasłuchaną Marię (i psa) oraz krzątającą się Martę (por. Łk 10, 38-42). Marta wydaje się samym spojrzeniem czynić wyrzut: “Panie, czy Ci to obojętne, że moja siostra zostawiła mnie samą przy usługiwaniu?”. Poniżej widnieje odpowiedź Jezusa: “Marto, Marto, martwisz się i niepokoisz o wiele, a potrzeba mało albo tylko jednego. Maria obrała najlepszą cząstkę, której nie będzie pozbawiona”.
Nad wejściem do kościoła znajdujemy inną scenę ukazującą Jezusa z uczniami zasiadającego u stołu w domu Szymona Trędowatego. Do Jezusa podchodzi Maria i namaszcza Jego stopy funtem olejku nardowego. Jeden z uczniów, Judasz, wstaje i pyta: “Czemu to nie sprzedano tego olejku za trzysta denarów (trzysta dniówek najemnego robotnika) i nie rozdano ich ubogim?”. Jezus odpowiedział: “Zostaw ją! Przechowała to, aby mnie namaścić na dzień mojego pogrzebu. Bo ubogich zawsze macie u siebie, Mnie zaś nie zawsze macie” (J 12,1-11). W ten sposób Maria z Betanii wykonała wobec Jezusa element żydowskiego obrzędu pogrzebowego (Mk 16, 1), zapowiadając w ten sposób Jego zbliżającą się śmierć. Mozaiki na prawo od wejścia i za głównym ołtarzem nawiązują do wskrzeszenia Łazarza. W apsydzie kościoła widać Jezusa w otoczeniu Apostołów oraz Martę, która wyszła naprzeciw Jezusowi. Toczy się tu, sprowokowany utratą brata i przyjaciela, dialog: “«Każdy, kto żyje i wierzy we Mnie, nie umrze na wieki. Wierzysz w to?». Odpowiedziała Mu: «Tak, Panie! Ja mocno wierzę, że Ty jesteś Mesjasz, Syn Boży, który miał przyjść na świat»”. Wypowiadając te słowa, Marta stała się jedną z nielicznych wspomnianych w Ewangeliach osób (Jan Chrzciciel i Szymon Piotr) wyznających wiarę w mesjaństwo Jezusa.
Z prawej strony inna mozaika pokazuje Jezusa i osoby zgromadzone wokół grobu. Jezus woła: “Łazarzu, wyjdź na zewnątrz!”. Z grobu wychodzi “zmarły, mając nogi i ręce przewiązane opaskami, a twarz jego była owinięta chustą”. Działo się to zaledwie kilka dni przed śmiercią i zmartwychwstaniem Jezusa.
Dzisiejsza Betania nosi nazwę el Azarijeh, czyli “Łazarzowo” i jest zamieszkana przez Palestyńczyków, wśród których są chrześcijanie i muzułmanie. Współczesny kościół franciszkański, formą nawiązujący do rzymskiego grobowca, został wybudowany na pozostałościach starszych budowli. Na dziedzińcu i w kościele można zobaczyć pozostałości mozaik kościołów z IV i V w. Egeria, która ok. 384 r. odbyła pielgrzymkę do miejsc świętych, napisała w swoim dzienniku, że w sobotę przed Niedzielą Palmową w Lazarium, czyli w Betanii, odbywały się uroczystości liturgiczne, którym przewodził biskup Jerozolimy. Najpierw wierni zbierali się w kościele, który znajdował się w miejscu, do którego Maria, siostra Łazarza, wyszła naprzeciw Panu: “Skoro przybędzie tam biskup, mnisi i cały lud spieszą mu naprzeciw, odmawiając hymn i antyfonę oraz odczytując z Ewangelii ów ustęp o tym, jak siostra Łazarza wyszła na spotkanie Pana. Odbywa się tu modlitwa, a po otrzymaniu błogosławieństwa wszyscy z hymnami idą do Lazarium. Gdy przybędą do Lazarium, to nie tylko owo miejsce, lecz i wszystkie pola wokół są pełne ludzi – tak wielkie zbiera się ich mnóstwo. Odmawiają hymny i antyfony stosowne do tych dni i miejsc, podobnie wszystkie czytania odnoszą się do tego dnia. Zanim nastąpi rozesłanie, ogłaszana jest Pascha – to jest kapłan wstępuje na podwyższenie i czyta ów ustęp zapisany w Ewangelii: “Na sześć dni przed Paschą Jezus przybył do Betanii (…)”. Po przeczytaniu tego ustępu i obwieszczeniu Paschy następuje rozesłanie.
W średniowieczu krzyżowcy wybudowali bezpośrednio nad grobem Łazarza nowy kościół i klasztor, w którym mieszkały Siostry Benedyktynki. Do dziś średniowieczny refektarz służy pielgrzymom jako kaplica, w której sprawują Eucharystię. Pod koniec XIV w. kościół był już opuszczony, a w XVI w. na jego ruinach wzniesiono meczet. Przez pewien czas grób Łazarza był dla chrześcijan niedostępny. W 1613 r. franciszkanie kupili od muzułmanów prawo do wykucia w skale bocznego wejścia do krypty. Schodzi się do niej z ulicy po dwudziestu czterech wąskich i nierównych, kamiennych stopniach. Do właściwej komory grobowej trzeba się przecisnąć przez wąski otwór w skale. Wchodząc i wychodząc, należy się mocno pochylić, gdyż korytarz jest niski.
W 1965 r. po przeciwnej stronie meczetu zbudowano kościół grecko-prawosławny. Chrześcijanie i muzułmanie zatrzymują się zdumieni tajemnicą wskrzeszenia Łazarza, człowieka, który musiał umrzeć dwukrotnie. Według tradycji Kościoła Wschodniego, został on biskupem na Cyprze. W Larnace znajduje się prawosławny kościół pod wezwaniem św. Łazarza, w którym jego doczesne szczątki czekają na zmartwychwstanie.
Bizantyjscy chrześcijanie właśnie w Betanii ogłaszali rozpoczęcie uroczystości paschalnych. Tam Jezus miał wiernych, kochających Go przyjaciół. Przez nich Bóg przygotowywał Go do przejścia przez śmierć do zmartwychwstania.

Lucyna Szomburg jest absolwentką Uniwersytetu Gdańskiego Wydziału Ekonomiki Transportu, jest mężatką, matką trzech dorosłych synów. Jej zainteresowania to literatura, poezja, teologia i wyprawy z plecakiem. Co roku przeznacza kilka tygodni na wędrówki śladami średniowiecznych pielgrzymów. Swoją pasją dzieli się pisząc artykuły i opowiadania zamieszczane na stronach internetowych Polskiego Klubu Camino de Santiago oraz Przyjaciół Camino, organizuje spotkania, na których przybliża ideę wędrowania tymi szlakami, a także nagrała audycje w Radiu Gdańsk i Radiu Plus.

Latem 2009 roku wyruszyła wraz z koleżanką na szlak św. Olafa, wiodący z Oslo do Nidaros (obecnie Trondheim) w Norwegii. Były pierwszymi Polkami, które pokonały pieszo tę 700-kilometrową trasę do grobu św. Olafa, patrona Norwegii. Wędrowały przez góry, pustkowie, ogromne pastwiska, tereny bagienne, płaskowyże o surowym, północnym klimacie, ale też wędrowały pięknymi dolinami rzek, brzegami jezior, dziewiczymi lasami i łąkami. Swoje wrażenia i przygody autorka opisała w książce, będącej formą dziennika z podróży.

http://www.tolle.pl/pozycja/ktoredy-do-ciebie-olafie

Dziesięć gdańskich kościołów św. Olafa cz. I

W poszukiwaniu tego co w Gdańsku było, a czego od dawna nie ma, warto zajrzeć w okolice dawnego ujścia Wisły, by prześledzić losy Kościoła św. Olafa. W wypadku tego obiektu stosowniejsza byłaby raczej liczba mnoga: kościołów św. Olafa.

Poniższy tekst, jest próbą opisu sekwencji kolejnych obiektów noszących imię św. Olafa na Wisłoujściu, ma także na celu rozprawienie się z poważnymi nieścisłościami, uparcie pojawiającymi się w gdańskiej literaturze naukowej i popularno-naukowej. Zacznijmy jednak od początku i spróbujmy prześledzić losy dziesięciu kościołów św. Olafa.

Drewniana kaplica

Pierwsza wzmianka o istnieniu przybytku religijnego w Wisłoujściu pochodzi z 1403 r., kiedy to wielki mistrz nakazał wypłacenie zapomogi “biednemu kapłanowi”. Skoro jednak w 1433 r. doszło do spalenia przez czeskich husytów wszystkiego co spalić się dało, domyślać się należy, że zniszczeniu uległa także kaplica. Została jednak odbudowana, skoro przywilej Kazimierza Jagiellończyka nadaje w 1454 r. Gdańskowi “Wisłoujście wraz z kościołem”. Wezwanie świętego Olafa dla kaplicy w Wisłoujściu zanotowano w II połowie XV wieku. Znajdowała się wówczas w bezpośredniej bliskości umocnień i kompleksu tzw. “Pfahlhofu” (dosł. dworu palowego) – siedziby urzędnika pobierającego opłaty żeglugowe. Tak jak wszystko wówczas na Wisłoujściu kaplica była z pewnością konstrukcją drewnianą.

Pierwszy murowany kościół

O trzecim, już murowanym kościółku św. Olafa czytamy w kontekście modernizacji fortyfikacji ujścia Wisły na początku XVI wieku. Prace poprawiające obronność tego miejsca i bezpieczeństwo wejścia do portu oraz posterunku celnego związane były z zagrożeniem grożącym ze strony krzyżackiej w trakcie tzw. “ostatniej wojny z Zakonem”. Kościółek stanąć musiał w pewnym oddaleniu od konstrukcji militarnych, skoro mówi się, że gromadzące się wokół niego zabudowania rybackie stały się zaczątkiem późniejszej wsi Wisłoujście. Obiekty fortyfikacyjne powstałe wówczas zwykło się nazywać “Domem Wisłoujście”, lub w skrócie “Domem” (das Haus Weichselmünde). Trzeci kościół przetrwał do czasu słynnego konfliktu Gdańska ze Stefanem Batorym, którego Miasto nie chciało uznać swoim królem. Przygotowania do słusznie spodziewanego oblężenia “Domu” na Wisłoujściu, poza kolejną modernizacją struktur obronnych, pociągnęły za sobą zburzenie wszystkiego co zakłócało czystość przedpola fortyfikacji, z kościołem włącznie.

Kościół na Szańcu Wschodnim

Osada w Wisłoujściu miała jednak niesamowitą zdolność do odradzania się. Wkrótce po zakończeniu konfliktu z Batorym, po południowej stronie ufortyfikowanego obszaru późniejszej twierdzy, na nowo powstawać zaczęły zabudowania, wśród których stanął nowy kościół – już czwarty – znowu pod wezwaniem św. Olafa. Widać go na obrazie Izaaka van den Blocka “Apoteoza Gdańska”, zdobiącym wspaniały strop Letniej Sali Rady w Ratuszu Głównomiejskim. Ten istnieć miał do połowy XVII wieku – czasu wielkiej modernizacji fortyfikacji Wisłoujścia – twierdzy zwanej już wówczas konsekwentnie “Latarnią”. W 1656 kościół został zburzony i ponownie wzniesiony na terenie nowych fortyfikacji zwanych Enwelopą, lub Szańcem Wschodnim.

Piąty, szósty i siódmy kościół św. Olafa

Ten piąty już z kolei kościół św. Olafa, znalazł się w połowie drogi pomiędzy III Bastionem Fortu Carré (Południowo-Wschodnim), a środkowym bastionem Szańca Wschodniego, zwanym “Świńską Głową”. W 1671 roku, w związku ze złym stanem technicznym grożącym zawaleniem, został rozebrany.
Na jego miejscu wzniesiono w tym samym roku nowy, szósty, opisywany jako kształtem przypominający herb Gdańska. Chodziło o plan podwójnego krzyża na jakim został zbudowany. Bartel Ranisch podaje jego wymiary jako 116 stóp długości, 60 stóp szerokości wystających części podwójnego krzyża i 15 stóp szerokości nawy. Po przeliczeniu na miary współczesne daje to budynek o wymiarach 33 na 17 metrów. Była to konstrukcja szkieletowa, a jej budowniczym był niejaki Christoph Krosche.

Ten kościół przetrwał do początku XVIII wieku, zburzony wówczas w związku z przebudową i modernizacją Szańca Wschodniego. Z powodu braku kościoła z prawdziwego zdarzenia, do celów sakralnych przystosowano znajdujący się w pobliży twierdzy, nieużywany budynek sanitarny, zwany po prostu “Domem Zarazy” (Pestilenzhaus). Mieszkańcy Wisłoujścia i garnizon twierdzy korzystał z tego siódmego kościoła św. Olafa, aż do roku 1734, kiedy w trakcie oblężenia Gdańska broniącego (nie wiedzieć po co) króla Stanisława Leszczyńskiego, dawny Dom Zarazy spłonął.

Od 1737 do 1807 roku

Ósmy Kościół św. Olafa stanął w 1737 r., a więc dopiero po trzech latach od fatalnego w skutkach oblężenia. Była to tania konstrukcja szkieletowa, która przetrwała jednak ponad pół wieku. Rozebrana została w 1789 r., tylko po to, by ustąpić miejsca nowemu, dziewiątemu kościołowi, tym razem już murowanemu. Ten służył wiernym aż do początku XIX wieku i pewnie posłużyłby dłużej, gdyby nie imperialne plany “korsykańskiego uzurpatora”, jak nazywali Napoleona Bonaparte (i do dziś nazywają) ci, którzy nie dali się zwieść jego przedziwnej legendzie.

Dziewiąty Kościół św. Olafa spłonął w 1807 r. pozbawiając mieszkańców Wisłoujścia i rosnącą stale populację Nowego Portu własnej świątyni. Wówczas to zaczęła się historia obiektów sakralnych dzielnicy portowej po zachodniej stronie ujścia Wisły. Wierni zaczęli spotykać się w budynku magazynu solnego, a od 1815 r. w dawnych warsztatach bednarskich, łaskawie udostępnionych przez pruską administrację królewską. Kiedy w 1823 wzniesiono nowy kościół na Wisłoujściu, Nowy Port zachował swój pierwszy kościół, od którego zaczęła się historia dzisiejszego “Kościoła Morskiego”.

Tak przedstawiają się losy pierwszych dziewięciu kościołów św. Olafa na Wisłoujściu. Przedmiotem II części artykułu będzie ten ostatni, dziesiąty, oraz śledztwo w sprawie informacyjnego zamętu towarzyszącemu kościelnej historii Wisłoujścia.

Autor: Aleksander Masłowski 

Dziesięć gdańskich kościołów św. Olafa cz. II

W pierwszej części niniejszego artykułu zawarty jest opis dziewięciu kościołów św. Olafa w Wisłoujściu. Pozostaje opisać ten ostatni, dziesiąty, a także zastanowić się nad przyczynami poważnego zamieszania informacyjnego, które króluje w tekstach opowiadających o Wisłoujściu i jego świątyni.

W prawo od wieży dziesiąty kościół św. Olafa

Dziesiąty i ostatni kościół św. Olafa

Nowy kościół, o niezbyt harmonijnej, klasycystycznej bryle, z prawdopodobnie murowaną, krępą dzwonnicą, stanął na Szańcu Wschodnim, pomiędzy Bastionem Wiślanym, a Bastionem Furta Wodna Fortu Carré. Budowa, jak zanotowali skrupulatni kronikarze (albo księgowi) kosztowała 8493 talary. Pozbawiony szczególnego wyrazu zewnętrzny wygląd kościoła rekompensowało w pewien sposób wnętrze. Edith Boehnke w przewodniku po Nowym Porcie i Wisłoujściu wydanym w okresie międzywojennym opisuje jego dwa elementy, na które zwracano uwagę. Pierwszym była konstrukcja ołtarza, z kazalnicą ponad retabulum – rozwiązanie rzadkie, ale wcale nie unikalne, występujące bowiem od czasu do czasu w kościołach wzdłuż południowych wybrzeży Bałtyku i Morza Północnego. Drugą osobliwością był kształt głównego, wiszącego świecznika, który miał formę żaglowca, zapewne dość sprawnie wykonanego, skoro opisywanego jako “unoszący się” lub “szybujący”. Tuż obok kościoła stanęła plebania – istniejący do dziś budynek, w którym mieści się wodny komisariat policji. Sam kościół nie przetrwał końca II wojny światowej i zniszczony został jak na razie ostatecznie, bowiem mimo istnienia jeszcze przez trzy powojenne dekady osady w Wisłoujściu, wraz z jej likwidacją ustała jakakolwiek potrzeba istnienia kościoła w pobliżu twierdzy.

Zamęt

O tym, że w Wisłoujściu był kościół, i że nosił dość egzotyczne wezwanie św. Olafa, słyszał każdy, kto zainteresował się w minimalnym choćby stopniu historią osady w cieniu twierdzy. Nieco wnikliwsze zainteresowanie napotyka jednak na spore przeszkody. Po pierwsze informacje o kościele są nader skąpe, po drugie na pierwszy rzut oka widać ich wewnętrzną niespójność. Przeliczywszy ilość kościelnych obiektów w Wisłoujściu opisywanych w polskojęzycznej literaturze, otrzymamy wynik oscylujący pomiędzy 1 a 3, rzadziej 4. Najczęściej mowa będzie o pierwszej kaplicy, zburzonej za czasów wojny z Batorym, o kościele, który spłonął w 1807 r. i o ostatnim, dziesiątym, zniszczonym w 1945 r. Czasami pojawi sie także ikonografia, ukazująca najczęściej ostatni, rzadziej któryś z poprzednich kościołów. Bardzo chętnie pokazywane bywa zdjęcie wnętrza, które ma jakoby przedstawiać zniszczony w 1945 r. kościół św. Olafa. Bardzo łatwo jest też zauważyć, że opisy, niezależnie od tego, czy cytowane i opatrzone przypisami, czy relacjonowane bez podania źródła, wykazują pewne podobieństwo formalno-merytoryczne.

Nitki “śledztwa” w sprawie źródeł informacji o kościele w Wisłoujściu zbiegają się nieodmiennie w jednym źródle: książce Wolfganga Deurera “Gdańsk i jego kościoły…” – bardzo cennej i przekrojowej publikacji o gdańskich budynkach sakralnych. W “oryginalnej”, niemieckiej wersji książki, wydanej w 1996 r. w Niemczech, opis kościoła na Wisłoujściu zajmuje całych sześć linijek tekstu. Dowiadujemy się z niego o trzech kościołach – zgodnie z numeracją zaproponowaną w niniejszym tekście szóstym, dziewiątym i dziesiątym. Brak jakiegokolwiek materiału ilustracyjnego. Polska wersja książki, wydana w 2003 r. zawiera już opis zajmujący niemalże całą stronę uzupełnioną sześcioma ilustracjami. Z polskiego wydania dowiadujemy się, że kościoły na Wisłoujściu były cztery, ale W.Deurer sam zauważa sprzeczność pomiędzy ikonografią, a przytoczonymi przez siebie opisami, nie biorąc pod uwagę oczywistego w takim wypadku braku tożsamości budynków. Krótki i sprawiający wrażenie sporządzonego w pośpiechu opis czterech kościołów na Wisłoujściu zawiera ponadto niezbyt rzetelny cytat z dzieła Bartela Ranischa – autora podobnego opracowania z końca XVII w. – obarczony dodatkowo błędem transkrypcji (16 stóp szerokości, zamiast 60 jak napisał Ranisch). Szczytem dezinformacji, i to dezinformacji o doniosłych skutkach, jest jednak umieszczenie wśród ilustracji ukazujących kolejne widoki Twierdzy Wisłoujście z Kościołem św. Olafa zdjęcia jego rzekomego wnętrza.

Wnętrze kościoła w Sobieszewie, mylnie uznawane za wnętrze kościoła w Wisłoujściu

Na zdjęciu w książce W.Deurera widać barokowy wystrój wnętrza kościoła, z ołtarzem, kazalnicą, typową dla świątyń protestanckich galerią i charakterystycznym modelem okrętu zawieszonym u stropu. Podpis głosi: “Wnętrze z żyrandolem w formie statku”. Przyglądając się tej sporych rozmiarów ilustracji z łatwością można zauważyć, że opis ołtarza kompletnie nie zgadza się z opisem z lat międzywojennych, zrelacjonowanym wyżej (“Dziesiąty i ostatni”). Ambona nie znajduje się bynajmniej nad ołtarzem, a na pierwszym planie wisi model żaglowca (żadna rewelacja na tle wystroju kościołów strefy hanzeatyckiej), który z całą pewnością nie nadaje się do umieszczenia na nim choćby jednej tylko świecy, nie mówiąc już o uczynieniu go źródłem oświetlenia wnętrza. Widać także wyraźnie półokrągłe zakończenie prezbiterium kościoła, podczas gdy ostatni kościół na Wisłoujściu był zakończony prosto zarówno od wschodu, jak i zachodu. Zachowany materiał ilustracyjny pozwala również stwierdzić, że miał prostokątne okna, na zdjęciu u Deurera widać natomiast ewidentnie okna zakończone pełnymi łukami. Skąd tyle rozbieżności? To proste – ilustracja w dziele Deurera przedstawia wnętrze nieistniejącego już kościoła w… Sobieszewie. Brak refleksji autora nad niezgodnością ilustracji z wszystkim co wiadomo o ostatnim Kościele św. Olafa jest to o tyle zaskakujące, że W.Deurer zna zarówno książkę pani Edith Boehnke, powołuje się na nią bowiem w przypisach, wie także jak wyglądał z zewnątrz, skoro zamieszcza stronę wcześniej stosowną ilustrację.

Ofiarą autorytetu W.Deurera padają niestety piszący o Wisłoujściu autorzy, przyjmujący z dobrodziejstwem inwentarza informacje zawarte w pięknie wydanej, grubej i poważnie wyglądającej książce “Gdańsk i jego kościoły…”. W dobrej wierze, acz bezkrytycznie przepisują też błędny cytat z Ranischa. Zdarza się też nagminnie że posługują się zdjęciem wnętrza kościoła w Sobieszewie (co nie dziwi, biorąc pod uwagę jego urodę), podpisując je oczywiście: “Wnętrze kościoła w Wisłoujściu”. Niektórzy, czując, że coś się nie zgadza, próbują ratować sytuację i korygują opis Edith Boehnke, zamieniając w jego tłumaczeniu wyrazy “ponad ołtarzem”, na “obok ołtarza”. W ten sposób z siłą popartej autorytetem plotki rozchodzą się błędne informacje, które oczywiście nie mają jakiegoś szczególnie fundamentalnego znaczenia dla znajomości i rozumienia historii Wisłoujścia czy całego Gdańska, ale domagały się od dłuższego czasu próby sprostowania. Ponieważ jednak, jak wiadomo, błędów nie robi tylko ten, kto nic nie robi, pozostaje liczyć na to, że deurerowska dezinformacja z czasem odejdzie do lamusa gedanistyki, podobnie jak liczne inne gdańskie mity historyczne.

Reasumując: W historii prawego brzegu ujściowego odcinka Wisły (obecnie Martwej Wisły) pojawia się co najmniej 10 obiektów sakralnych noszących wezwanie św. Olafa. Ich ostrożne zestawienie mogłoby wyglądać tak:

I: przed 1403 – 1433 – na ter. Dworu Palowego
II: po 1433 – pocz. XVI w. – na ter. Dworu Palowego
III: pocz. XVI w. – ok. 1576 – na ter. fortyfikacji “Domu Wisłoujście”
IV: po 1577 – 1656 – osada Wisłoujście
V: ok 1656 – 1671 – Szaniec Wschodni
VI: 1671 – pocz. XVIII w. – Szaniec Wschodni
VII: pocz. XVIII w. – 1734 – prawdopodobnie osada Wisłoujście
VIII: 1737-1789 – prawdopodobnie osada Wisłoujście
IX: po 1789 – 1807 – osada Wisloujście
X: 1823-1945 – Szaniec Wschodni

Jak widać z powyższego wywodu Kościół św. Olafa to obiekt z kategorii wędrownej. Tak się złożyło, że bliskość miejsc strategicznych, kluczowych dla bezpieczeństwa, dostatku i sprawnego funkcjonowania gospodarki Gdańska oraz kilkukrotne mocniejsze powiewy wiatru historii powodowały, że kaplica, a następnie kościół pod wezwaniem św. Olafa w Wisłoujściu pojawiał się i znikał, zmieniając przy okazji swoją lokalizację. Odległość od centrum Miasta i sąsiedztwo wielkiej twierdzy sprawiają, że rzadko staje się przedmiotem opisów i badań, wiadomo więc o nim bardzo niewiele. Ale warto pamiętać, że był, tym bardziej, że jeśli chodzi o dawność założenia, wśród gdańskich kościołów położonych poza fortyfikacjami miejskimi, wyprzedza go jedynie dawny kościół cysterski w Oliwie.

czytaj więcej: http://ibedeker.pl/obiekty/dziesiec-gdanskich-kosciolow-sw-olafa-cz-ii/#ixzz38nRWCPtf

29 lipca

Błogosławiony Urban II, papież

Odo z Châtillon (znany także jako Odo z Lagéry) urodził się około 1035 r., prawdopodobnie w Châtillon-sur-Marne. Studiował pod kierunkiem św. Brunona w Reims. Został tam następnie kanonikiem i archidiakonem. Przywdziawszy habit benedyktyński, został przeorem w Cluny. Około 1080 r. jako biskup Ostii otrzymał kapelusz kardynalski. W latach 1084-1085 był papieskim legatem w Niemczech, gdzie jako powiernik Grzegorza VII starał się zakończyć spór o inwestyturę i położyć kres schizmie. Nie zdołał w pełni wykonać tego zadania, jednak wiele osiągnął i umocnił posłuszeństwo wobec papieża. Występował jako niezłomny zwolennik reform gregoriańskich. We wszystkim miał praktyczny wzgląd na potrzeby duszpasterskie.
W marcu 1088 r., po krótkim pontyfikacie Wiktora III (1086-1087) i po sześciomiesięcznym wakansie, obrano go na papieża. Przyjął imię Urbana II. Sytuacja, którą zastał, nie usposabiała do optymizmu. Z dyplomatyczną zręcznością doprowadził jednak do większego umiaru i złagodzenia sporów w polityce krajów europejskich, między innymi w Niemczech, chociaż Henryk IV twardo obstawał przy antypapieżu Wibercie z Rawenny, a jego ugoda z papieżem wydawała się iluzją. W 1098 r. uznał przywilej legacyjny, nadany Rogerowi I. W Hiszpanii poparł rekonkwistę i zaaprobował nową organizację tamtejszego Kościoła. Aragonia, Nowarra i Barcelona stały się papieskim lennem – tak jak normandzka południowa Italia i Sycylia. Spór o inwestyturę także się nieco uciszył, chociaż inie został rozwiązany, a pod względem prawnym miał szanse nawet się zaostrzyć, bo na synodzie w Clermont w 1095 r. uchwalono dla duchownych zakaz składania jakiejkolwiek przysięgi lennej. Papież przewodniczył ponadto synodom w Piacenzy (1095) i w Bari (1098).
Stał się inicjatorem doniosłego w swych rozmiarach i następstwach ruchu krzyżowego. Posunął także dalej proces centralizacji władzy kościelnej i przyczynił się do zorganizowania Kurii, uformowania tzw. Kamery Apostolskiej i przeorganizowania kolegium kardynalskiego. Popierał ponadto życie zakonne, a także tworzenie kongregacji mniszych. Przez przywileje, których udzielił, mógł również uchodzić za prawodawcę ruchu kanonickiego.
Zmarł 29 lipca 1099 r. Uchodził zawsze za błogosławionego.

http://www.brewiarz.pl/czytelnia/swieci/07-29c.php3

Mowa papieża Urbana II na synodzie w Clermont w 1095 r.

---

[Papież Urban II] […] usłyszawszy, że Turcy odebrali chrześcijanom wewnętrzną część Romanii […], poruszony skinieniem miłości bożej, przekroczył góry udając się do Galii i w Owernie, w mieście Clermont, zwołał sobór i wygłosił długą mowę […].

Ta mowa Urbana II została powitana przychylnie i spotkała się z życzliwością wszystkich obecnych, zarówno kleru, jak i ludu […], którzy szczerze przyrzekli przestrzegać ściśle, co postanowi sobór stosownie do dopiero co usłyszanych słów papieża Urbana. Wtedy papież dodał, że chrześcijaństwu grozi obecnie klęska […] idąca z drugiej części świata.

On powiedział:

“Ponieważ, o synowie Boży, obiecaliście energiczniej niż zwykle podtrzymywać w waszym środowisku należny pokój, a jeszcze sumienniej przestrzegać praw Kościoła, powinniście dążyć do tego, aby siłę waszej gorliwości obrócić na jaką bądź inną bożą i waszą sprawę. Wszak jest koniecznością, abyście niezwłocznie podążyli z pomocą waszym braciom zamieszkującym na Wschodzie i potrzebującym waszej, niejednokrotnie obiecywanej im pomocy. Na nich zwalili się bowiem, jak o tym większości z was już doniesiono, Turcy i Arabowie, którzy dotarli aż do Morza Śródziemnego, do tego miejsca, które zwie się “ręką św. Jerzego”, u granic Romanii. Zajmując coraz dalsze ziemie tychże chrześcijan, oni uzyskali nad nimi przewagę niejednokrotnie rozbijając ich w walce, wielu zabili lub wzięli do niewoli, kościoły porozbijali, a imperium spustoszyli. I jeśli wy spokojnie pobłażać będziecie jeszcze przez pewien czas wszystkim tym gwałtom, oni zwyciężą jeszcze więcej ludzi oddanych Bogu.

Dlatego zwracam się z pokorną prośbą, nie ja, lecz Pan, abyście wy, głosiciele Chrystusowi, częściej nakłaniali wszystkich, do jakiego by kto nie należał stanu, zarówno pieszych, jak i konnych, tak biednych, jak i bogatych, aby oni w porę pomogli wschodnim chrześcijanom i wypędzili z granic chrześcijańskiego świata ludzi tego niecnego rodzaju. Mówię to obecnym, polecam przekazać to nieobecnym. Wszak to nakazuje Chrystus.

Wszystkim idącym tam, w wypadku ich zgonu na lądzie czy na morzu lub w boju z poganami, od tej chwili odpuszczone będą grzechy. To przyrzeczenie idącym daję ja jako upoważniony przez Boga. Jaka byłaby sromota, jeśliby tak nikczemny, zdeprawowany i służący demonom rodzaj ludzi jednakże pokonał przenikniętych wiarą w Boga i opromieniony imieniem Chrystusa ród ludzki. Jaką hańbą okryje się sam Pan, jeśli wy nie pomożecie tym, którzy są takimi samymi wyznawcami Chrystusa jak i my! Niech wystąpią przeciw niewiernym do boju, który należy zacząć, do boju, który powinien przynieść w obfitości łupów, ci, którzy od dawna przywykli nadużywać praw prywatnej wojny przeciw swoim współwyznawcom.

Niech się obecnie staną rycerzami ci, którzy przedtem byli rozbójnikami. Niech obecnie prowadzą sprawiedliwą walkę z barbarzyńcami ci, którzy poprzednio walczyli przeciw braciom i współrodakom. Niech otrzymają teraz wieczną nagrodę ci, którzy dawniej za małą zapłatę byli najemnikami. Niech podwójny honor uwieńcza wysiłki tych, którzy trudzili się ze szkodą ciała i duszy. Kto tu nieszczęśliwy i biedny, tam będzie bogaty, kto tu przeciwnikiem Boga, tam będzie Jemu przyjacielem. Niech zatem idący [do Ziemi Św.] nie zwlekają, ale, powierzywszy swoje dobra [w godne ręce] i zebrawszy środki na koszty podróży, z końcem zimy, w najbliższą wiosnę, niech z Bogiem żywo wyruszą w drogę”.

Cyt. za: Rozwój dążeń uniwersalistycznych, walka papiestwa z cesarstwem i wojny krzyżowe. Teksty źródłowe do nauki historii w szkole, opracował J. Żuławiński, zesz. 6, Warszawa 1959.

http://silesia.edu.pl/slask/index.php?title=Mowa_papie%C5%BCa_Urbana_II_na_synodzie_w_Clermont_w_1095_roku

Ponadto dziś także w Martyrologium:

W Troyes, we Francji – św. Lupusa, biskupa. Był jednym z reprezentantów episkopatu, o którym powiedziano, że tworzyli go “inżynierowie cywilizacji”. Razem ze św. Germanem z Auxerre jeździł do Wielkiej Brytanii dla zażegnania niebezpieczeństwa pelagianizmu. W czasie najazdu Attyli był zakładnikiem. Zmarł około roku 478.

oraz:

świętych męczenników Feliksa, Symplicjusza, Faustyna, Beatrycze i Rufina (+ 304); świętych męczenników Lucylli, Flory, Eugeniusza, Teodora i Antonina (+ poł. III w.); św. Prospera, biskupa Orleanu (+ V w.); św. Serapii, dziewicy i męczennicy (+ pocz. II w.); św. Wilhelma, biskupa Saint-Brieuc (+ 1234)

http://www.brewiarz.pl/czytelnia/swieci/07-29c.php3