Dlaczego głupi ludzie niszczą społeczeństwo – prawa ludzkiej głupoty

„Głupi są wszędzie wokół nas: są wszędzie, w każdej klasie, gotowi wyrządzić krzywdę innym i oczywiście sobie. Głupi stanowią najniebezpieczniejszą kategorię istot ludzkich. Biada tym, którzy ich lekceważą”

−∗−

Tłumaczenie: AlterCabrio – ekspedyt.org

−∗−

Dlaczego głupi ludzie niszczą społeczeństwo – prawa ludzkiej głupoty

TRANSKRYPCJA

„Nigdy nie przypisuj złej woli temu, co można odpowiednio wytłumaczyć głupotą.”

Brzytwa Hanlona

Co jest odpowiedzialne za niedomagania współczesnego społeczeństwa? Czy to złe machinacje żądnych władzy? Czy to z powodu spisku klasy rządzącej? W tym filmie, opierając się na eseju włoskiego historyka Carlo Cipolli Podstawowe Prawa Ludzkiej Głupoty, badamy, jak wiele z tego, co społeczeństwo boli, można przypisać rozległemu rozpowszechnieniu ludzkiej głupoty.

„Głupi są wszędzie wokół nas: są wszędzie, w każdej klasie, gotowi wyrządzić krzywdę innym i oczywiście sobie. Głupi stanowią najniebezpieczniejszą kategorię istot ludzkich. Biada tym, którzy ich lekceważą”.

Carlo Cipolla, The Basic Laws of Human Stupidity

Cipolla uważał, że większość z nas nie zdaje sobie sprawy z ogromnych zniszczeń spowodowanych ludzką głupotą. Łatwo rozpoznajemy skutki zła, korupcji i chciwości, ale mamy tendencję do pomijania szkód spowodowanych ludzką głupotą. Cipolla napisał swój esej, aby pomóc skorygować to martwe pole, lub jak napisał:

„Poniższe strony są w rzeczywistości rezultatem konstruktywnego wysiłku mającego na celu wykrycie, poznanie i w ten sposób ewentualne zneutralizowanie jednej z najpotężniejszych, najciemniejszych sił, które utrudniają rozwój ludzkiego dobrobytu i szczęścia”.

Carlo Cipolla, The Basic Laws of Human Stupidity

W swoim eseju Cipolla wymienia pięć podstawowych praw ludzkiej głupoty, z których pierwsze brzmi: „Zawsze i nieuchronnie wszyscy nie doceniają liczby głupich jednostek w obiegu”. Filozof Voltaire powtórzył to samo zdanie, gdy napisał: „Zdrowy rozsądek nie jest aż tak powszechny”. Podczas gdy Einstein, w rozmowie z niemieckim psychiatrą Frederickiem S. Perlsem, podobno powiedział: „Dwie rzeczy są nieskończone: wszechświat i ludzka głupota. Choć nie jestem pewien co do tej pierwszej.”

Nie tylko mamy tendencję do niedoceniania liczby głupich ludzi w społeczeństwie, ale także mamy tendencję do niedoceniania liczby głupich ludzi w naszej orbicie społecznej. Lubimy wierzyć, że członkowie naszej rodziny i ci, z którymi się spotykamy, są mądrzejsi niż przeciętni i dopiero gdy zrobią coś tak niewiarygodnie głupiego, dociera do nas, że ta osoba może w rzeczywistości należeć do klasy głupich, lub jak pisze Cipolla:

„Bez względu na to, jak wysokie są czyjeś szacunki co do ludzkiej głupoty, jest on ciągle i na nowo zaskoczony faktem, że: a) Ludzie, których kiedyś uważał za racjonalnych i inteligentnych, okazują się bezwstydnie głupi. b) Dzień po dniu, z nieustającą monotonią, jest on nękany w swoich działaniach przez głupie jednostki, które pojawiają się nagle i niespodziewanie w najbardziej niewygodnych miejscach i w najbardziej nieprawdopodobnych momentach”.

Carlo Cipolla, The Basic Laws of Human Stupidity

Drugie podstawowe prawo ludzkiej głupoty głosi, że: „Prawdopodobieństwo, że dana osoba jest głupia, jest niezależne od jakiejkolwiek innej cechy tej osoby”. Głupi są rozproszeni po wszystkich klasach, grupach etnicznych, płciach i rasach. Znajdują się równie często wśród bogatych, jak i biednych, w polityce i świecie biznesu, w środowisku akademickim i w nauce – innymi słowy, nie ma gdzie się ukryć przed skutkami głupoty, lub jak pisze Cipolla:

„Niezależnie jednak od tego, czy Drugie Prawo Podstawowe się podoba, czy nie, jego implikacje są przerażające: Prawo to oznacza, że ​​niezależnie od tego, czy obracasz się w elitarnych kręgach, czy szukasz schronienia u łowców głów w Polinezji, czy zamykasz się w klasztorze, czy decydujesz się spędzić resztę życia w towarzystwie pięknych i rozwiązłych kobiet, zawsze musisz stawić czoła temu samemu odsetkowi głupich ludzi — który to odsetek (zgodnie z Pierwszym Prawem) zawsze przekroczy twoje oczekiwania”.

Carlo Cipolla, The Basic Laws of Human Stupidity

Chociaż jest więcej głupich ludzi, niż większość z nas może sobie wyobrazić i chociaż zajmują wszystkie sfery życia, niektórzy mogą się zastanawiać, jak Cipolla definiuje ludzką głupotę. Wyjaśnia to jego trzecie prawo. Aby jednak zrozumieć to prawo, musimy zbadać podstawowy sposób kategoryzowania ludzi. Po pierwsze, istnieje kategoria bezradnych. Bezradna osoba to taka, której działania przynoszą jej stratę, ale korzyść dla kogoś innego. Po drugie, jest kategoria bandyty. Bandyta to osoba, której działania przynoszą jej zysk, ale stratę dla kogoś innego. Trzecią kategorią jest kategoria inteligentnych. Inteligentna osoba zachowuje się w taki sposób, że przynosi zysk zarówno sobie, jak i innym. I wreszcie jest kategoria głupich, a jak stwierdza Trzecie Podstawowe Prawo Głupoty Ludzkiej:

„Głupim człowiekiem jest ten, kto powoduje straty innej osobie lub grupie osób, nie czerpiąc z tego żadnych korzyści, a nawet ponosząc straty”.

Carlo Cipolla, The Basic Laws of Human Stupidity

Często nasze zachowanie będzie oscylować pomiędzy tymi różnymi kategoriami. Czasami zachowujemy się bezradnie, czasami jak bandyci, podczas gdy innym razem nasze działania będą charakteryzować się inteligencją. Ale głupcy są inni. Głupi stale szkodzą innym ludziom, nie czerpiąc z tego żadnych korzyści. Cipolla zidentyfikował nawet klasę supergłupich, którzy podnoszą swoją głupotę na inny poziom. W przeciwieństwie do przeciętnej głupiej osoby, która rani inną osobę swoimi działaniami, nie czerpiąc z tego żadnych korzyści ani strat, supergłupi stale szkodzą sobie i innym poprzez sposób, w jaki się zachowują.

Głupi i supergłupi są zagrożeniem dla społeczeństwa. Są odpowiedzialni za wiele naszych problemów społecznych, a w niektórych przypadkach spustoszenie, jakie sieją, może doprowadzić do upadku cywilizacji. Większość ludzi nie potrafi tego rozpoznać, dlatego Czwarte Podstawowe Prawo Głupoty Ludzkiej stwierdza:

„Niegłupi ludzie nigdy nie doceniają niszczącej mocy głupich jednostek. W szczególności niegłupi ludzie stale zapominają, że w każdej chwili i w każdych okolicznościach zadawanie się z głupimi ludźmi i/lub obcowanie z nimi niechybnie okazuje się kosztownym błędem”.

Carlo Cipolla, The Basic Laws of Human Stupidity

Cipolla twierdzi, że szkody wyrządzane przez głupią osobę są determinowane przez dwa czynniki. Pierwszym czynnikiem jest ich wrodzona głupota. Według Cipolli niektórzy ludzie są genetycznie zaprogramowani do działania w głęboko głupi sposób, a im ktoś jest naturalnie głupszy, tym większe szkody wyrządzi. Drugim czynnikiem determinującym szkody wyrządzane przez głupią osobę jest ilość władzy i wpływów społecznych, jakie posiada. Głupia osoba zajmująca wysokie stanowisko w rządzie, wojsku lub dużej korporacji może wyrządzić o wiele więcej szkód niż głupia osoba bezrobotna. Ale w jaki sposób głupi osiągają takie stanowiska władzy? Czy ich głupota nie powinna im przeszkodzić we wspinaniu się na wyżyny statusu społecznego? Cipolla wyjaśnia:

„Pytanie, które rozsądni ludzie często zadają, brzmi, jak i dlaczego głupi ludzie mogą osiągnąć stanowiska władzy i mieć wpływy. Klasa i kasta były układami społecznymi, które sprzyjały stałemu dopływowi głupich ludzi do stanowisk władzy w większości społeczeństw świata przedindustrialnego. Religia była kolejnym czynnikiem przyczyniającym się do tego… Ale zamiast klasy i kasty mamy partie polityczne i biurokrację, a zamiast religii mamy demokrację. W ramach systemu demokratycznego wybory powszechne są najskuteczniejszym instrumentem zapewniającym stałe utrzymanie [głupich] wśród wpływowych”.

Carlo Cipolla, The Basic Laws of Human Stupidity

Wybory pozwalają wielkiej liczbie głupców w populacji ogólnej decydować, którzy politycy będą sprawować urząd i bardzo często wybierają kogoś tak samo głupiego jak oni. A gdy głupia osoba obejmie urząd, pomaga utrzymać proporcję głupich ludzi w biurokracjach i systemie sądowniczym, mianując ich na stanowiska władzy. W ten sposób demokracja zapewnia, że ​​po korytarzach władzy rządowej krąży nieprzerwany dopływ głupich ludzi.

Innym powodem, dla którego głupi ludzie są tak groźni dla społeczeństwa, jest to, że większość z nas nie potrafi dostrzec ich głupoty i nie potrafi stawić czoła ich działaniom. Według Cipolli głupi ludzie są o wiele bardziej niebezpieczni niż bandyci, ponieważ przynajmniej w przypadku bandytów istnieje jakiś powód, dla którego się tak zachowują. Bandyta chce osiągnąć zysk dla siebie, po prostu nie jest wystarczająco inteligentny lub moralny, aby zrobić to w sposób, który przyniesie korzyść komuś innemu. Ale działania bandytów, nawet jeśli niemoralne, są nadal racjonalne i w pewnym stopniu przewidywalne. Nie tak jest w przypadku głupich, lub jak wyjaśnia Cipolla:

„Głupie stworzenie będzie cię nękać bez powodu, bez żadnej korzyści, bez żadnego planu lub schematu i w najbardziej nieprawdopodobnych momentach i miejscach. Nie masz racjonalnego sposobu, aby stwierdzić, czy, kiedy, jak i dlaczego głupie stworzenie zaatakuje. Kiedy stajesz twarzą w twarz z głupim osobnikiem, jesteś całkowicie zdany na jego łaskę. Ponieważ działania głupiego osobnika nie są zgodne z zasadami racjonalności, wynika z tego, że: a) atak zazwyczaj zaskakuje; b) nawet gdy stajesz się świadomy ataku, nie możesz zorganizować racjonalnej obrony, ponieważ sam atak nie ma żadnej racjonalnej struktury”.

Carlo Cipolla, The Basic Laws of Human Stupidity

I to prowadzi nas do Piątego i ostatniego Podstawowego Prawa Głupoty Ludzkiej, które głosi: „Głupia osoba jest najniebezpieczniejszym typem człowieka”. (Carlo Cipolla, Podstawowe prawa głupoty ludzkiej)

Głupi zuboża społeczeństwo, rujnuje życie, włączając w to swoje własne, a jeśli stanie się zbyt wpływowy i zajmie stanowisko o wielkiej władzy społecznej, takie jak prezydent lub premier, ruina społeczna jest nieuniknionym rezultatem. Cipolla uważał, że jedynym sposobem, aby zapobiec rujnowaniu społeczeństwa przez głupich ludzi, jest przejście większej liczby ludzi z klasy bandytów i bezradnych do klasy inteligentnych. Podczas gdy głupi nie mają zdolności do zmiany kategorii, bezradni i bandyci mogą nauczyć się działać w inteligentny sposób. A jeśli w społeczeństwie jest wystarczająco dużo inteligentnych ludzi, ich wzajemnie korzystne działania przeważą lub zneutralizują szkody wyrządzone przez głupców.

Niestety, w dzisiejszych czasach siły społeczne przesuwają ludzi w przeciwnym kierunku, od klasy inteligentnych do klas bandytów i bezradnych. Paternalistyczne rządy promują bezradne zachowanie, minimalizując konsekwencje dla tych, którzy działają w ten sposób. Z drugiej strony mamy system wartości społecznych, który stawia osiąganie bogactwa i dóbr materialnych ponad wszystko inne, co tworzy tak nienasycone pragnienie tych rzeczy, że wiele osób nie ma problemu z działaniem jak bandyci, aby się wzbogacić. Bez wystarczającej liczby inteligentnych ludzi, aby zneutralizować skutki bandytów i głupich, upadek społeczny staje się coraz bardziej prawdopodobną możliwością, lub jak pisze Cipolla:

„W kraju, który zmierza w stronę upadku, frakcja głupich ludzi jest [relatywnie stała], jednak w pozostałej części populacji można zauważyć wśród tych będących u władzy alarmujące rozprzestrzenianie się bandytów z nutą głupoty, a wśród tych, którzy nie mają władzy, równie alarmujący wzrost liczby jednostek bezradnych. Taka zmiana w składzie populacji niegłupich nieuchronnie wzmacnia niszczycielską siłę frakcji [głupich] i sprawia, że ​​upadek staje się pewny. A kraj schodzi na psy”.

Carlo Cipolla, The Basic Laws of Human Stupidity

_______________

Why Stupid People are Destroying Society – The Laws of Human Stupidity, Academy of Ideas, April 30, 2025

−∗−