Gdy Jezus przyszedł do domu pewnego przywódcy faryzeuszów, aby w szabat spożyć posiłek, oni Go śledzili. Opowiedział wówczas zaproszonym przypowieść, gdy zauważył, jak sobie pierwsze miejsca wybierali.

Tak mówił do nich: “Jeśli cię kto zaprosi na ucztę, nie zajmuj pierwszego miejsca, by czasem ktoś znakomitszy od ciebie nie był zaproszony przez niego. Wówczas przyjdzie ten, kto was obu zaprosił, i powie ci: «Ustąp temu miejsca».

Na dobranoc i dzień dobry – Łk 14, 1.7-11

Mariusz Han SJ

(fot. Jim Nix / Nomadic Pursuits / flickr.com / CC BY-NC-SA 2.0)

Choć smutek może być dobry, może mieć odkupieńczy sens, to nikt nie powinien być ze swoim smutkiem sam. Jezus, który niewątpliwie miał słuszne powody do smutku, prosił uczniów, by mu towarzyszyli.

Najbliższy kościół znajduje się dwie przecznice od mojego mieszkania, przy szarej ulicy bez drzew. Wtopiony w pierzeję, wygląda z pozoru jak zwykła kamienica i trzeba zadrzeć głowę, by zobaczyć mały krzyż na szczycie fasady.

Główna część kościoła dostępna jest tylko w czasie nabożeństw, ale przez cały dzień można wejść do bocznej kaplicy Matki Boskiej Bolesnej. Otwiera ją rano i zamyka wieczorem jedna ze starych jak świat, dobrodusznych sióstr mieszkających przy kościele. Pamięta może, jak ktoś tu jeszcze przychodził.

Kaplica jest niewielka, nie większa chyba od mojego pokoju. Z jednej strony – krata odgradzająca ją od reszty kościoła, a przy kracie, na wprost migocącego w oddali czerwonego światełka, klęcznik i zeszyt na intencje. W ostatnim wpisie ktoś prosi Boga wielkimi kulfonami o odpuszczenie grzechów, w poprzednim ktoś inny, znacznie staranniej, o pomoc podczas sesji.

Po drugiej stronie – rząd witraży. Jeden przedstawia scenę powrotu syna marnotrawnego, inny – zmartwychwstałego Chrystusa. Jest jeszcze kilka.
Na ścianie na wprost wejścia wielka rzeźbiona pieta, dość udana, a obok, w gablocie – księga z imionami parafian, których rocznica śmierci przypada w danym miesiącu. Otwiera ją na odpowiedniej stronie ta sama siostra-staruszka, która ma klucz od kaplicy.

Zapach kurzu i świec, ciepłe, słabe światło lamp, skrzypienie klęcznika, ledwie słyszalne odgłosy ulicy.
Do kaplicy Matki Boskiej Bolesnej przychodziłem czasem z moim smutkiem i niepokojem i klepałem tu przez jakiś czas różaniec, podczas gdy moje myśli, zamiast skupiać się na właśnie rozważanej tajemnicy, uciekały zwykle do innych spraw.

Choć ulga jako taka zwykle nie przychodziła, ciągnęło mnie do tego miejsca, do stóp biednej Matki pochylonej nad bezwładnym ciałem Syna, który jednak – o czym przypominał nieśmiało jeden z ciemnych witraży – miał powstać z martwych.

Mój smutek nie był tu nie na miejscu. I chyba niczyj by nie był. Przecież smuciła się również bolejąca Matka Boska, przecież smucił się, w Ogrójcu i na krzyżu, nasz Pan. Nie do smutku wszakże należało ostatnie słowo, ale do nadziei i radości.

Mimo rozkojarzenia, mimo wciąż niespokojnych myśli, doświadczało się tu namacalnie tych wszystkich prostych prawd, w które tak trudno nam zwykle uwierzyć całym sercem: że Bóg wszystko może; że jest Miłością i pragnie przede wszystkim, byśmy my kochali również bezinteresownie; że trzyma nas wciąż w swoich dobrych dłoniach; że kocha w nas wszystko prócz grzechu, a więc i płochliwe nerwy, i rozkojarzenie, i ból głowy.
Z pewnością była to w dużej mierze kwestia kojącego nastroju miejsca: świec, półmroku. Ale miejsce to nie byłoby tym, czym jest, bez treści ukrytej w zdobiących je rzeźbach, witrażach, obrazach: bez objawienia o Bogu, który stał się człowiekiem, by z nami współcierpieć i poprowadzić nas ku niebu. Niebu, gdzie każda łza zostanie otarta, ale żadna nie będzie unieważniona.

Odważnie i sceptycznie

Chrześcijańskie podejście do smutku oznacza po pierwsze widzieć w nim tajemnicę. Jedną z konsekwencji wiary w pochodzenie wszystkiego od nieogarnionego, niezgłębionego Boga jest bowiem to, że wszystko jest trochę niezgłębione.

Tomasz z Akwinu pisze w “Wykładzie Składu apostolskiego”, że nie możemy w pełni poznać maleńkiej muchy, a przecież o ileż bardziej jeszcze tajemnicze są ludzkie sprawy, skoro człowiek jest nie tylko dziełem Nieogarnionego, lecz także Jego obrazem.

Smutek jest tajemnicą, ale w chrześcijaństwie tajemnica to coś, czego co prawda nie wyczerpiemy, ale do czego możemy się zbliżać. I to wieloma równoległymi drogami, a więc – w tym przypadku – i za pośrednictwem introspekcji, i współodczuwając z innymi, i poprzez literaturę, muzykę, czy sztuki plastyczne, i metodami różnych współczesnych nauk: teologii, filozofii, psychologii, medycyny, fizjologii.

Wiara nie unieważnia ani osobistego doświadczenia, ani sztuki czy nauki, bo przecież ze swej natury nie proponuje drogi na skróty, która czyniłaby ludzkie starania zbędnymi – zawsze raczej oczyszcza, wspiera i dopełnia te starania.

I tak jak chrześcijanin też musi się ze smutkiem, swoim własnym i bliźnich, pokornie mierzyć (choć nie jest już w tym mierzeniu się sam), tak też, jeśli chce sformułować jakąś jego teorię, musi go rzetelnie badać.

W kwestiach poznawczych wiara może dać mu jednak, oprócz treści Objawienia, przynajmniej dwie rzeczy: odwagę, by przyjąć każdą odkrytą prawdę, i jednocześnie lekką dozę sceptycyzmu, by wszelkie ludzkie prawdy wciąż weryfikować i nigdy nie łudzić się, że wyczerpująco opisują one rzeczywistość.

Patrząc na historię chrześcijaństwa, zauważymy jeszcze jeden sposób, w jaki kształtowało i kształtuje ono nasze widzenie świata. Wiara pociąga za sobą pewne ogólne zasady metodologiczne, metafizyczne ramy wszelkich dociekań.

Jedną z takich zasad – będącą konsekwencją nauki o stworzeniu – jest owo przekonanie, że wszystko jest tajemnicą, którą zawsze można poznać lepiej. Inną – również związaną z wiarą w stworzenie – jest zasada wielopoziomowości, mówiąca, że możliwe są różne wytłumaczenia tego samego zjawiska na równoległych wobec siebie i jednocześnie hierarchicznie uszeregowanych poziomach.

I jak za każdym naturalnym zjawiskiem stoją jednocześnie i przyczyny naturalne, i Bóg jako pierwsza przyczyna, tak równocześnie prawdziwe mogą być i duchowe, i filozoficzne, i fizjologiczne ujęcia smutku. Nie ma, a w każdym razie nie musi być między nimi żadnej konkurencji, nie są one też w prosty sposób komplementarne, lecz raczej – hierarchicznie równoległe.

Wydaje się, że chrześcijaństwo, przyzwyczajone do takich równoległych ujęć, a jednocześnie nie zgadzające się na redukcyjne przylgnięcie tylko do jednego z nich, może pomóc pogodzić zwaśnione strony dzisiejszego sporu o naturę emocji: “fizjologów”, widzących w emocjach tylko “stany mózgu” i “anty-fizjologów”, uważających ten aspekt emocji za nieważny.

W ostatnich dziesięcioleciach oglądaliśmy również spór pomiędzy zwolennikami i przeciwnikami koncepcji istnienia normatywnej natury ludzkiej (esencjalistami i antyesencjalistami), który pokrywał się z linią podziału: modernizm-postmodernizm.

Moderniści, dziedzice oświecenia wierzący w naukę, postęp, w możliwość obiektywnego poznawania rzeczywistości przy użyciu samego tylko rozumu, obstawali zwykle przy pewnej bardzo konkretnej normie człowieczeństwa.

Jedną z krystalizacji tego podejścia jest współczesna neuropsychiatria z jej ikoną – podręcznikiem klasyfikacji zaburzeń i chorób psychicznych DSM, w którym wyliczone są symptomy wskazujące na różne odstępstwa od psychicznej normy.

Z kolei postmoderniści, uczniowie Nietzschego, bywali z reguły sceptyczni wobec wszelkich statycznych standardów, co z kolei przekładało się na ich nieufność wobec psychiatrii głównego nurtu. Mimo niewątpliwych zalet obydwu tradycji wydaje się, że czegoś im brakuje.

Oto człowiek

Chrześcijaństwo także w tym przypadku może pomóc wyjść poza prostą dychotomię. Natury rzeczy, w tym natura człowieka, istnieją, nie są jednak łatwo definiowalne. Wraca tu wspomniana kwestia tajemnicy: bycie stworzonym przez Boga oznacza również partycypację w Jego “niepoznawalności”.

Tyczy się to zwłaszcza człowieka, który jest Bożym obrazem i który może w pełni zrozumieć siebie, dopiero patrząc na Boga-człowieka, Jezusa Chrystusa. Jeśli pytamy więc: “Czym, kim jest człowiek?”, jedyna prawdziwa odpowiedź to ta, którą nieświadomie dał Piłat wskazując na Jezusa i wypowiadając słynne słowa “ecce homo”.

Normą człowieczeństwa nie jest więc opanowany, nieczuły na nic mieszczanin, któremu “nic nie dolega”, nie jest nim żaden inny statyczny ideał, ale tajemniczy Bóg-człowiek, Jezus Chrystus, idący na śmierć z miłości.

Kiedy więc moderniści-esencjaliści mówią: chorobą jest każdy smutek, który objawia się w określony sposób i trwa dłużej niż dwa tygodnie, a postmoderniści-antyesencjaliści odpowiadają: nie ma czegoś takiego jak norma, a więc nie ma również nienormalnego smutku, chrześcijanin może odpowiedzieć: smutek jako taki, podobnie jak wszystkie inne emocje, jest dobry, bo pochodzi od Boga i nieobcy był również Chrystusowi, ale może istnieć smutek destrukcyjny, który utrudnia człowiekowi jego rozwój w kierunku wyznaczonym właśnie przez Chrystusa.

Granica między dobrym smutkiem a patologiczną depresją nie jest łatwa do wyznaczenia, a jeśli już chcemy to zrobić, musimy patrzeć nie jedynie na arbitralną listę takich czy innych symptomów, ale na to, skąd się bierze konkretny smutek i czy człowiek doświadczający go może iść dalej przed siebie ku właściwemu celowi.

Wiąże się to również z pozytywną, a nie negatywną orientacją tradycyjnej chrześcijańskiej psychologii. Chrześcijaństwo wolało zawsze mówić o “cnotach”, czyli moralnych i psychicznych sprawnościach, które musimy zdobywać, a nie o statycznej “normie”, którą spełniamy lub nie jedynie w zależności od tego, jacy się urodziliśmy.

I wreszcie ostatnia zasada metodologiczna. Wydaje się, że w zgodzie z chrześcijańską teologią, emocje nie powinny być postrzegane jedynie jako “stany ludzkiej psychiki”, lecz raczej – w pierwszym rzędzie – jako coś istniejącego na zewnątrz człowieka, jakby obiektywna atmosfera towarzysząca pewnym faktom, której nie kreujemy, lecz którą raczej odczuwamy.

W “A Dirge”, pięknej pieśni żałobnej Shelleya, “Udręka zbyt smutna na pieśń” pojawia się “ponieważ świat jest zły!”, nie ot tak, bez żadnej przyczyny. Idąc jeszcze dalej, to nie tyle my smucimy się z powodu jakichś faktów, ile pewne fakty po prostu są smutne.

Jeśli ostatecznie smutek byłby tylko czymś w naszej głowie, trudno byłoby argumentować, że kiedykolwiek jest dobry. Jeśli jednak pewne wydarzenia, na przykład śmierć człowieka, ale też inne nieszczęścia spotykające nas samych czy innych, po prostu są smutne, wówczas dobry, adekwatny smutek jest czymś wskazanym: złotym środkiem pomiędzy destrukcyjną depresją a równie destrukcyjną obojętnością.

Płacz z tymi, którzy płaczą
Chrześcijaństwo to jednak nie tylko, i nawet nie głównie, zbiór zasad metodologicznych, lecz także wezwanie do działania. A gdziekolwiek spojrzymy, widzimy smutek. Niekiedy jest to smutek dobry, adekwatny.

Czy jednak oznacza to, że w takich sytuacjach mamy zostawić naszych bliźnich całkowicie samych z tym, przez co przechodzą? Z pewnością nie. Nasz Pan, choć niewątpliwie miał słuszne powody do smutku, prosił przecież uczniów, by mu towarzyszyli.

Święty Paweł wzywa nas z kolei do noszenia cudzych brzemion i do “pocieszania tych, którzy są w jakiejkolwiek udręce, pociechą, którą doznajemy od Boga”. Choć może istnieć dobry smutek, choć smutek może też mieć odkupieńczy sens, nikt nie powinien być ze swoim smutkiem, dobrym czy niedobrym, sam. Cóż więc czynić?
Bez wątpienia mamy pomagać, jeśli można – zrobić coś konkretnego z powodami danego smutku, bez wątpienia też modlić się. Ale może przede wszystkim: być? Współodczuwać.

“Płakać z tymi, którzy płaczą”. Zaparzyć herbatę, przytulić, pomilczeć, przypomnieć – choć niekoniecznie, a może nawet bardzo rzadko, słowami – że Bóg jest Dobrym Ojcem, że choć są zimy i jesienie, ostatnie słowo należy do wiosny Zmartwychwstania.

Nawet smutek destrukcyjny, patologiczny, nigdy nie jest niedobry w sensie: oddalający od Boga, odbierający człowiekowi jego godność i wartość, pozbawiony sensu. Wręcz przeciwnie. Wszyscy smutni, podobnie jak inni cierpiący, są Cyrenejczykami, pomagającymi w niesieniu Jezusowego krzyża.

Nie znaczy to oczywiście, że smutku nie należy ograniczać. Znaczy jednak, że zawsze można go ofiarować Bogu i że zawsze ma on sens.

Jedna, najlepsza chyba, część poematu Karola Wojtyły “Profile Cyrenejczyka” opowiada właśnie o “melancholiku”, którego krzyżem jest “cała ta subtelna struktura, która w granicach mózgu tak łatwo przemienia się w rozstrój”. Być może jednym z naszych obowiązków jako chrześcijan jest przypominać o sensie także “niedobrego” smutku.

Nie jesteśmy u siebie

Z dzieciństwa, czasu silnych, prostych, dobrych emocji, pamiętam smutek głęboki, ale wyzwalający. Taki, który wyciska łzy, i choć wszystkie barwy zamienia w odcienie szarości, to jednocześnie nie odbiera im nic z ich nasycenia. Który przysłania świat, ale tak, że wszystkie kształty pozostają ostre.

Teraz jednak, jeśli smutek przychodzi, jest zwykle raczej pustką i niejasnym spłoszeniem wobec codziennych spraw niż jakimkolwiek konkretnym uczuciem; raczej mgłą niż czarno-białym, ale przejrzystym filtrem. Wydaje mi się, że z tych dwóch bardziej “chrześcijański” był mój dawny smutek.

Może powinniśmy zawsze starać się, by nasz smutek był smutkiem dziecka? Skoro nawet nasz Pan doświadczał smutku, to znaczy, że nie jest on nigdy czymś wstydliwym. Że nie jest czymś, co trzeba w sobie tłumić, zwalczać, lecz raczej czymś, co należy intensywnie, do końca przeżyć.

Można chyba pójść jeszcze dalej i stwierdzić, że pewna doza smutku jest po prostu nieodłączna od chrześcijaństwa. “Błogosławieni, którzy się smucą, albowiem oni będą pocieszeni” – mówi przecież Jezus w Kazaniu na Górze.

Oczywiście ewangeliczna wizja świata skłania raczej do radości niż płaczu. Wierzymy, że zło poniesie w końcu porażkę i że nawet śmierć zostanie pokonana. Ale póki co zło i cierpienie przecież istnieją. Zło czasem tak wielkie, że szaleństwem wydaje się wierzyć, że kiedyś w ogóle zostanie pokonane.

Cierpienie czasem tak dotkliwe, że żadne słowa nie są w stanie go oddać. Zamknąć na to oczy byłoby obojętnością. Gdyby nie smucił nas także grzech, to znaczyłoby, że przestaliśmy rzeczywiście pragnąć świętości. Raïssa Maritain pisała za Baudelaire’m o “poirytowanej melancholii”, która musi nam towarzyszyć, skoro jeszcze nie jesteśmy u siebie, a dopiero wyczekujemy nowej ziemi i nowych niebios, skoro jeszcze nie jesteśmy święci i wciąż upadamy.

Tego, że radość i smutek mogą w nas współistnieć, uczymy się od Jezusa. Na krzyżu nasz Pan rzeczywiście smuci się, i to najczarniejszym możliwym smutkiem, ale jednocześnie jest doskonale szczęśliwy – i jako Bóg, i jako człowiek – trwa bowiem nieustannie w komunii miłości z Ojcem i Duchem Świętym.

Wiemy, że smutek naszego Pana w jakiś tajemniczy sposób współistniał w Nim ze szczęściem. I wierzymy, staramy się wierzyć, że dzięki Bożej pomocy także i nas, nawet w najczarniejszych chwilach, nigdy nie opanuje prawdziwa rozpacz. Że także i my doświadczymy przemieniającej mocy krzyża.

*  *  *

Dużo tych nakazów, kierowanych przecież głównie do samego siebie: smuć się tak, a nie inaczej, smuć się dobrym smutkiem i w dobry sposób, ufaj, wierz, miej nadzieję, raduj się.

Ale dla mnie chrześcijaństwo – to chrześcijaństwo, do którego zostałem powołany, które wciąż na nowo, bezskutecznie staram się ogarnąć rozumem, któremu co rusz zadaję kłam “myślą, mową, uczynkiem i zaniedbaniem”, lecz które może mimo to – mam nadzieję – samo we mnie po cichu wzrasta niczym zboże na polu, czy gospodarz czuwa, czy śpi – a więc dla mnie chrześcijaństwo jest przede wszystkim pewną zgodą na świat i na moją moralną, psychiczną, fizyczną i intelektualną bylejakość.

W Kaplicy Matki Bożej Bolesnej słyszę ostatecznie zawsze tylko: kocham cię, ty też idź kochaj. I tyle.

Tekst pochodzi z magazynu internetowego Kontakt.

************

Co się dzieje, kiedy Bóg dotyka serca

Pustynia Serc / youtube.com / psd

Kiedy przebaczamy, dokonuje się w nas przede wszystkim zmiana sposobu myślenia – Bóg dotyka serca Swoją mocą i daje siłę do przezwyciężenia zła. Uczmy się przebaczać, bo to oznaka potęgi.

O tym, jak w rodzinie i najbliższym otoczeniu nie przegapić sytuacji, które i tak będą miały ogromny wpływ na nasze życie, rozmawiamy z osobami zawodowo związanymi z udzielaniem pomoc.

Psychiatrów Olę i Marcina Sztuków poznałam dziesięć lat temu. Pracowałam wtedy w szkole, a oni przyszli, by dać świadectwo ze swojego życia. Mówili uczniom o wyborach, które prowadziły ich dłuższą i trudniejszą drogą, ale dzięki nim poznawali prawdziwy sens swoich działań, także zawodowych. Wbrew oczekiwaniom bliskich, zrezygnowali z kariery w znaczeniu ogólnie przyjętym, na rzecz zwyczajnego życia. Choć może to nieodpowiednie określenie. Ich życia nie można nazwać zwyczajnym. Mają ośmioro dzieci, a za chwilę Ola urodzi kolejne. Tym, co mnie najbardziej zaskoczyło podczas rozmów z nimi, była niezwykła znajomość charakterów, predyspozycji i przeżyć każdego z ich dzieci. Jak oni to robią? Skąd czerpią siłę? Poza tym przecież pracują – w obszarze psychiatrii, psychologii, uzależnień, trochę seksuologii, a także psychoterapii, dowodząc, że farmakoterapia jest czymś zbyt ubogim, jeśli chodzi o wnętrze człowieka.
Jak godzą te obowiązki? Wydarzenia z ich życia przekonują, że zawsze warto ufać Bogu.
Rodzina jest przereklamowana? Szczególnie taka jak wasza, która w wielu środowiskach nie spotyka się z aprobatą, bo za dużo trzeba poświęcić?
Ola: Nie jest to łatwe, jednak jest to życie na tyle fascynujące, zarówno jako żony, matki, jak i lekarza, że mam dużą motywację, by to łączyć. Okazuje się, że nie tylko da się to połączyć, ale wszyscy są szczęśliwsi. Miałam taki okres, że byłam tylko w domu, ale nie służyło to ani mnie, ani mojemu samopoczuciu. Teraz widzę, że jako matka i żona jestem szczęśliwsza, jeżeli mam w swoim życiu także miejsce i czas na pracę zawodową, chociaż jest to ok. 1/4 pracy przeciętnego lekarza.
Nasza praca uczy nas szacunku dla drugiego człowieka i dla jego psychiki, delikatności w obsłudze; wiemy, że bardzo łatwo jest zranić drugiego człowieka, zwłaszcza, kiedy jest się jego rodzicem. Sami jesteśmy ostrożni i dosyć niepewni w swoim wychowywaniu, ale ponieważ dwie córki są już duże – jedna w tym roku zdaje maturę, druga zaczyna liceum – można powiedzieć, że widzimy już pierwsze owoce.
Marcin: Praca i życie w rodzinie wzajemne na siebie oddziałują. Oboje nie jesteśmy z dużych rodzin, więc sami nie mamy doświadczenia życia w rodzinie wielodzietnej; nie mamy takich wzorców, utrwalonych schematów. W pracy często mamy do czynienia z patologią. Bardzo dużo mi dała praca z młodzieżą trudną, uzależnioną, rozmowy o tym, jak wyglądają ich chore relacje w domu. Mamy świadomość, że rodzina jest systemem i pracuje jak kółka zębate; a dziecko jest najsłabszym elementem tego systemu. Na nim najczęściej skupia się to, co jest nieprawidłowe i dysfunkcyjne. Uzależnienia pojawiają się w coraz młodszym wieku, już nie tylko od alkoholu, narkotyków, substancji psychoaktywnych, ale też od Internetu, komputera. Łatwiej mi jest mówić w pracy mając swoje dzieci, ale także mówić do dzieci, ilustrując to przykładami z pracy. Jesteśmy bardziej skuteczni, nie moralizując, ale mówiąc, co się opłaca, co ma sens, jak robić, by być szczęśliwym.

Gdybyście mieli najkrócej powiedzieć, co według was ma największy wpływ na to, że młodzi ludzie dokonują dobrych lub złych wyborów? Co jest najważniejsze, by być szczęśliwym?
Marcin: Młody człowiek, to ktoś najbardziej spragniony miłości, mający dobre serce i szczere intencje, jest jednak bardzo naiwny, bo nie zna życia i zagrożeń. Często jego problemem jest tylko to, że nie ma komu zaufać, nie ma dobrych relacji, więzi, by powierzyć komuś opiekę i prowadzenie. W związku z tym często dokonuje wyborów po omacku, niepotrzebnie się raniąc, doznając traumy.
Jesteście przede wszystkim rodzicami. Czy boicie się zagrożeń u swoich dzieci?
Ola: Jeśli chodzi o starsze dzieci, część zagrożeń nie jest już dla nich aktualna, mają bowiem już taką wewnętrzną barierę psychologiczną, są świadome pewnych zagrożeń i same się wystrzegają pewnych rzeczy, przychodzą do nas z różnymi problemami i mają świadomość, że w pewnych sytuacjach same sobie nie poradzą. Trzeba do kogoś pójść, do rodziców, do innego dorosłego… Ale mamy wrażenie, że one już są na bezpiecznej drodze, jeśli chodzi o zagrożenia wieku młodzieńczego. Boimy się teraz o to, co będzie w ich życiu dorosłym. Jeśli zaś chodzi o zagrożenia młodzieńcze, bardziej się obawiamy o młodsze dzieci, te, które przekroczyły 10. rok życia. Jak opowiadają nasze córki, co je spotyka ze strony rówieśników (np. o namawianiu do oglądania pornografii!), o zagrożeniach – u nas się o tym jasno i otwarcie rozmawia – gdy coś się wydarzy, one mówią o tym ze zgorszeniem i oceną, co nas uspokaja i cieszy, natomiast mamy świadomość, że te zagrożenia są. Myślę, że dużo wcześniej niż rodzice sobie wyobrażają.

http://www.deon.pl/inteligentne-zycie/poradnia/art,251,zeby-nie-przegapic-swojej-rodziny.html

*****************

Papież: Bóg nie działa jak pracownik sądu

KAI / kw

“Współczucie Boga to nie litość, jaką można mieć na przykład wobec zdychającego psa” – podczas dzisiejszej Mszy św. Franciszek wezwał kapłanów do większej wrażliwości i zaangażowania.

Dobry kapłan potrafi się wzruszyć i zaangażować w ludzkie życie – stwierdził Ojciec Święty podczas dzisiejszej Eucharystii w Domu Świętej Marty. W związku z 60. rocznicą kapłaństwa kardynała Javiera Lozano Barragana papież wygłosił swoją homilię po hiszpańsku, swoim i jubilata – meksykańskiego purpurata kurialnego – języku ojczystym. Zaznaczył, że Bóg przebacza nam jak ojciec, a nie jak pracownik sądu.

 

Franciszek podkreślił, że Bóg okazuje nam swoje współczucie, a wyrazem tego był fakt, iż posłał swego Syna, aby uleczyć, odrodzić, odnowić ludzkość zranioną grzechem. Papież nawiązał do przypowieści o synu marnotrawnym i zauważył, że mowa w niej o tym, iż kiedy ojciec – będący figurą przebaczającego Boga zobaczył powracającego syna wzruszył się.

 

Papież zaznaczył, że współczucie Boga to nie litość, jaką można mieć na przykład wobec zdychającego psa. Współczucie Boga to wejście w sytuację drugiej osoby, w jej położenie, w jej problemy z ojcowskim sercem. Dlatego właśnie Ojciec posłał swego Syna.

 

Nawiązując do dzisiejszej Ewangelii (Łk 14,1-6), ukazującej Jezusa uzdrawiającego w szabat Ojciec Święty podkreślił, że Pan Jezus nie był jakiś uzdrowicielem, a dokonywane przez Niego cuda były znakiem współczucia Boga, pragnącego zbawić ludzi, doprowadzić zagubioną owcę do owczarni.

 

Bóg angażuje wobec nas swoje serce, a kiedy przebacza, czyni to jak Ojciec, a nie jak pracownik sądowy odczytujący orzeczenie: “uniewinniony z braku dowodów winy”. Bóg nam przebacza od wewnątrz, bo wszedł do naszego serca – stwierdził Franciszek.

 

Papież przypomniał, że Pan Jezus został posłany, aby nieść dobrą nowinę, uwolnić uciskanych, uwolnić nas od naszych grzechów, naszego zła i wziąć je na siebie. Tak czyni kapłan: wzrusza się, angażuje w ludzkie życie, we wszystkie ludzkie sprawy, naśladując kapłaństwo Jezusa.

 

Następnie Ojciec Święty nawiązał do 60. lecia święceń kapłańskich obecnego podczas dzisiejszej Eucharystii kard. Javiera Lozano Barragana, który przez lata kierował Papieską Radą ds. Duszpasterstwa Służby Zdrowia. Wyraził wdzięczność za pracę meksykańskiego purpurata kurialnego.

http://www.deon.pl/religia/serwis-papieski/aktualnosci-papieskie/art,3565,papiez-bog-nie-dziala-jak-pracownik-sadu.html

**********

Franciszek: nie można być chrześcijaninem i antysemitą

KAI / kw

(fot. Grzegorz Gałązka / galazka.deon.pl)

“Poznanie, szacunek i wzajemne poważanie stanowią drogę, która służy szczególnie budowaniu relacji z żydami, ale także analogicznie budowaniu relacji z innymi religiami. Myślę zwłaszcza o muzułmanach” – mówił Franciszek podczas dzisiejszej audiencji generalnej.

Obok katolików przybyłych z całego świata wzięli w niej udział również przedstawiciele innych religii, w tym delegacja Światowego Kongresu Żydów. Na placu św. Piotra było dziś około 30 tys. osób.

 

Witając Ojca Świętego przewodniczący Papieskiej Rady ds. Dialogu Międzyreligijnego, kard. Jean-Louis Tauran podkreślił wyjątkowość dzisiejszej audiencji posiadającej charakter międzyreligijny. Zaznaczył, że są na niej obecni przedstawiciele różnych religii, uczestniczący w międzynarodowym kongresie odbywającym się na Papieskim Uniwersytecie Gregoriańskim.

 

Podziękował Papieżowi Franciszkowi za jego świadectwo, zachęcające do kontynuowania drogi dialogu międzyreligijnego, wysiłków na rzecz pokoju oraz wyeliminowania niesprawiedliwości i nierówności, troski o środowisko naturalne. Zaznaczył, że jednym z celów dzisiejszego spotkania jest danie świadectwa przed światem, iż powszechne braterstwo jest możliwe.

Następnie zabrał głos przewodniczący Papieskiej Rady ds. Popierania Jedności Chrześcijan, z którą związany jest także Komisja ds. Relacji Religijnych z Judaizmem, kard. Kurt Koch. Wskazał on, że dzisiejsza audiencja jest ważnym wkładem w pogłębienie “kultury spotkania” między osobami, ludami i religiami, na której bardzo zależy Ojcu Świętemu.

 

Przypomniał historię zbliżenia między judaizmem a chrześcijaństwem za pontyfikatu św. Jana XXIII oraz powstania deklaracji “Nostra aetate”. Zaznaczył, że stanowi ona Wielką Kartę owocnej relacji między Kościołem katolickim a narodem żydowskim. Jej ważność potwierdzili kolejni papieże w okresie posoborowym, a także Franciszek, zwłaszcza podczas swej podróży do Ziemi Świętej. Kard. Koch zacytował słowa Papieża, że nie można być zarazem chrześcijaninem i antysemitą.

W swojej katechezie Franciszek przypomniał główne punkty soborowej deklaracji “Nostra aetate”, w tym podkreślenie szacunku Kościoła dla innych religii ale także przekonanie, że zbawienie oferowane wszystkim ma swoje źródło w Jezusie, jedynym Zbawicielu, i że Duch Święty działa jako źródło pokoju i miłości.

 

Podkreślił szczególny wkład w ten dialog św. Jana Pawła II, który 27 października 1986 roku zorganizował spotkanie międzyreligijne w Asyżu, a spotykając się przed trzydziestu laty w Casablance z młodymi muzułmanami wyraził życzenie, aby wszyscy wierzący w Boga krzewili przyjaźń i jedność między ludźmi i narodami. Zaznaczył, że “płomień, zapalony w Asyżu, rozprzestrzenił się na cały świat i stanowi stały znak nadziei”.

Ojciec Święty podkreślił szczególne znaczenie dokonanej w minionym półwieczu głębokiej przemiany w relacji z wyznawcami judaizmu. “Obojętność i niezgodność zmieniły się we współpracę i życzliwość. Z nieprzyjaciół i obcych staliśmy się przyjaciółmi i braćmi” – powiedział Franciszek.

 

Wskazał, iż Sobór utorował drogę dla ponownego odkrycia żydowskich korzeni chrześcijaństwa, odrzucił antysemityzm oraz potępił wszelkie zniewagi, dyskryminację i prześladowania, jakie z niego wypływają. “Poznanie, szacunek i wzajemne poważanie stanowią drogę, która służy szczególnie budowaniu relacji z żydami, ale także analogicznie budowaniu relacji z innymi religiami. Myślę zwłaszcza o muzułmanach” – stwierdził papież.

Ojciec Święty zaznaczył, że dialog ten musi być otwarty i naznaczony szacunkiem, obejmując “poszanowanie prawa innych do życia, integralności fizycznej, podstawowych wolności – a mianowicie wolności sumienia, myśli, wypowiedzi i religii”.

 

Wskazał, że obszarami współpracy powinny być kwestie pokoju, głodu, ubóstwa, kryzys ekologiczny, przemoc, zwłaszcza popełniana w imię religii, korupcja, upadek moralny, kryzys rodziny, gospodarki, finansów, a przede wszystkim nadziei.

 

“My chrześcijanie nie mamy recept na te problemy, ale mamy wielkie bogactwo: modlitwę. Modlitwa jest naszym skarbem, z którego czerpiemy zgodnie ze swoimi tradycjami, aby prosić o dary, których gorąco pragnie ludzkość” – wskazał Franciszek.

Papież wyraził przekonanie, że dialog oparty na ufnym poszanowaniu może przynieść ziarna dobra, “które z kolei staną się zaczynem przyjaźni i współpracy w wielu dziedzinach, zwłaszcza w służbie ubogim, młodzieży, osobom starszym, w przyjmowaniu migrantów, w zainteresowaniu ludźmi wykluczonymi. Możemy iść razem troszcząc się jedni o drugich oraz o świat stworzony. Wspólnie możemy chwalić Stwórcę, za to że dał nam ogród świata, aby go uprawiać i strzec jako dobro wspólne. Możemy też realizować wspólne projekty na rzecz zwalczania ubóstwa i zapewnienia każdemu człowiekowi godnych warunków życia”.
W kontekście rozpoczynającego się niebawem Nadzwyczajnego Jubileuszu Miłosierdzia wskazał na szansę współdziałania w dziedzinie dzieł charytatywnych oraz w trosce o środowisko naturalne człowieka. Ojciec Święty wyraził przekonanie, że w dialogu międzyreligijnym najważniejsza jest modlitwa.

 

“Bez Pana, nic nie jest możliwe; z Nim, wszystko staje się możliwe! Niech nasza modlitwa będzie w pełni zgodna z wolą Boga, który pragnie, aby wszyscy ludzie uznali siebie za braci i żyli jako bracia, tworząc wielką rodzinę ludzką w harmonii różnorodności” – zakończył swoją katechezę Franciszek.

http://www.deon.pl/religia/serwis-papieski/aktualnosci-papieskie/art,3561,franciszek-nie-mozna-byc-chrzescijaninem-i-antysemita.html

**************

5 porad na Wszystkich Świętych

Kasper Jakubowski

(fot. shutterstock.com)

iedługo wszyscy wyruszymy na groby naszych bliskich. Może przy okazji warto pomyśleć o bardziej przyjaznym dla środowiska przyozdabianiu nagrobków. Często składowiska odpadów powstają tuż za murem cmentarza, zanieczyszczając środowisko i szpecąc okoliczny krajobraz.

 

Zapobiec temu ma selektywna ich zbiórka na cmentarzach. Prezentujemy kilka praktycznych eko-porad. “Cmentarz to bardzo ekologiczne miejsce. Niech tak pozostanie!” – pisali internauci w komentarzu. “Przykro patrzeć na stosy plastikowych, wątpliwej urody ozdób”. Przeczytaj, zanim udasz się na groby bliskich.

 

Pięć “eko-porad” na zbliżające się święta:

 

Pamiętajmy w tych szczególnych dniach, aby zadbać także o nasze cmentarze, które często są też pięknymi parkami i “zielonymi płucami” naszych miast.

 

1. Po pierwsze: bez sztuczności! Kupujmy prawdziwe, naturalne kwiaty, które ulegną biodegradacji (te barwione, sztuczne zawierają dużo metali ciężkich).

 

Bardzo dobrze sprawdzają się produkowane u nas, stosunkowo niedrogie wrzosy, które znakomicie znoszą niskie temperatury.

 

2. Samemu i kreatywnie. Ambitnym zdecydowanie polecamy wyprawę do własnego ogrodu lub na łąkę, aby samemu przygotować nagrobną, “ekologiczną” wiązankę.

 

O tej porze roku proponujemy wiązanki z pomarańczowymi dodatkami, kwiatem hortensji, dziką różą, symbolicznym bluszczem i liśćmi dębu (np. czerwonego). Tego typu oryginalne, piękne i jesienne bukiety wyróżniają się pośród sztampowych propozycji oraz gotowych i drogich wiązanek.

 

3. Z eko-wkładem. Kupując znicze, warto pytać o te, z tzw. ekologicznym wkładem wielokrotnego użytku.

 

4. Bez toksycznej chemii. Czyszcząc płyty, unikajmy silnych detergentów zanieczyszczających glebę i przenikających do wód podziemnych.

 

Na rynku dostępne są nieinwazyjne i certyfikowane środki (Ecocert, Eco Garantie, Ecolabel), np. na bazie octu, znakomicie usuwające najbrudniejsze zanieczyszczenia.

 

5. Po piąte: segreguj! Zgodnie z nowymi zasadami gospodarki odpadami (od 1 lipca 2013 r.) na cmentarzach znicze, kwiaty, doniczki, folie i in. należy wyrzucać do odpowiednich pojemników na segregację.
Kilka cennych wskazówek do segregacji:

 

Do wystawionych pojemników żółtych na plastik, metal, tekturę wrzucamy:

znicze i opakowania (foliowe, tekturowe)
metalowe zakrętki i plastikowe podstawki ze starych zniczy
opróżnione środki po detergentach
Do pojemników zielonych na opakowania szklane:

zużyte, niezabrudzone szklane znicze
potłuczone szkło
Do pojemników czarnych na odpady zmieszane:

zwiędnięte kwiaty i rośliny
wiązanki ze sztucznych kwiatów
plastikowe wkłady z resztkami wosku i knota
zanieczyszczone woskiem szkło
butelki z zawartością płynów
gąbki, ścierki, zmywaki druciane
Liście i zwiędnięte kwiaty można także wrzucać do pojemników na odpady biodegradowalne, jeżeli zostały postawione na cmentarzu.

 

I jeszcze kilka komentarzy z naszego facebookowego profilu:

 

“W sumie niegłupi tekst, ale jak znicze z “ekologicznym wkładem” są dobre dla środowiska? Tylko gliniaczki :D”. [pisze Katia]

 

“Cmentarz to bardzo ekologiczne miejsce. Niech tak zostanie. Zostawmy plastiki dla żywych! ps. do tekstu: tzw. ekologiczny wkład jest ekologiczny tylko wtedy, gdy decydujemy się użytkować osłonę znicza wielokrotnie. Nie zawsze to jest możliwe, wtedy lepiej wybierać znicze szklane <<zalewane>>”. [pisze Jakub]

 

“Przykro patrzeć na stosy plastikowych, wątpliwej urody ozdób. Pamiętam, jak kiedyś zapalałam na mogile taką stearynową świecę, kładłam chryzantemy i cmentarz pachniał wtedy inaczej”. [pisze Wanda]

 

“Czy ktokolwiek niesie kwiaty babci i dziadziowi? Jeśli tak, to czemu nie codziennie? Ale ja myślę, że to wszystko to pokazanie zamożności innym. Wcale nie chodzi o modły (a o to powinno tylko chodzić), ale o to żeby pokazać innym, że kupiło się droższe (niekoniecznie ładniejsze) ozdoby. I dalej: co babci i dziadziowi po tym? Skoro oni i tak oglądają tylko korzonki, a gdyby tak przyjść i wspomnieć – nawet niekoniecznie przyjść – ale pomyśleć, pomodlić się, a równowartość tych świeczek i plastików spożytkować na coś sensownego np. dla jakiegoś domu dziecka, dla kogoś kto potrzebuje prawdziwie?” [pisze Robert]

 

“Warto też pamiętać aby sprzątając nagrobki nie wyrzucać śmieci do lasu”. [pisze Małgorzata]

 

“Takie inicjatywy i porady cenimy najbardziej. Przeczytaj, nim udasz się na groby bliskich”. [Nadleśnictwo Daleszyce]

 

 

Tekst pochodzi z portalu Święto stworzenia.

http://www.deon.pl/religia/wiara-i-spoleczenstwo/art,1110,5-porad-na-wszystkich-swietych.html

***********

Między wdzięcznością a pychą

ks. Przemysław Szewczyk

(fot. sxc.hu)

“Na tym właśnie polega diabelski upadek” – o źródłach pychy, szczególnie w kontekście internetowych dyskusji, oraz o skutecznym środku przeciwdziałania, pisze ks. Przemysław Szewczyk.

 

Jan Kasjan w jednej ze swoich “Rozmów z Ojcami” poświęconej wadom głównym zauważa, że najgorsze z wad i stanowiące największe niebezpieczeństwo dla człowieka – próżność i pycha – pojawiają się w momencie, gdy z życia ludzkiego wykorzenione zostały wady mniejsze.

 

“Nie powstają one z powodu tamtych, wręcz przeciwnie, gdy niższe skłonności zostały wykorzenione, wówczas dopiero te wybujają gwałtowniej, ze śmiercią poprzednich one zaczynają kiełkować żywiej i rosnąć” (Jan Kasjan, Rozmowa V, 10).

 

Na pychę rzadko kiedy chorują ludzie grzeszni, ulegający niskim wadom jak obżarstwo, chciwość, pożądliwość. Chyba tylko wtedy, gdy całkowicie głusi są na głos swojego sumienia i oczywiste zło nazywają dobrem. Jak długo trwają w prawdzie o sobie, mniejsze grzechy powstrzymują ich przed największym, diabelskim grzechem pychy.
Najbardziej diabelska z wad pojawia się natomiast często i łatwo u ludzi naprawdę dobrych, którzy zdołali opanować skłonności swojej natury ku złemu. Nie są jak inni ludzie: nie kradną, szanują rodziców, nie zdradzają żon ani mężów, nie zabijają w imię Boga.

 

Są bardzo dobrymi ludźmi, nawet więcej: są lepsi niż inni ludzie, naprawdę. Tacy rozpoczynają prawdziwą, ostateczną walkę z największym złem – z pychą. Niestety często przegrywają i pycha niszczy całą ich dobroć.
Na tym właśnie polega diabelski upadek: najlepsze ze stworzeń przez pychę stało się absolutnym złem, przeciwieństwem i wrogiem dobrego Boga. W podobny sposób sromotną klęskę ponosi wielu chrześcijan: wykorzenili wady, stali się dobrzy, ale pycha uczyniła z nich przyjaciół diabła.
Widziałem takich ludzi także niestety wśród chrześcijan. Czytałem, co piszą i jak piszą w Internecie. Słyszałem, co mówią i jak mówią podczas różnych spotkań i dyskusji. Postępują poprawnie, myśli w głowie mają prawdziwe, ale na swoją zgubę.

 

Dobroć i prawda czynią ich szorstkimi. Łatwo potępiają. Nie rozumieją już grzeszników i ludzi będących w błędzie. Grzmią na nich, jakby nie należeli do ich rodu. Dziwią się, jak można tak myśleć i działać, jakby sami byli z innej gliny ulepieni. Patrzysz na nich, słuchasz, jak mówią, czytasz, co piszą, i odnosisz wrażenie, że nie z człowiekiem masz do czynienia, lecz z bogiem. Przeklęta pycha, która najlepsze ze stworzeń obraca w demona.
Są jednak dobrzy ludzie – oby każdy chrześcijanin tak stawał się dobry! – którzy nie przegrywają tej najważniejszej walki. Intuicyjnie czy bardziej świadomie wiedzą, że dobroć nie jest ich własnością, prawda nie jest ich zdobyczą. Czujesz w ich łagodności, że traktują te skarby jak niezasłużony dar.

 

Są lepsi od innych, ale nie czują się takimi. Wiedzą więcej, ale nie dziwią się niewiedzy. Nie popełniają wielkich błędów, ale są towarzyszami błądzących. Nie ma w nich pychy, ale jest wdzięczność, taka czysta, nieudawana, prawdziwa.

 

Może nawet o tym nie mówią, ale patrzysz na nich i widzisz, że wiedzą to, co tak trudno jest człowiekowi odkryć i szczerze przyjąć: “Nikt nie jest dobry, tylko Bóg” (Mk 10,18).
Te słowa Pana nie są jakąś figurą retoryczną, ale prawdą, która z trudem przebija się do naszej świadomości. Jesteśmy tylko obrazem, odbiciem, odblaskiem: nie słońcem, ale księżycem. Jezus o tym doskonale wiedział. Nie było lepszego od Niego i nie było pokorniejszego człowieka niż On. Stać się Jego uczniem oznacza zdobyć dobroć, nie tracąc pokory.
ks. Przemysław Szewczyk – prezbiter Kościoła rzymskokatolickiego Archidiecezji Łódzkiej. Patrolog, tłumacz. Prezes Stowarzyszenia Dom Wschodni – Domus Orientalis. Założyciel portalu patres.pl.

 

 

http://www.deon.pl/religia/kosciol-i-swiat/komentarze/art,2198,miedzy-wdziecznoscia-a-pycha.html

***********