Święta dziewica i męczenniczka (zm.251r.)

Urodziła się około roku 235 w sycylijskiej Katanii, w zamożnej rodzinie. Po przyjęciu Chrztu postanowiła złożyć śluby dziewictwa. Agata wyróżniała się nie tylko majątkiem i wykształceniem, ale i niezwykłą urodą. Była bardzo pobożna, wiele czasu spędzając na modlitwie, postach i pomocy biednym. Namiestnik Sycylii Kwincjan poprosił o rękę Agaty, a gdy został odrzucony zapałał nienawiścią i chęcią zemsty.

Cesarz Decjusz wydał w 249 roku dekret o prześladowaniu chrześcijan, ósmym z kolei. Namiestnik Sycylii kazał aresztować wielu chrześcijan, wśród nich i św. Agatę. Próbował jeszcze raz ją namówić do przyjęcia swojej propozycji, prośbą i groźbą, a gdy napotkał stanowczą odmowę, postanowił wydać ją rozpustnej Afrodyzji, żeby wraz ze swoimi córkami odmieniła Świętą i uczyniła mu powolną. Po trzydziestu dniach Afrodyzja oznajmiła Kwincjanowi, że stałości Agaty nic nie zdoła przełamać.

Namiestnik kazał przyprowadzić ją przed siebie, a widząc że nic nie wskóra, wydał ją na męki. Przypalano Agatę rozpalonym żelazem, rozdzierano jej ciało ostrymi nożami, a na końcu odcięto jej piersi. Zbroczoną krwią wrzucono do więzienia, zakazując podawania jej jedzenia i picia.

Gdy w nocy modliła się gorąco, przyszedł do niej św. Piotr z Aniołem, aby opatrzyć jej rany. Następnego dnia Kwincjan kazał rozsypać żarzące się węgle, a na nich położyć Agatę, chcąc ją żywcem spalić. Wtedy zatrzęsła się ziemia, a ludzie zaczęli się domagać zaprzestania męczenia dziewicy. Namiestnik uciekł wystraszony, a widzowie ściągnęli Świętą z ognia, ale męki tak wyczerpały jej ciało, że zmarła w dniu 5 lutego 251 roku.

Gdy chowano Agatę w grobie, pojawił się młodzieniec z tabliczką, którą włożył do trumny, na której napisane było: “Myśl święta, cześć Bogu dobrowolna i zbawienie” (Mens sancta, honor in Deum voluntarius et redemtio).

Kwincjan nie mogąc poślubić Agaty, postanowił zagarnąć jej majątek. Wybrał się więc do jej domu, ale na promie jego własny koń go zrzucił, stratował, a na koniec zepchnął do wody.

Rok po śmierci św. Agaty, miastu groziło zalanie lawą z pobliskiej Etny. Mieszkańcy urządzili uroczystą procesję, niosąc welon wydobyty z grobu Świętej i błagając o pomoc, za jej wstawiennictwem. Lawa cudownie zatrzymała się u wrót Katanii.
Również dzięki jej wstawiennictwu Malta została uratowana od tureckiej inwazji w 1551 roku.

Do grobu Świętej pielgrzymowała św. Łucja, żeby uprosić zdrowie dla rodziców, św. Agata ukazała się jej, przepowiadając męczeńska śmierć.

Imię św. Agaty zostało wpisane do Kanonu Mszy Świętej.

Jej ciało znajduje się w katedrze w Katanii (Badia di Sant’Agata). Papież św. Symmach wystawił ku jej czci bazylikę w Rzymie, a Grzegorz Wielki poświęcił jej poariański kościół, konsekrując go w  593 roku, stał się później znany jako bazylika św. Agaty Gotów (Sant’Agata dei Gothi). W 1040 roku relikwie zostały przeniesione do Konstantynopola, wróciły do Katanii w 1126.

W Polsce kult św. Agaty datuje się od około XII wieku.

Patronka:
Sejn, Katanii, Sycylii, Kapui i wielu innych włoskich miast, Malty, Palermo, San Marino, jubilerów, mamek i matek karmiĄcych, ludwisarzy, górników, kominiarzy.
Wzywana do obrony przed pożarami, trzęsieniem ziemi i chorobami piersi. Opiekunka głodujących.

Ikonografia:
Przedstawiana jako dziewica w welonie, z misą na której leżą odcięte piersi.
Jej atrybutami są: palma, welon, nóż, obcęgi, szczypce.

Legenda:
Gdy w Krakowie trzysta lat temu w składach niedaleko bramy grodzkiej wybuchł pożar zagrażający całemu miastu, pomoc przyniosła żebraczka, wrzucając w ogień sól św. Agaty. Pytano ją co by chciała otrzymać w zamian za uratowanie miasta od pożaru, wtedy staruszka odpowiedziała, że życzy sobie ufundowania kościoła ku czci Świętej. Rajcy miejscy obiecali wybudować kościół, ale słowa nie dotrzymali. Gdy jesienią 1655 roku doszczętnie spłonęły przedmieścia, podpalone przez Szwedów, dopatrywano się w tym kary za niedotrzymanie obietnicy.

Na ziemi lubelskiej, niedaleko małej miejscowości Blizocin, był folwark Borek. Co roku, przez wiele lat, w dzień św. Agaty zabudowania gospodarcze folwarku stawały w ogniu. Właściciel wystawił kapliczkę z figurą Świętej przy drodze do folwarku. Od tego czasu pożary ustały.

Varia:
W Katanii, w dniach 3-5 lutego uroczyście obchodzi się święto Agaty. W uroczystej procesji w specjalnej wotywnej konstrukcji (candelora) obnoszony jest ulicami miasta relikwiarz św. Agaty. Na te dni przygotowuje się specjalne słodycze: marcepanowe oliwki św. Agaty i deser mleczny “Piersi św. Agaty”.

W 1655 roku w niemieckim Olpe wybuchł pożar, który strawił prawie całe miasto. Postanowiono oddać je uroczyście w opiekę Świętej, obiecując w dniu jej poświęconym post, modlitwę i jałmużnę. Od tego czasu, w każdą pierwszą niedzielę po św. Agacie, mieszkańcy rozpoczynają dzień uroczystą Mszą Święta, w czasie której burmistrz uroczyście odnawia ślubowanie z 1655. Po południu w kościele kazanie wygłasza ksiądz pochodzący z Olpe, a po kazaniu odbywa się uroczysta procesja. W czasie jej trwania w mieście wyłącza się oświetlenie, w oknach ustawiane są świece ustawione na specjalnym dwu lub trzypiętrowym stojaku oraz zawiesza się lampiony. Orkiestra gra religijne pieśni, a proboszcz niesie od ołtarza do ołtarza Najświętszy Sakrament.

Istniał zwyczaj poświęcania kartek z napisem, który anioł włożył do trumny św. Agacie i wieszania go nad drzwiami. Poświęcano również sól, wodę i chleb.

W białostockim wierzono, że poświęcony chleb św. Agaty pomaga w bezpłodności, nie tylko ludziom, ale i zwierzętom domowym.

 Dnia 5 stycznia przypada również wspomnienie św. Agaty Hildegardy z Koryntii.

Przysłowia:

Lektura:
Jakub de Voragine “Złota legenda” – “Żywot św. Agaty”

Św. Agaty – święcenie soli, chleba i wody

KAI / slo

Święta wdowa (zm.1024r.)

Żona palatyna Pawła z Karyntii. Niektóre źródła podają, że imię Hildegarda otrzymała po mężu – Paulusie Hildegardusie. Był zazdrośnikiem, poniewierał nią przez lata, aż w końcu w napadzie szału zepchnął św. Agatę wraz z jej służącą z wieży. Dzięki Bożej interwencji nic im się nie stało. A wydarzenie to, w połączeniu z żarliwymi modlitwami, jakie Agata zanosiła w intencji męża, przyniosły w końcu owoce. Paweł nawrócił się i długoletnią pokutą okupił swoje nieprawości.

Po śmierci męża, św. Agata żyła wiele lat oddając się modlitwie i uczynkom miłosierdzia. Zmarła w opinii świętości, a liczne cuda za jej wstawiennictwem miały miejsce za jej życia i po śmierci. Akta opisujące jej życie zaginęły, a wszystko co o niej wiadomo pochodzi z przekazów ludowych.

Część jej relikwii została przeniesiona przez arcyksięcia Ferdynanda (późniejszego króla Ferdynanda II Habsburga) do Grazu. Św. Agata z Karyntii była również czczona w Pustertal, a w samej Karyntii odbierała cześć jako ideał żony.

Patronka:
Wdów.

Okrutna zemsta

Giovanni Battista Tiepolo

“Męczeństwo św. Agaty”
olej na płótnie, ok. 1756 Muzea Państwowe, Berlin

Jesteśmy świadkami krwawej, przerażającej sceny. Święta Agata, którą widzimy na pierwszym planie, to jedna z wielu męczennic, ofiar prześladowań chrześcijan w Cesarstwie Rzymskim w III wieku. Jej los był jednak szczególnie ciężki, bo egzekucję poprzedzono wyrafinowanymi torturami.

W roku 249 cesarz Decjusz wydał edykt, nakazujący wszystkim obywatelom imperium złożenie ofiar pogańskim bogom. Odmawiających udziału w tych obrządkach chrześcijan skazywano na śmierć. Taki też wyrok wydano na Agatę, pochodzącą z Katanii, piękną córkę zamożnego Rzymianina. Agata kilka lat wcześniej naraziła się namiestnikowi Sycylii, Kwincjanowi, odrzucając jego zaloty. Przyjmując chrześcijaństwo, postanowiła bowiem żyć w czystości. Namiestnik zemścił się okrutnie. Przed spaleniem Agaty na stosie nakazał odciąć jej piersi. Giovanni Battista Tiepolo namalował chwilę po tej wstrząsającej torturze.

Obraz powstał dla kościoła św. Agaty we włoskiej miejscowości Lendinara. Ołtarz, w którym został umieszczony, był zwieńczony u góry wizerunkiem Najświętszego Serca Jezusa otoczonego koroną cierniową. Wzrok świętej zwrócony jest właśnie ku górze, w kierunku Serca. Święta ofiarowuje swoje męczeństwo Jezusowi, co pokazują dobitnie dwie osoby namalowane tuż za nią. To anioły. Artysta nie chciał zakłócać brutalnego realizmu sceny umieszczaniem w centrum skrzydlatych aniołów, dlatego przedstawił je pod ludzkimi postaciami. Dzięki temu mogą uchodzić za służących bądź przyjaciół męczennicy. Młoda kobieta podtrzymuje świętą, zakrywając jednocześnie jej ranę. Wyraża ona ból Boga spowodowany cierpieniem Agaty. Młody mężczyzna z kolei trzyma tacę z odciętymi piersiami świętej. To znak przyjęcia tej strasznej ofiary.

Leszek Śliwa

Tygodnik Katolicki “Gość Niedzielny” Nr 4 – 30 stycnia 2011r.

Św. Agata

Bogdan Cichy

(….) Żywot św. Agaty został utrwalony w dziełach sztuki. Scenę obcięcia piersi namalował w XVII wieku Francesco Guarini – obraz znajduje się w muzeum w Neapolu.

Cudowne uzdrowienie Agaty uwiecznił Alessandro Turchi – ten obraz znajduje się w muzeum w Strasburgu.

Z kolei obraz, na którym Agata ofiarowuje na tacy swoje piersi Bogu, namalowany przez Francisco de Zurbarána, znajduje się w Muzeum Fabre w Montpellier we Francji.

W Krakowie w kościele Mariackim w ołtarzu Wita Stwosza na zamkniętym lewym skrzydle w scenie drugiej “Narodziny Maryi” znajduje się płaskorzeźba przedstawiająca młodą dziewczynę, która na tacy ofiarowuje dwa chleby.

W nawiązaniu do tego należy przypomnieć, że św. Agata była przedstawiana z miniaturą płonącego domu lub z chlebem. Ponieważ kult św. Agaty był bardzo rozpowszechniony, w jej święto – 5 lutego – zrodziła się tradycja święcenia chleba i wody, które spożywane w czasie burzy miały chronić przed pożarem. W sztuce polskiej do nielicznych przedstawień należy św. Agata wśród świętych towarzyszących Madonnie, umieszczona na predelli tryptyku Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny z Warty, z XVI wieku (obecnie w Muzeum Narodowym w Warszawie).

http://ruda_parafianin.republika.pl/swi/a/agata.htm#02

********

Modlitwa do św. Agaty [1857 r.]

5 lutego

Żywot świętej Agaty, panny i Męczenniczki

(Żyła około roku Pańskiego 250)

Dwa miasta, Palermo i Katania, ubiegają się o sławę wydania na świat tej świętej Męczenniczki. To jedno tylko jest pewne, że umarła śmiercią męczeńską około roku 251 w mieście Katanii, położonym na wyspie Sycylii.

Agata była córką szlachetnej i wielce zamożnej rodziny chrześcijańskiej na Sycylii. Odznaczała się nadzwyczajnym wdziękiem i pięknością ciała, jak też żywością ducha i szlachetnością serca, wskutek czego rodzice dali jej imię greckie “agatha”, co znaczy po polsku “dobra”. Sami pobożni, także i córkę kształcili słowem i przykładem w cnotach chrześcijańskich, a Agata, wyrósłszy w tak wybornej szkole, była podobna raczej do anioła, aniżeli do człowieka. Z tej przyczyny miała wielu wielbicieli, którzy pragnęli ją pojąć za żonę, ale wszystkich z niczym odprawiała, gdyż oblubieńcem jej od dawna był Jezus Chrystus, któremu ciało i duszę poświęciła. – Niestety, między odepchniętymi wielbicielami znajdował się także sam starosta sycylijski, Kwincjan. Nie mogąc znieść upokorzenia, przemyśliwał, jakby się zemścić na pięknej chrześcijance, aż wreszcie prześladowanie chrześcijan, nakazane przez cesarza Decjusza, nadarzyło mu pożądaną sposobność. Kazał Agatę pojmać i stawić przed sobą. Nie było tajne dziewicy, jak wielkie walki i męka, a w końcu jak bolesna śmierć ją oczekuje, przeto bez ustanku gorąco się modliła: “Panie Jezu Chryste, Ty przenikasz serce moje, Ty znasz moje życzenia, do Ciebie chcę należeć ze wszystkim, czym jestem i co posiadam. Bądź moim pasterzem, niech ja będę Twoją owieczką. Strzeż mnie w świętej walce o Twoją chwałę i wzmocnij słabość moją”.

Kwincjan przyjął ją uprzejmie i powtórzył swe pochlebstwa i obietnice, po czym zaczął na nią miotać najstraszniejsze groźby, gdyby mu nie miała oddać serca i ręki. Agata bez chwili namysłu odpowiedziała mu stanowczo, że nigdy w życiu tego nie uczyni. Pomimo tej odpraw starosta pohamował jeszcze swój gniew i oddał ją niewieście złych obyczajów, niejakiej Afrodyzji, aby wraz z swymi pięciu córkami zmieniła jej umysł i uczyniła mu ją powolną. Ile niewinna Agata między tymi zbrodniarkami przez trzydzieści dni musiała znieść, jaką musiała stoczyć walkę, trudno wypowiedzieć, jednakże łaska Boska była z nią, wskutek czego i teraz wyszła zwycięsko, gdyż Afrodyzja, pobiegłszy do Kwincjana, oznajmiła mu, że stałości Agaty nic przełamać nie zdoła.

Zawiedziony w swych nadziejach zasiadł Kwincjan na sąd, kazał przyprowadzić Agatę i rozpoczął przesłuchy pytaniem o jej imię i ród: “Jestem szlachcianką – odrzekła Święta – i pochodzę ze znakomitego rodu, jak o tym świadczy cały szereg moich przodków” “Dlaczego – zapytał znowu sędzia – poniżasz się do tego stopnia, że zostałaś chrześcijanką?: “Gdyż prawdziwego szlachectwa – odrzeka Agata – nabywa się przez wyznanie Jezusa Chrystusa, którego mianuję się sługą”. “A więc my, – rzecze znowu Kwincjan – gardząc twoim Ukrzyżowanym, tracimy nasze szlachectwo?” “Tak jest – odpowiedziała Święta – tracisz prawdziwą szlachetność, skoro stajesz się niewolnikiem szatana, i to do tego stopnia, że aby mu cześć oddać, kłaniasz się bryłom kamieni”. “Nie bluźnij naszym bogom! – krzyknął groźnie Kwincjan. – Złóż im zaraz ofiarę w przeciwnym razie tortury nauczą się rozumu!” “Dziwię się, jak rozsądny człowiek może wymagać takich rzeczy! – odrzekła Agata. Sam wstydzisz się swych bogów, a mimo to mnie każesz się im kłaniać”.

Wtedy polecił Kwincjan biczować Agatę, palić rozpalonym żelazem i rozdzierać ostrymi nożami, a gdy okazała się stałą, kazał jej odciąć piersi.

Po takiej męce wrzucono ją zbroczoną krwią do więzienia, przykazując zarazem, aby nikt się nie ważył podać jej jadła lub napoju. W nocy jednakże więzienie napełniło się dziwną jasnością, a lekarz niebieski uleczył jej rany.

Kiedy bowiem cierpiąc straszliwe męki wychwalała Boga, przyszedł do niej święty Piotr w postaci starca, mając z sobą anioła trzymającego pochodnię. “Córko! – rzekł – oto okrutnie cię umęczono. Patrząc na to i litując się nad tobą, przyszedłem cię uleczyć”. Agata była przekonana, że to lekarz ziemski, więc rzekła: “Ciało moje już żadnych lekarstw nie potrzebuje. Dziękuję ci, dobry ojcze, żeś tu dla mnie przyszedł, ale mnie już żaden człowiek leczyć nie będzie!” Na to odrzekł mniemany lekarz: “Czemuż nie chcesz się dać leczyć, córko moja?” “Bo mam lekarza Pana Jezusa, który, jeśli zechce, jednym słowem zdoła mnie uleczyć”. Wtedy św. Piotr, widząc taką wiarę, wyznał jej, kim jest, i jakby uśmiechając się, rzekł: “Ten ci jest, który mnie posłał, bom ja apostoł i poseł Jego. A teraz obacz, jako cię już uleczył”. Po tych słowach zniknął. Kiedy Agata oprzytomniała ze zdumienia i spojrzała na siebie, zobaczyła, że nie ma na niej żadnej rany, a ciało jej stało się piękniejszym, aniżeli było przed mękami. Napełniona wielką radością, uklękła i zaczęła się modlić: “Dziękuję Ci, Panie Jezu Chryste, żeś wejrzał na mnie i przysłał do mnie Twego apostoła, Piotra świętego, który mnie posilił i ciało moje odnowił”. Nagle światłość niebieska napełniła więzienie, a stróże przerażeni uciekli, zostawiając drzwi otwarte. Agata byłaby mogła wyjść na wolność, lecz nie chciała ustąpić z pola walki, dopóki nie będzie miała w ręku palmy zwycięstwa. Sami stróże uciekając, wołali na nią, aby wyszła; namawiali ją także i inni więźniowie, Agata jednak odpowiedziała: “Nie daj Boże, abym miała stracić bliską koronę, a zarazem straż narazić na karę, której by niezawodnie nie uszła”.

Święta Agata

Kwincjan, dowiedziawszy się o tym, przywołał ją znowu i powtórnie zażądał, aby złożyła ofiarę bogom. “Jak nierozsądnym jest twój rozkaz – rzecze Agata – abym zaparła się Tego, który mi rany przez ciebie zadane uleczył!” Wtedy kazał ją rzucić na stos żarzących się węgli, aby ją żywcem spalić. Podczas tej męczarni zatrzęsła się ziemia, wskutek czego lud począł się stanowczo domagać, aby dziewicy dłużej nie dręczono. Kwincjan wystraszony uciekł, a zgromadzeni widzowie zdjęli Męczenniczkę z ognia, lecz ta zdołała tylko wznieść ręce ku Niebu i wyrzec: “Jezu, dziękuję Ci za tę łaskę, teraz przyjmij mnie do siebie” – i wyzionęła ducha dnia 5 lutego roku Pańskiego 251. Kiedy zwłoki miano spuścić do grobu, zjawił się jakiś młodzieniec ze stu ślicznie przybranymi pacholętami i włożył w trumnę Agaty tabliczkę z łacińskim napisem, który brzmi w tłumaczeniu polskim: “Myśl święta, cześć Bogu dobrowolna i ojczyzny wybawienie”. Potem już nigdy ani owego młodzieńca, ani pacholąt nie widziano; domyślają się przeto, że byli to aniołowie.

Kwincjan, nie zdoławszy Agaty odwieść od Chrystusa, chciał przynajmniej zbogacić się jej majątkiem. Wybrał się przeto w podróż do jej miasta rodzinnego, lecz nie dojechał doń, albowiem Bóg już w drodze go ukarał. Chciał się starosta przeprawić przez rzekę, wjechał więc konno na prom, gdzie go koń zrzucił, stratował nogami, a wreszcie uchwyciwszy zębami wrzucił do wody. Taki więc koniec znalazł okrutnik.

Katania wzywa pomocy tej świętej Męczenniczki w czasie wybuchów wulkanu Etny, wskutek czego czczą ją jako patronkę od ognia.

Nauka moralna.

“Chrystusowi służyć jest największą wolnością i najwyższym szlachectwem”. Prawdziwości tych słów świętej Agaty nie będą rozumieli ludzie, którym służba Chrystusowa ciężko przychodzi. Sądzą oni, że goniąc za światowymi uciechami są prawdziwie wolni i prawdziwe znajdą szczęście. Ale jakże się mylą! Znajdą tylko niewolę, gorycz, niepokój i wyrzuty sumienia. Mieć prawdziwą wolność, znaczy służyć Chrystusowi. “Gdzie Duch Pański przebywa – mówi Pismo święte – tam panuje wolność”. Służba taka uwalnia nas od niewoli grzechu i szatana, wynosząc nas zarazem ponad nasze namiętności i czyniąc szlachetnymi. Wkładając na siebie słodkie jarzmo Chrystusa i biorąc lekkie brzemię Jego na nasze barki, dostępujemy słodkiej wolności dzieci Bożych, której przyjemności są: pokój, radość, rozkosz i wesele. Chrystus panuje w nas, a my panujemy z Chrystusem. Z Nim i przez Niego zwyciężamy świat i szatana wraz ze złymi pożądliwościami, w nagrodę zaś uczestniczymy w wieczności w Jego szczęśliwym panowaniu w Królestwie niebieskim. “Stawszy się niewolnikami Boga, macie swój owoc ku poświęceniu, a za koniec żywot wieczny” (Rzym. 6,22).

Modlitwa

Boski Zbawicielu, daj za przyczyną św. Agaty, abyśmy nie służyli światu i grzechowi, lecz jedynie Tobie; iżbyśmy osiągnęli prawdziwą wolność dzieci Boga i z Tobą mogli kiedyś panować w Królestwie Ojca Twojego. Amen.

św. Agata
urodzona dla nieba 2.02.251 roku,
wspomnienie 5 lutego

Żywoty Świętych Pańskich na wszystkie dni roku – Katowice/Mikołów 1937r.

http://ruda_parafianin.republika.pl/swi/a/agata.htm