We wtorek, 6 grudnia 2016, nie czułam się najlepiej, więc postanowiłam obejrzeć relację “na żywo” z prelekcji [zamiast udać się do Domu Pielgrzyma “Amicus” przy parafii św. Stanisława Kostki [koło pl. Wilsona na warszawskim Żoliborzu]], gdzie o godz 17:00 miał zacząć się wykład. Niestety, bezpośredniej transmisji nie było ani w portalu Solidarni 2010, ani w Niepoprawnym Radiu mimo, że uroczyście ją zapowiadano W efekcie obejrzałam relację wideo {TUTAJ} dopiero 8 grudnia, gdy znalazłam ją wreszcie w sieci.
Ponieważ tematem prelekcji był bratni spór, więc profesor zaczął od Kaina i Abla. Przypomniał przy okazji, że Lew Trocki kazał postawić pomnik Kaina w pierwszym sowieckim obozie koncentracyjnym koło Kazania. Gdy Trocki popadł w niełaskę w 1927 roku – pomnik rozebrano. Profesor przeszedł potem do dziejów Polski i opowiedzial o wygnaniu przez Bolesława Chrobrego jego brata Lamberta, oraz o konflikcie miedzy synami Władysława Hermana, Bolesławem [Krzywoustym] i Zbigniewem. Później profesor zajął się najważniejszymi punktami wykładu, od rokoszu Lubomirskiego poczynając.
Jerzy Sebastian Lubomirski [patrz {TUTAJ}] był jednym z niewielu magnatów, który podczas potopu szwedzkiego stał wiernie przy krolu janie Kazimierzu. Był przy tym znakomitym wodzem. Pokonał zarówno Szwedów, jak i Rakoczego, a także i Rosjan pod Cudnowem w 1660 roku. Popadal jednak w konflikty z z królem, a zwłaszcza z jego małżonką Maria Ludwiką. Dwór królewski w latach 60-tych XVII wieku zaczął forsować program reform ustroju I RP, w szczególności ideę elekcji “vivente rege”, dla unikniecia bezkrólewia. Przeciwnikiem tych zmian był właśnie Lubomirski. Królowa snuła nawet plany zamachu na niego. W wyniku tego konfliktu Senat skazał w grudniu 1664 Lubomirskiego na karę śmierci.
Lubomirski uciekł poczatkowo z kraju, zebrał swych zwolenników i w 1665 roku wszczął rokosz. Zwycieżył pod Częstochową, a w następnym roku pod Mątwami koło Inowrocławia. Walczyło tam 20 tys. wojsk królewskich pod wodzą Jana Sobieskiego i 10 tys rokoszan dowodzonych przez Lubomirskiego. Zwycięscy rokoszanie dopuścili się jednak strasznej zbrodni wojennej wymordowujac prawie 4 tys.poddajacych sie dragonów. Po ich stronie zginęło ok. 200 ludzi.
Ta rzeź zrobiła piorunujące wrażenie i wkrótce doszlo do ugody łęgonickiej. Lubomirski odzyskał cześć i majątek [ale nie urzędy] wyjechal za granicę i w roku 1667 zmarl wa Wrocławiu. Król zrezygnował z planów reform. W tym samym roku zawarto pokój andruszowski z Rosja, na mocy którego Rzeczpospolita utraciła wschodnią Ukrainę. Profesor Nowak powiedzial, że I RP nigdy się już po 1667 roku nie podniosła. Były wprawdzie sukcesy militarne, ale konflikty wewnetrzne trwały i nie doszło do koniecznych reform. Próbę naprawy państwa podjęto dopiero po pierwszym rozbiorze, gdy bylo juz za późno. Konflikt wewnetrzny jeszcze się zaostrzył. Oświeceniowa elita otwarcie pogardzał “ciemną szlachtą”, drwiąc z jej sarmackich tradycji.
Prawdziwy koniec I RP nastapił w drugiej połowie XIX wieku, zwłaszcza po Powstaniu Styczniowym, a spowodowały go występujące wtedy w całej Europie tendencje nacjonalistyczne. Formowały się wtedy narody: litewski, ukraiński, bialoruski, a takze żydowski. Profesor Nowak mówil o ostrym konflikcie miedzy syjonistami a Dmowskim w 1912 roku. W Polsce były dwa podejśia do tego problemu. Obóz endecji był zwolennikiem idei narodowych, a piłsudczycy pragnęli odtworzyć w jakiejs formie I Rzeczpospolitą. Ten konflikt był podłożem zamachu majowego Piłsudskiego w 1926 roku.
Wojna między endecją a sanacją trwała przez całą drugą wojnę światową, do chwili, gdy przywiezieni przez Sowietów komuniści brutalnie zdominowali wszystkich. Profesor Nowak snuł także analogie między konfliktami z końca XVIII wieku a obecnymi sporami miedzy obozem patriotycznym a euroentuzjastami.
Znany jest już plan wykładów na rok 2017 {TUTAJ}:
“Między konferederacją barską a Konstytucją 3 Maja: spór o upadek Polski (17 stycznia – zmiana pierwotnego terminu!)
2. Napoleon a sprawa polska: spór o zachodnią orientację polskich nadziei (7 lutego)
3. Aleksander i Mikołaj a sprawa polska: spór o wschodnią orientację polskich nadziei (7 marca)
4. “Bić się czy nie bić”: spór o polskie powstania (4 kwietnia)
5. Uczeni, inżynierowie, sawantki i praca organiczna: spór o polską modernizację w wieku XIX (9 maja)
6. Narodziny nowoczesnej polityki: spór polskich partii (Piłsudski, Dmowski, Witos i inni) – ( 6 czerwca).
Wszystkie wykłady odbywaja się w Domu Pielgrzyma “Amicus” o godz 17:00
Relacja wideo: