Jan Damasceński – cz. 6

Ciekawe są oficjalne wersje opisujące początki ikonoklazmu i wskazanie na tych którzy byli niejako autorami tej herezji. Zachowane teksty obwiniają zasadniczo żydów i Arabów, ktortych stronnikami i agentami mieli być ikonoklaści. Nie należy zapominać o konflikcie zbrojnym pomiędzy nową potęgą jaka stali się muzułmańscy Arabowie a Bizancjum.
Legenda związana z tym konfliktem pojawia się chociażby w Mowie przeciwko Konstantynowi V, datowanym na oko. 787 r. oraz w raporcie przedstawionym na piątej sesji Soboru Nicejskiego II przez kapłana Jana z Jerozolimy. Treść tych oskarżeń, od tej pory powtarzają wszystkie kroniki począwszy od Teofanesa Wyznawcy i jego Chronografii.
   Oto, w skrócie treść tej legendy. Pewien żydowski czarownik z Tyberiady, zwany Tessarakontapechys, miał przepowiedzieć nowemu kalifowi Jazidowi II /720-724/ trzydzieścilat rządów, jeżeli zniszczy obrazy czczone przez chrześcijan. Przekonany w ten sposób kalif miał wydać taki dekret, lecz zmarł wkrótce po tym. Jego syn i następca, Walid, miał skazać na śmierć fałszywego proroka i przywrócić chrześcijanom wolnośc oddawania czci ikonom.
Jednakże biskup Konstantyn z Nakolei, znany już wcześniej adresat listów patriarchy Konstantynopola, Germanosa, dowiedział się o tych środkach podjętych przez Arabów i postanowił ich naśladować. Tradycja czyni więc z biskupa Nakolei agenta wrogów chrześcijaństwa. Po soborze nicejskim II postawa ta ulega zmianie, bezpośrednia odpowiedzialnośc zostaje przerzucona na cesarza Leona III, który pochodził z Syrii, a więc terenów na których tendencje ikonoklazmu były bardzo silne.
Niestety, nalezy stwierdzić że żadne inne źródła nie poświadczają tych rewelacji. Żródła arabskie nic nie mowią o edykcie kalifa Jazida II. Jeżeli zdarzały sie akty niszczenia ikon, to były to zdarzenia incydentalne. Można raczej powiedzieć że negatywny stosunek Arabów do ikon wynikał raczej z obojętności niż z chęci podkreślania różnic doktrynalnych.
Najbardziej istotnym faktem jest to , że ani Jan Damasceński ani żaden inny chrześcijanin żyjący wtedy na ziemiach podbitych przez Arabów nic o tym nie wspomina. Można więc powiedzieć że podstawy doktrynalne ikonoklazmu mają swoje źródło w obrębie samego Bizancjum i jedynie chęć przypisania cesarzom-ikonoklastom złych intencji kazała szukać inspiracji w poglądach muzułmanów oraz żydów.
Powróćmy teraz do teksty Mowy św. Jana Damasceńskiego:

15. Odpowiedz mi na pytanie: Czy Bóg jest Bogiem jedynym? – Tak! – odpowiesz – zdaje mi się, że istnieje jeden Prawodawca. Któż więc ustala sprzeczne prawa? Przecież Cherubini nie pozostają poza stworzeniem. Kto wobec tego nakazał uczynić rzeźbione ludzką ręką wizerunki Cherubinów, aby osłaniały przebłagalnię? Czy nie jest zatem oczywiste, że zakaz sporządzania wizerunku Boga, nie dającego się opisać ani przedstawić w swej postaci, a także zakaz przedstawiania czegokolwiek podobnego do Boga został dany po to, aby stworzenie nie było uwielbiane tak samo jak Bóg? Bo przecież wizerunki dających sie opisać Cherubinów, które z uniżeniem stoją przed boskim tronem i osłaniają święte miejsca, tenże sam Prawodawca nakazuje czynić. Za odpowiednią bowiem rzecz uznał, aby obrazy sług niebieskich osłaniały przebłagalnię na arce. A któż zaprzeczy, że Arka Przymierza, naczynie na mannę czy też przebłagalnia  nie są sporządzone rękami człowieka? Czyż nie są one dziełem ludzkiego rzemiosła? Czyż nie zostały one sporządzone z pogardzanej, jak mówisz, materii? A czym był Namiot Spotkania, jeśli nie obrazem? Czyż nie był jedynie cieniem i figurą? Nawiązując do tego, co mówi święty Apostoł o ustanowionych według Prawa świętych sprzętach: “Służą one jako obrazy i cienie rzeczy niebiańskich, tak jak Mojżesz posługiwał się nimi, planując budowę namiotu: <Patrz zaś – mówił Bóg – abyś uczynił wszystko według wzoru, jaki został ci ukazany na górze>” /Hbr 8,5; Wj 25,40/ . Ale nawet samo Prawo, choć nie jest pełnym obrazem,
jest jednak cieniem obrazu. Mówi bowiem sam Apostoł: “Prawo posiada tylko cień zamierzonych
dobrych rzeczy, a nie sam obraz rzeczywistości” – Hbr 10,1/. Jeśli więc Prawo zakazuje sporządzania
obrazów, będąc jednocześnie samo zarysem obrazu, cóż na to powiemy? Jeśli Namiot Spotkania był
cieniem i wizerunkiem obrazu, jak jest to możliwe, iż Prawo zakazuje wszelkich przedstawień? Ale
te sprawy nie tak sie mają, czyż nie jest raczej tak, że “każda rzecz ma swój odpowiedni czas” – /Koh
3,1/.

16. W dawnych czasach Bóg, który nie ma ciała ani kształtu, nie mógł być w żaden sposób przedstawiany. Teraz jednak, skoro stał się widzialny w ciele i zamieszkał wśród ludzi, przedstawiam wizerunki Boga, ktorego widzę. Nie skladam hołdu materii, ale oddaję cześć jej Stwórcy, który ze względu na mnie przyjął postać cielesną, zgodził się zamieszkać wśród materialnego świata i poprzez tę właśnie materię dokonał mojego zbawienia. Nie przestanę wobec tego czcić materii, przez którą dokonało się moje zbawienie. Nie czczę jej jednak tak, jak czczę Boga – broń Boże! Jakże bowiem Bogiem może być to, co z niczego powstało? Przecież także ciało Boga jest Bogiem, tylko ze wzgledu na zaistniałe niezmiennie hipostatyczne zjednoczenie. Ciało to zostało namaszczone i pozostaje zgodnie z naturą obdarzone rozumną i myslącą duszą, ma poczatek i nie jest odwieczne. Całą tę materię uznaję i czczę na wieki. Przez nią bowiem dokonało się moje zbawienie i właśnie ona została na zawsze napełniona boską mocą i łaską.
Czyż nie jest też materią przenajświętsze i przebłogosławione drzewo krzyża świętego? Czyż nie jest materią święte i czcigodne wzgórze – miejsce Kalwarii? Czyż nie jest materią życiodajna i podtrzymująca życie owa skała – Grób święty, źródło naszego zmartwychwstania? Czyż nie jest materią służacy do pisania atrament i najświętsza księga Ewangelii? Czyż nie jest materią życiodajny ołtarz, z którego otrzymujemy Chleb życia? Czy nie sa materią srebro i złoto, z których sporządzamy krzyże, medaliony i kielichy? A przede wszystkim, czy nie są materią Krew i Ciało naszego Pana? Albo więc temu wszystkiemu odmów szacunku i czci, albo przeciwnie, przyjmij tradycję Kościoła, i pozwól, aby czczono wizerunki samego Boga oraz Jego przyjaciół uświęconych Jego imieniem, a przez to napełnionych łaską Duch Świętego. Nie pogardzaj zatem materią, gdyż nie jest ona godna pogardy. Żadnej z rzeczy, która pochodzi od Boga nie należy się wzgarda. Byłoby to myślenie manichejczyków. Niegodnym jest jedynie to,co nie ma swojej przyczyny w Bogu, ale jest naszym własnym wymysłem, wolnym wyborem niezgodnym z naturą lub wbrew naturze, co jest grzechem.
Jesli ze wzgledu na Prawo zabraniasz sporządzania obrazów i gardzisz nimi dlatego, że są zrobione z materii, to posłuchaj, co mowi Pismo: “I rzekł Pan do Mojżesza: <Oto wybrałem Besaleela, syna Uriego, syna Chura z pokolenia Judy. I napełniłem go Duchem Bożym, mądrością i rozumem, i umiejętnością wykonywania wszystkiego rodzaju prac, pomysłowością w pracach w złocie, w srebrze, w brązie i w rzeźbieniu kamieni do oprawy, w rzeźbieniu drzewa oraz wykonywaniu różnych dzieł. A dodam mu Eliaba, syna Achismaka z pokolenia Dana. Napełniłem umysł wszystkich rękodzielników mądrością, aby mogli wykonać to, co ci rozkazałem>” /Wj 31,1-6/. I znów: “Tak przemowił nastepnie Mojżesz do całego zgromadzenia synów Izraela: <Posłuchaj tego, co nakazał Pan mowiąc: Dajcie z dóbr waszych daninę dla Pana. Każdy więc, którego skłoni do tego serce, winien złożyć jako daninę dla Pana złoto, srebro, brąz, purpurę fioletową i czerwoną, karmazyn, bisior oraz sierść kozią, baranie skóry barwione na czerwono i skóry delfinów oraz drzewo akacjowe, oliwę do świecznika, wonności do wyrobu oleju namaszczenia i pachnących kadzideł, kamienie onyksowe i inne drogie kamienie dla ozdobienia efodu i pektorału. Każdy z was mądry w sercu powienien przyjść i wykonać to, co Pan nakazał>” – /Wj 34,44-50/, a potem dalej: “I uczynił podwójny pas z kamieni szmaragdowych, osadzonych w złocie z wykutymi na nich na wzór pieczęci z imionami synów Izraela” – /Wj 36,13 wg LXX/, i znowu: “Kamienie były z dwunastoma imionami synów Izraela, ryte na wzór pieczęci, kazda z własnym imieniem według dwunastu pokoleń” – /Wj 36,21 wg LXX/, i dalej: “I uczynili zasłonę przybytku świadectwa z hiacyntu, purpury, szkarłatu i ozdobnego jedwabiu z wyszytymi cherubami” – /Wj 37,5 wg LXX/, i znowu: “Uczynili przebłagalnię na górze arki z czystego złota i dwoma cherubami” – /Wj 38,5 wg LXX/ . Oglądaj więc chwałę materii ty, który sądzisz, że jest ona godna pogardy. Cóż bowiem mniej wartościowego od skór koźląt i kolorów? A czyż szkarłat, purpura i błękit nie są jedynie barwami? Spójrz wreszcie na dzieła ludzkich rąk i na podobizny Cherubinów! Dlaczego mówisz, że przez Prawo zostały zakazane, skoro samo Prawo nakazuje je właśnie czynić? Jeśli powołując się na Prawo zakazujesz czynienia wizerunków, to tak samo obstawaj o zachowanie szabatu i obrzezania; bowiem te Prawo nakazuje nieustępliwie. Ale wiedzcie, że “jesli zachowujecie jedynie Prawo, Chrystus wam na nic się nie przyda. Wy, którzy w Prawie szukacie usprawiedliwienia, wypadliście z łaski” – /Ga 5,2. 4/. Starożytny Izrael nie widział Boga, ale “my z odsłoniętą twarzą oglądamy chwałę Pana” – /2 Kor 3,18/.

Ponownie zacytuję fragment z książki P. Evdokimova – “Sztuka ikony. Teologia piękna”.

“Zazwyczaj uważa się, że w kulturze helleńskiej to, co widziane, przewyższa to, co usłyszane, zaś u Hebrajczyków dominuje to, co zostało usłyszane. Izrael jest ludem słowa i ludem słuchającym. Jednak teolog protestancki G. Kittel zauważa, iż w tekstach mesjańskich formuła “słuchaj Izraelu” ustępuje miejsca formule “podnieś wzrok i zobacz”. Przemieniony Pan jawi się pośrodku miedzy Mojżeszem i Eliaszem, ponieważ to właśnie oni są wielkimi wizjonerami Starego Testamentu. “Błogosławieni czystego serca, albowiem oni Boga oglądać będą”, toteż święty Szczepan w momencie swej męczeńskiej śmierci widzi otwarte niebo. Apokalipsa Ewangelii oraz Apokalipsa Janowa mówią o ostatecznym, o  eschaton; na tej płaszczyźnie wyczuwa się niemoc samego tylko słowa i dlatego Apokalipsa kończy się rozległą, pełną światła wizją form i barw, które przemawiają plastycznie na swój własny sposób. W odpowiedzi na niepokój Hioba Bóg przedstawia liczne następujące po sobie obrazy, które objawiają, a równocześnie chronią Jego tajemnicę i Hiob wyznaje: “Dotąd Cię znałem ze słyszenia, obecnie ujrzałem Cię wzrokiem”. W Biblii słowo i obraz prowadzą ze sobą dialog, wzajemnie się przyzywają, wyrażają uzupełniające się aspekty tego samego, jedynego Objawienia.”

Jan Damasceński – cz. 7

W dniu 18 czerwca 741 roku umiera cesarz Leon III. Kryzys związany z kultem ikon jest w stanie preludium. Odejście patriarchy Germanosa, zamieszki pod bramą Chalke oraz napięcia w stosunkach z Rzymem, to na razie jeszcze za mało aby mówić o kryzysie. Na razie to były próby reform w strukturze Kościoła. Dopiero syn i następca Leona III, Konstantyn V, stworzy i spróbuje narzucić takie rozwiązania teologiczne które bedą nosiły znamiona zmian już nie reformistycznych , ale wręcz doktrynalnych.
Wkrótce po objęciu władzy młody cesarz musi zmierzyć się z buntem, na czele którego stanął jego szwagier Artabasdos. W r. 742 wykorzystując nieobecność cesarza wkracza wraz z swoimi wojskami do Konstatntynopola i nakazuje patriarsze Anastazemu dokonania aktu koronacji. Nie wiadomo dokładnie czy uzurpator wystąpił jako przywódca ortodoksji i czy patriarcha rzucił klątwę na Konstantyna jako bluźniercę zaprzeczającemu boskości Chrystusa, tak jak twierdzą późniejsi kronikarze. Na pewno uległ zawieszeniu zakaz godzący w kult obrazów. Pomimo tych akcentów religijnych, przewrót nie udał się. 16 miesięcy później Konstantyn V przejmuje stolicę i rozpoczyna krwawe represje skierowane przeciwko uzurpatorowi i jego zwolennikom. Miedzy innymi zemścił się na patriarsze, wystawiając go na hipodromie na pośmiewisko widzów, każąc mu jechać tyłem na ośle, ale pozostawił go nadal jako patriarchę. Dopiero w 752 roku gdy nastąpiła  w koncu stabilizacja w kraju, rozpoczyna się kampania skierowana do chrześcijan, zwłaszcza tych na prowincji, którzy do tej pory w nikły sposób byli zainteresowani sporami wokół kultu ikon, o konieczności potępienia kultu obrazów. Zapisem tych debat jest zachowane dzieło  “Napomnienie starca dotyczące świętych wizerunków” – jest to zapis publicznej dyskusji, do której doszło w Cylicji, w górach Taurus miedzy biskupem reprezentującym cesarza a jakimś starym mnichem z tego regionu, obrońcą obrazów.

Ikona przedstawiająca Jezusa Chrystusa wraz z archaniołami – Macedonia

Powróćmy w tym momencie do tekstu mowy w obronie obrazów św. Jana Damasceńskiego:

     17. Zachęcamy zatem do sporządzania wszędzie Jego postrzegalnych zmysłowo przedstawień, bo uświęcamy się najpierw przez wzrok (pierwszym bowiem ze zmysłów jest wzrok). Obraz bowiem jest przypomnieniem czegoś, podobnie jak odbierane przez słuch – słowa. Czym zatem dla umiejących pisać jest książka, tym dla niepiśmiennych jest obraz. I czym słowo jest dla słuchu, tym obraz dla wzroku – przynosi nam zrozumienie. Dlatego też nakazał Bóg sporządzić Arkę Przymierza z niezniszczalnego drewna i wyłożyć ją w środku i na zewnątrz złotem oraz złożyć w niej tablice, laskę Aarona oraz złote dzbany wypełnione manną na pamiątkę tego, co już się stało,i jako zapowiedź tego, co ma nastąpić. Któż zaprzeczy temu, że wszystko to są obrazy podobne zwiastunom, których głos słychać z daleka? I spoczywały wszystkie owe rzeczy nie gdzieś po bokach namiotu, ale wprost na widoku całego ludu, aby ten patrząc na to, co ze względu na niego zostało uczynione, oddawał Bogu cześć i uwielbienie. Oczywiście przedmioty te nie były same adorowane, ale przez nie, pamiątki dawnych cudownych wydarzeń, uwielbiany był Bóg ich sprawca. Wizerunki te zatem służyły upamiętnianiu rzeczy minionych, czczone zaś były nie jako bóstwa, lecz jako pamiątki Bożego działania.

18. I nakazał Bóg wziąć dwanaście kamieni z Jordanu, mówiąc, dlaczego: “Abyś, kiedy zapyta cię twój syn, czym są te kamienie, mógł mu odpowiedzieć, jak z Bożego nakazu rozstępowały się wody Jordanu i cały lud z Arką Pana przechodził na drugą stronę” (Joz 4,21-22). Jak zatem my nie mielibyśmy przedstawiać przy pomocy obrazów zbawczej męki i cudów Chrystusa – naszego Boga, abym, kiedy mnie zapyta mój syn, co to jest, mógł mu odpowiedzieć, że Słowo Boże stało się człowiekiem i przez Nie, nie tylko sam Izrael przeszedł przez Jordan, ale także cała natura odzyskała pierwotny stan szczęśliwości; przez Nie cała natura wydźwignęła się z najniższych pokładów ziemi ponad to wszystko, co było na początku i zasiadła na tronie samego Ojca.

Ikona Matki Boskiej Włodzimierskiej  – “Słowo Boże stało się człowiekiem”

19. Niektórzy jednak mówią: “Uczyń sobie wizerunek Chrystusa oraz Jego Matki Bogarodzicy i niech to wystarczy”. Cóż za absurd! Sam siebie czynisz nieprzyjacielem świętych. Jeśli bowiem sporządzasz wizerunki Chrystusa, a żadnych obrazów Jego świętych to jasne staje się, że nie samego malowania obrazów zakazujesz, ale oddawania czci należnej świętym. Tego nikt od wieków nie odważył się uczynić, ani nawet nie próbował dokonać tak bezbożnego czynu. Gdy wykonujesz wizerunki Chrystusa jako Uwielbionego, a jednocześnie odrzucasz czynienie wizerunków świętych, jako niegodnych uwielbienia, przyczyniasz sie w ten sposób, oczywiście, do zafałszowania prawdy, skoro powiedziano: “Ja żyję – mówi Pan – i uwielbię wszystkich tych, którzy mnie uwielbili” (1 Sm 2,30). A natchniony Apostoł mówi: Tak, że nie jesteś już niewolnikiem, ale synem. Jeżeli zaś synem, to i dziedzicem Boga ze względu na Chrystusa (Ga 4,7) oraz: “skoro wspólnie z Nim cierpimy, to po to, aby wspólnie mieć udział w chwale” (Rz 8,17). Nie przeciw obrazom prowadzisz więc walkę, ale przeciw samym świętym. Święty Jan Teolog, który opierał głowę na piersi Chrystusa, mówi nawet, iż “staniemy się do Niego podobni” (1J 3,2).
Jak bowiem żelazo, połączone z ogniem nie przez naturę, ale przez zjednoczenie, rozpalenie i uczestnictwo staje się ogniem, tak też i ten, kto upodabnia się do Boga, nie przez swą naturę, ale przez uczestnictwo staje się Bogiem. Nie nazywam ciałem Wcielonego Syna Bożego; ono bowiem hipostatycznie łączy się i uczestniczy w naturze Boskiej, i przez to zostało na zawsze nazwane Bogiem, nie dlatego, że zostało namaszczone boską energią, jak to ma miejsce u każdego z proroków, ale przez pełną obecność Namaszczającego. Także i świętych nazywa Pismo św. bogami, gdy mówi: “Bóg powstaje w zgromadzeniu bogów i pośrodku bogów sąd odbywa” (Ps 82,1). Wyjaśniając to Grzegorz Teolog mówi, że Bóg powstaje pośrodku swoich świętych jak pośród bogów, aby udzielać każdemu człowiekowi należnej mu chwały.

20. Bóg obiecał Dawidowi, że on przez swego syna Salomona zbuduje Mu świątynię i przygotuje mu miejsce spoczynku. Salomon zbudował świątynię Panu i wyrzeźbił także cheruby, jak mówi Księga Królewska: “cheruby te pokrył złotem i wszystkie ściany dookoła; na nich wyrył podobizny Cherubinów i palm wewnątrz i na zewnątrz” (1 Krl 6,28-29). Pismo nie mówi: po bokach, ale “dookoła”. Ponadto wyrył tam także woły, lwy i drzewa granatu. Czyż nie byłoby znacznie godniej udekorować wszystkie ściany Domu Pańskiego wizerunkami świętych osób, aniżeli obrazami nierozumnych zwierząt czy drzew? Gdzież jest to prawo, które mówi: “nie uczynisz sobie posągu ani żadnego obrazu”? Przecież nawet Salomon, ktory posiadł mądrość w obfitości, nie ważąc się przedstawić samego Boga, uczynił jednak podobizny Cherubinów, lwów i wołów, chociaż tego zabraniało Prawo.
Tak też i my czynimy, nie sporządzając wizerunków Boga, wykonujemy podobizny świętych. Podobnie jak dawniej świątynia i lud obmywane były krwią nierozumnych zwierząt i obsypane popiołem cielców, tak teraz obmywane są Krwią “umęczonego za Poncjusza Piłata” Chrystusa, który swoją ofiarą dał początek ofiarom męczenników, a także świętą krwią męczenników, na których zbudowany jest Kościół. Jak bowiem dawniej dom Boży ozdobiony był martwymi podobiznami i figurami nierozumnych zwierząt, tak teraz święci, będąc duchowymi świątyniami, stali się żywymi i rozumnymi ozdobami Boga żywego.

Jan Damasceński – cz. 8

Pomiędzy rokiem 743 a rokiem 754 Konstantyn V zredagował zbiór “Zapytań“w którym to utworze stworzył zarys teologii ikonoklastycznej. Nie jest nam znany oryginał tego dzieła, a jedynie jego fragmenty zachowane w zredagowanych 70 lat później “Kontraargumentach“patriarchy Nikefora. W każdym bądź razie cesarz potwierdza swoja ortodoksję podając na początku definicję dwóch natur, zjednoczonych bez pomieszania w jednej osobie Chrystusa – co było zgodne z definicjami soboru chalcedońskiego. Następnie jednak pojawia się pogląd, że prawdziwy obraz musi być współistotny ze swoim prototypem, z czego wynika, że jedynym wartościowym obrazem Chrystusa jest ten obraz, którego dostarcza Eucharystia, jest w niej bowiem obecność istotowa, <ponieważ chleb, który spożywamy, jest obrazem Jego ciała…; nie jest tak, że każdy chleb jest Jego ciałem, lecz jedynie ten, który poprzez kapłańską celebrację zostaje wyniesiony ponad to, co uczynione ręką ludzką, na wysokość tego, co nie jest dziełem ludzkiej ręki> – tak pisze cesarza. Tak więc obraz materialny, zmuszony do <opisania> swego modelu, może to zrobić jedynie w odniesieniu do ludzkiej natury Chrystusa, lecz nie do Jego natury boskiej, gdyż ta z definicji jest <nieopisywalna>.  Z teologicznego punktu widzenia przedstawienie Chrystusa łączące boskośc i człowieczeństwo jest więc niemożliwe lub heretyckie – jedno z dwojga: albo malarz przedstawił samą tylko ludzką naturę Chrystusa, rozdzielając jednak jego osobę na dwie, albo uszanował jedność osoby, mieszając jednak dwie natury i opisując nieopisywalne, co powoduje oskarżenie o nestorianizm lub o monofizytyzm.
W ten oto sposób cesarz stworzył teoretyczne podwaliny do decyzji które miał wydać zwoany przez cesarza sobór. Zwołany pod nieobecność patriarchy Konstantynopola. Dotychczasowy – Anastazy, zmarł bowiem kilka miesięcy wcześniej, a nowego jeszcze nie wyznaczono. Pomimo to sobór został zwołany i pod przewodnictwem trzech biskupów: Teodozjusza z Efezu, Sisiniosa z Perge i Bazylego z Pizydii rozpoczął w dniu 8 sierpnia 754 roku obrady w cesarskim pałacu w Hiereia.

Powróćmy w tym momencie do tesktu Mowy św. Jana Damasceńskiego w obronie kultu obrazów:

21. Kiedy wyobrażamy sobie Chrystusa jako Pana i Króla, nie odmawiamy Mu także wojska. Wojskiem zaś Pana są Jego święci. Skoro jednak ziemski władca chce ogołocić swego Króla i Pana z wojska, pozbawcie go także jego własnych żołnierzy. /Aluzja do decyzji cesarza Leona III Izauryjczyka, ktory w 726 r. miał wydać edykt zabraniający kultu wszelkich obrazów oraz polecił zniszczyć umieszczoną jeszcze przez Konstantyna Wielkiego ikonę Chrystusa nad brązową bramą pałacu cesarskiego Chalke, stanowiącą główne wejście do Świętego Pałacu/  Odrzućcie jego purpurę i diadem, skoro on w swych nakazach odmawia należnej czci tym znakomitym zwycięzcom nad złem. Jeśli bowiem [święci] są dziedzicami Boga i współdziedzicami Chrystusa oraz będę uczestnikami Bożej chwały i królestwa, to dlaczego ci przyjaciele Chrystusa nie mieliby się stać już na ziemi współuczestnikami Jego chwały? “Nie nazywam was sługami – mówi Bóg – wy jesteście moimi przyjaciółmi” (J 15, 14-15). Czyż mielibyśmy pozbawiać ich tej chwały, którą obdarzył ich Kościół? O zuchwała ręko! Cóż za bezczelność umysłu powstającego przeciw Bogu i sprzeciwiającego się Jego przykazaniom! Ty który odmawiasz czci obrazowi, nie czcisz także Syna Bożego, “który jest obrazem niewidzialnego Boga” (Kol 1,15), żywym i całkowicie podobnym Jego odbiciem (Hbr 1,3).
Oddaję cześć obrazowi Chrystusa jako wcielonego Boga, obrazowi Pani wszystkich Bogarodzicy jako Matce Syna Bożego oraz obrazom świętych jako przyjaciół Boga, ktorzy przelali swą krew wwalce przeciw grzechowi a przelewając krew za Chrystusa naśladowali Go, który pierwszy przelał własną krew za nich, oraz szli Jego śladami. Stawiam sobie przed oczy ich wspaniałe czyny i cierpienia na obrazach przedstawione, aby się przez nie uświęcać i zapalać pragnieniem ich naśladowania. A czynię to ze względu na przynależną im cześć i szacunek, bo jak mówi święty Bazyli: “Cześć oddana obrazowi przechodzi na jego prototyp”.
Jeśli wznosisz kościoły ku chwale Bożych świętych, to sporządzaj także ich wizerunki. Nie dla uczczenia ludzi wznoszono w starożytności świątynię, nie radowano się także ze śmierci sprawiedliwych, lecz ich opłakiwano, tego zaś, kto dotknął ciała umarłego, uważano za nieczystego, nawet kiedy chodziło o ciało Mojżesza. Teraz jednak wspomnienia świętych obchodzimy uroczyście. Śmierć Jakuba opłakiwano, ale już śmierć Szczepana świętuje się uroczyście. Albo zatem, odwołując się do dawnego Prawa, odrzuć wszystkie uroczyste wspomnienia świętych, albo przyjmij także ich obrazy, które, jak mówisz, sporządzone były wbrew Prawu. Niemożliwe jest jednak porzucenie czczenia pamięci świętych; nakazuje to bowiem czynić chór świętych Apostołów i natchnionych Ojców.
Odkąd bowiem Słowo Boże stało się ciałem, upodobniwszy się do nas we wszystkim z wyjątkiem grzechu, wzięło w posiadania to, co nasze, nie ulegając przy tym żadnemu pomieszaniu i pozostając niezmienne; wskutek zaś wzjamenego przenikania się Jego bóstwa i człowieczeństwa, także przybrane ciało zostało ubóstwione, a przez to i my – uświęceni. I odkąd Syn Boży i Bog zarazem, nie podlegający cierpieniu ze wzgledu na swe bóstwo, przybrawszy ciało cierpiał i odkupił naszą winę w podziwu godny i chwalebny sposób (przelewając za nas krew, przez którą wstawia się za nami u Ojca), odtąd staliśmy się naprawdę wolni. I odkąd wstąpił do piekieł, ogłosił czas łaski uwięzionym tam od wieków duszom, przywrócił wzrok ślepym, a uwięził mocarza (Mt 12,29). Zmartwychwstał potęgą własnej mocy, zachowując swoje nieśmiertelne ciało, skąd i my nieśmiertelność osiągnęliśmy.
Odkąd wreszcie narodziliśmy się z wody i z Ducha, staliśmy się dziećmi Bożymi i dziedzicami Boga.. Dlatego to św. Paweł nazywa wiernych świętymi. I dlatego też nie opłakujemy śmierci świętych, ale z niej się radujemy. I dlatego wreszcie “nie jesteśmy już poddani Prawu, lecz łasce” (Rz 6,14), “będąc usprawiedliwionymi przez wiarę” (Rz 5,1) i znając jedynego, prawdziwego Boga – “Prawo nie dla sprawiedliwego jest przeznaczone” (1Tm 1,9) – Nie jesteśmy już niczym małe dzieci zniewoleni przez literę Prawa, ale odżywiani solidnym pokarmem, nie tym, który prowadzi do bałwochwalstwa, osiągneliśmy pełnię dojrzałości. Dobre jest Prawo, które jako lampka oliwna świeci w ciemności, ale tylko do czasu, kiedy nastaje świt. Teraz jednak gwiazda poranna zaświtała już w naszych sercach, a żywa woda poznania Boga pokryła pogańskie morza, i wszyscy poznaliśmy Pana. “To co dawne minęło, a oto wszystko stało się nowe” (2 Kor 5,17). Boży Apostoł [Paweł] tak oto mówił do Piotra, najwyższego spośród Apostołów: “Jeśli ty, choć jesteś Żydem, żyjesz według obyczajów przyjętych wśród pogan, a nie wśród Żydów, jak możesz zmuszać pogan do przyjmowania zwyczajów żydowskich?” (Ga 2,14). A do Galatów pisze: “I raz jeszcze oświadczam każdemu człowiekowi, który poddaje się obrzezaniu: jest on zobowiązany zachować wszystkie przepisy Prawa” (Ga 5,3).

Jan Damasceński – cz. 9

10 stycznia 754 roku w pałacu cesarskim rozpoczyna się zwołany przez cesarza Konstantyna V synod, który w zamierzeniach cesarza miał być soborem. Nie  znamy listy uczestników, znana jest tylko liczba – 338 biskupów, w zdecydowanej większości zwolenników polityki cesarza. Dlatego też obrady przebiegały spokojnie i bez zakłóceń.  8 sierpnia cesarz przedstawiła kandydaturę Konstantyna z Sylaion na patriarchę Konstantynopola. Po przyjęciu “definicji wiary” zwołane zostało uroczyste publiczne posiedzenie synodu, w kościele w Blachernach. Wtedy klątwą obłożono najbardziej znanych zwolenników kultu obrazów: dawnego patriarchę Germanosa, Jerzego z Cypru i najwybitniejszego Jana Damasceńskiego.
Synod ten, pomimo nieobecności przedstawicieli Rzymu i pozostałych trzech wschodnich patriarchów stanowi kulminacyjny punkt kryzysu ikonoklastycznego. To właśnie na nim zostaje wypracowana oficjalna doktryna, która zostanie obalona dopiero w trakcie soboru nicejskiego II w 787 roku.
Podstawą tej doktryny były Zapytania Konstantyna V. Nie jest znany przebieg debaty, ale zachowała się opracowana przez synod “definicja wiary” odczytana na soborze nicejskim II przez jednego z biskupów prezentujących sobór w Hiereia, Grzegorza z Neocezarei. Stwierdzono w niej, że to diabeł wprowadził do Kościoła kult obrazów, pomimo zakazów ST i nauki Ojców Kościoła Przedstawia niemożliwość malowania Chrystusa takim, jakim okresla go teologia ortodoksyjna, a także niemożliwość odkrycia, poza Eucharystią, jego “prawdziwego” obrazu. Zostaje usunięta lub oczyszczona definicja obrazu “współistotnego” ze swym pierwowzorem. Przede wszystkim zaś biskupi podejmują problem przedstawiania Theotokos i świętych, podkreślając ich zasadniczą rolę orędowników; jeśli nawet ich wizerunki, w przeciwieństwie do wizerunku Chrystusa nie są teologicznie niepoprawne, to są zniewagą dla tych, których przedstawiają., ukazując ich postacie czysto ludzkie, nie umiejąc przekazać chwały Bożej, w której oni uczestniczą. Wtedy to właśnie przypomniano sobie o pismach Epifaniusza z Salaminy który 400 lat wcześniej posługiwał się podobna argumentacją.
Po argumentach teologicznych doszły jeszcze kanony karne, zakazujące malowania i czczenia obrazów, ale także powstrzymujące zbyt gorliwych świeckich przed niszczeniem przedmiotów konsekrowanych. Chodziło o ograniczenie ekscesów do których dochodziło, a także o podkreślenie różnicy pomiędzy przedmiotami uświęconymi liturgicznie, a ikonami czy malowidłami ściennymi, których niszczenie pozostawiano oddolnej inicjatywie. Klątwa obłożono wszystkich którzy usiłowaliby malować Chrystusa materialnymi barwami, ale także tych którzy wątpiliby o wyniesieniu Matki Bożej i świętych i o ich mocy orędowniczej.
W ten sposób prześladowania zwolenników kultu obrazów otrzymały podstawy zarówno prawne jak i teologiczne. Teraz nastąpi wcielenie w życie powyższych ustaleń i od tego momentu rozpoczną sie tak naprawdę prześladowania.

W tym momencie powróćmy do tekstu “Mowy przeciw szkalującym święte obrazy” Jana Damasceńskiego.

22. Starożytni więc, którzy nie znali Boga, byli zmuszeni do oddawania czci bożkom pozbawionym boskiej natury. Teraz jednak, poznawszy prawdziwego Boga, a właściwie – sami będąc poznanymi przez Niego, jakże moglibyśmy z powrotem zwracać się do tych bezdusznych i bezsilnych ze swej natury elementów? Ujrzałem Boga w ludzkiej postaci i “zbawiona została dusza moja”. Oglądam obraz Boga, tak jak Go widział Jakub (Rdz 31,30), a jednak w całkiem inny sposób. Jakub bowiem duchowym wzrokiem umysłu oglądał tylko to, co niematerialne i co miało nastąpić w przyszłości, ja zaś rozważam wspomnienie Tego, który stał się widzialny w ciele. Cień apostołów oraz ich sudaria i pasy uzdrawiały chorych i przepędzały złe duchy (Dz 15,6). Dlaczegóż więc cień i obraz świętych nie miałby być przedmiotem czci? “Albo więc zabroń czci całej materii, albo nie zmieniaj niczego w tradycji ani nie przekraczaj odwiecznych granic, które wyznaczyli twoi ojcowie” (Prz 22,28).

23. Tradycja Kościoła została nam przekazana nie tylko za pośrednictwem pisma, ale przekazywano ją także w formie niepisanej. Mówi o tym św. Bazyli w dwudziestym siódmym rozdziale swego dzieła, liczącego trzydzieści rozdziałów, a napisanego do Amfilocha na temat Ducha Świętego: “W całym starannie strzezonym przez Kościół nauczaniu i doktrynie, część nauki posiadamy w formie pisanej, część zaś tradycji apostolskiej została nam tajemniczo przekazana w formie niespisanej, oba zaś te źródła mają jednakową moc, aby prowadzić nas do zbawienia. I nikt, choćby nawet w niewielkim stopniu podważał naukę Kościoła, niech tym prawdom nie zaprzecza. Jeśli bowiem próbujemy odrzucić niepisane zwyczaje, jako nie mające wielkiego znaczenia, możemy czyniąc to wyrzadzić krzywdę tym,które w Ewangelii mają istotne znaczenie”. Tak mówi Bazyli Wielki. Skąd na przykład wiemy, gdzie jest święte wzgórze Kalwarii i życiodajny Grób? Czyż dzieci nie dowiedziały się o tym ustnie od ojców? Jest wprawdzie napisane, że Pan został ukrzyżowany na Miejscu Czaszki i pogrzebany w grobie, który Józef wykuł w skale. Same zaś miejsca, które teraz otaczamy kultem, znamy z niepisanej tradycji. Moglibyśmy przytoczyć jeszcze wiele innych, temu podobnych przykładów.
Skąd na przykład pochodzi zwyczaj potrójnego zanurzenia w wodzie chrztu świętego? Dlaczego modlimy się zwróceni na wschód? Skąd tradycja i sposób sprawowania liturgii? Dlatego też święty Paweł Apostoł mówi: “Przeto, bracia, stójcie niewzruszenie i trzymajcie się tradycji, o których zostaliście pouczeni bądź żywym słowem, bądź za pośrednictwem naszego listu” (Tes 2,15). Skoro więc tak wiele zostało przekazane Kościołowi w formie ustnej i jest aż po dziś dzień pieczołowicie strzeżone i zachowane, pytam, dlaczego z pogardą odnosisz się do świętych obrazów?

24. Jeśli mówisz o nadużyciach, to z nich jeszcze nie wynika, że powinniśmy ganić kult obrazów, ale potępiaj raczej pogan, którzy z obrazów czynią sobie bożków. Nie wolno ci też, ze względu na bałwochwalczy kult obrazów u pogan, porzucać naszej pobożnej praktyki. Zaprzysięgają czarownicy i szarlatani, ale i Kościół zaprzysięga katechumenów. Oni przyzywają demonów, i nazywają je bogami, my zaś sporządzamy obrazy prawdziwemu i wcielonemu Bogu oraz sługomi przyjaciołom Bożym, i za pomocą tych obrazów przepędzamy całe zastępy demonów.

Jan Damasceński – cz. 10

Nie minęło zbyt wiele lat od zakończenia soboru w Hiereia a juz w r. 760 cesarz Konstantyn zerwał z dość ostrożnymi sformułowaniami orzeczeń  i oświadczył, iż orędownictwo Matki Bożej i świętych jest nieskuteczne i polecił usunąć ich relikwie z tych miejsc, w których oddawano im cześć. Być może nie były one tak powszechne, jak przedstawia je kształtująca się w na przełomie VIII i IX wieku legenda, tym niemniej stają się coraz bardziej powszechne. W zachowanych hagiografiach mamy opis konfiskaty a następnie wrzucenia do morza powszechnie czczonych relikwii świętej Eufemii, następnie uratowanych w cudowny sposób i od tej pory bardzo czczone w Konstantynopolu. Kilkakrotnie jest wzmiankowana niechęć cesarza wobec kultu maryjnego będącego przedmiotem niesmacznych żartów.
Po zakończeniu działań wojennych, w których cesarz brał udział, rozpoczynają sie krwawe prześladowania. Ofiarami tych prześladowań stają sie przede wszystkim mnisi. W r. 761 Andrzej Kalybita, ustelnik przy kościele w Blachernach, który nazwał cesarza “nowym Julianem”, zostaje ubiczowany na śmierć na hipodromie. Tego samego roku Jan, przełożony klasztoru z Monagria, zostaje zaszyty w worku i wrzucony do morza za to, że odmówił podeptania wizerunku Theotokos. W listopadzie 764 Stefan Młodszy z klasztoru w Bitynii zostaje wydany na pastwę tłumu za to, że oddaje cześć obrazom, a przede wszystkim za to, że agituje na rzecz życia klasztornego. Już wkrótce cesarz zaatakuje klasztory: 21 sierpnia 766 mnisi muszą przechadzać się po hipodromie pod rekę z kobietą.- w zależności od źródeł miała to być prostytutka bądź mniszka.. Teofanes w swojej “Chronografii” pod datą 767 wspomina o wielu klasztorach stolicy które zostały zamknięte, a najstarszy z nich, klasztor Dalmatosa, zostaje przekształcony w koszary.  Żródła zachowują imiona wielu strategów, którzy wsławili się jako gorliwi prześladowcy: Michał Melissenos z temu Anatolikon, Manes z temu Bukellaroi, a przede wszystkim sławny Michał Lachanodrakon z temu Tracja, który zmuszał mnichów i mniszki do porzucenia stanu monastycznego i zawierania małżeństw.

W tym momencie znajdujemy się bardzo daleko nie tylko od wcześniejszych reform cesarza leona III, lecz nawet od ducha soboru w Hiereia. To już nie tylko subtelne rozważania teologiczne, lecz wręcz potępienie ideału monastycznego i instytucji klasztoru. Powody tej wrogości były nie tylko ideologiczne, stały za tym także racje polityczne. Coraz liczniej powstające klasztory skupiające w swoim reku własność ziemską stanowiły zagrożenie zarówno dla gospodarki jak i dla systemu podatkowego. Niestety, jak to zwykle bywa w pewnym momencie posunięto się zbyt daleko i nastąpiły akty agresji.
Powróćmy w tym momencie do ostatnich fragmentów I mowy św. Jana Damasceńskiego:

25.  Jeśli zaś mówisz, że święty i godny podziwu Epifaniusz otwarcie zakazywał kultu obrazów, to po pierwsze pismo to może być nieautentyczne i fałszywe – innego bowiem jest autora, a innego nosi podpis – co wielu ma zwyczaj czynić; po drugie wiemy, że święty Atanazy sprzeciwiał się wystawianiu w szkatułach ziemskich szczątków świętych, zalecając grzebać je raczej pod ziemią; chciał w ten sposób znieść odrażający zwyczaj Egipcjan, którzy swoich zmarłych nie chowali pod ziemią, lecz składali na specjalnych łożach lub tapczanach. Być może także wielki Epifaniusz chcąc zapobiec jakimś nadużyciom tez zabronił sporządzania obrazów – jeśli założymy, że jest on autorem tego pisma. Że zaś jego celem nie było odrzucenie świętych wizerunków, świadczy sam kościół św. Epifaniusza, cały dookoła przyozdobiony ikonami, które przetrwały do naszych czasów; po trzecie wreszcie – jeden wyjątek nie może stanowić prawa Kościoła; ani bowiem “jedna jaskółka nie czyni wiosny” – jak zauważa Grzegorz Teolog i poświadcza prawdę, ani też pojedynczy głos nie jest w mocy podważyć zgodnej tradycji całego kościoła, która jest głoszona od krańców po krańce ziemi.

26.  Przyjmij więc całą naukę pochodzącą z Pisma Św. i od Ojców; choć Pismo św. mówi: “bożki pogańskie to srebro i złoto, dzieło rąk ludzkich” – Ps 35,15, to nie znaczy, że zabrania oddawania czci wszystkim przedmiotom nieożywionym czy też dzielom rąk ludzkich, nie tylko przedstawieniom demonów.

27. Powiedziano już, że prorocy oddawali część ludziom, aniołom i królom, także bezbożnym, a nawet lasce [Aarona]. Król Dawid mówił: “oddajcie pokłon podnóżkowi stóp Jego” (Ps 91,5). Prorok Izajasz wołał zaś w imieniu Boga: “niebiosa sa moim tronem, a ziemia podnóżkiem nóg moich” (Iz 66,1). Wszystkim wiadomo, że niebiosa i ziemia są rzeczami stworzonymi. Także Mojżesz i Aaron z całym ludem oddawali cześć dziełom rąk ludzkich. Paweł zaś, złota cykada Kościoła, pisał w Liście do Hebrajczyków: “Chrystus, zjawiwszy się jako arcykapłan dóbr przyszłych, przez wyższy i doskonalszy, i nie ręką – to jest nie na tym świecie – uczyniony przybytek” -(Hbr 9,11), a w innym miejscu: “Chrystus wszedł nie do świątyni, zbudowanej rękami ludzkimi, będącej, odbiciem prawdziwej [świątyni], ale do samego nieba (Hbr 9,24). Tak więc pierwsza świątynia lub przybytek, jak również wszystko co w niej się znajdowało, ręką ludzką było uczynione, nikt jednak nie zaprzeczy, że były otaczane czcią.

      Pełny tekst znajduje się w: Vox Patrum 36-37, Lublin 1999, s. 500-515.

Dlaczego nalezy czcić świętych – Jan Damasceński

Już w IV wieku spotykamy na Wschodzie wspomnienie wszystkich męczenników obchodzone jednego dnia. Na początku nie było jednolitej daty. Obchodzono ten dzień najczęściej w okresie wiosny. W Rzymie był to dzień 13 maja. W tym dniu bowiem w roku 610 dokonano poświęcenia pogańskiej świątyni Panteon która od tej pory będzie kościołem pod wezwaniem Najświętszej Maryi Panny i Wszystkich Męczenników. Ten dzień obchodzono natomiast w Irlandii, Bawarii i części Galii w dniu 1 listopada. Z bliżej nieznanych powodów w IX wieku Rzym przyjmuje także datę 1 listopada jako dzień w którym Kościół oddaje cześć wszystkim świętym, tzn. męczennikom i wyznawcom. Pierwotnie czczono w ten sposób tylko męczenników, jednakże wraz z upływem lat  pojawia się także kult wyznawców. Ich życie staje się świadectwem wcielenia w życie  słów Chrystusa: “bądźcie doskonali jak doskonały jest Ojciec wasz niebieski” – Mt 5,48. O tych słowach przypomina także św. Paweł mówiąc: “wolą Bożą jest wasze uświęcenie” – 1 Tes 4,3.
Nawiązując do tego dnia chciałbym przytoczyć fragment z dzieła wielkiego Ojca Kościoła, obrońcy kultu obrazów, św. Jana Damasceńskiego który  tak uzasadnia potrzebę oddawania czci świętym.

Św. Jan Damasceński

“Należy czcić świętych, ponieważ są przyjaciółmi Chrystusa oraz dziećmi i dziedzicami Boga, jak mówi Jan Teolog Ewangelista: “Wszystkim zaś, którzy Je (słowo) przyjęli, dał moc stania się dziećmi Bożymi” – J 1,12.
“Przeto nie są już sługami, lecz synami, a jeśli synami, to i dziedzicami, dziedzicami Bożymi wespół z Chrystusem” – Rz 8,17; Ga 4,7. I sam Pan mówi do Apostołów w świętych Ewangeliach: “Wy jesteście moimi przyjaciółmi. Już nie będę was nazywał sługami, bo sługa nie wie, co czyni pan jego” – J 15,14n.
Nadto jeśli Stwórca i Pan wszystkich rzeczy nazywany jest “Królem królujących” i “Panem panujących”  Ap 19,16 i “Bogiem bogów” – Pwp 10,17, to właśnie święci są owymi bogami i panami i królami, bo to ich Bogiem, Panem i Królem jest i nazywa się Bóg. Mówi bowiem do Mojżesza: “Jam jest Bóg Abrahama i Bóg Izaaka, i Bóg Jakuba” – Wj 7,1. Lecz nie mówię o świętych jako bogach, królach i panujących dosłownie, tylko w tym znaczeniu, że byli królami i panami swoich namiętności i ustrzegli w sobie nieskażone podobieństwo do Boskiego obrazu, według którego zostali stworzeni – przecież i o wizerunku króla mówimy “król” – oraz, że duchowo byli z Bogiem złączeni i gościli Go w sobie, a przez posiadanie Go stali się dzięki łasce tym, czym On jest z natury.
Jakże więc nie czcić tych, którzy byli i są oddanymi sługami, przyjaciółmi i synami Boga? Bo cześć, jaką się okazuje najlepszym współsługom, jest dowodem miłości względem wspólnego Pana. Byli też oni niby skarbnicami i czystymi mieszkaniami Boga i stali się miejscem Jego przebywania, jak sam powiedział: “Zamieszkam w nich i będę z nimi przestawał, i stanę się ich Bogiem” – Kpł 12,2; 2 Kor 6,16.
O tym, że “dusze sprawiedliwych są w ręku Boga i nie dosięgnie ich śmierć”  – Mdr 3,1, mówi Pismo Święte. Stąd śmierć świętych jest raczej snem niż śmiercią. Bo “utrudizli się do czasu, a żyć będą bez końca” – Ps 49,9. I  “drogocenna przed Panem jest śmierć świętych jego” – Ps 115,15. Cóż jest bardziej cennego niż być w ręku Boga? Bo On jest Życiem i Światłem, a więc ci, którzy są w Jego ręku, pozostają w życiu i światłości.
Apostoł daje świadectwo o tym, że również w ich ciałach Bog zamieszkał poprzez ich umysł. “Czyż nie wiecie, że ciała wasze są świątynią mieszkającego w was Ducha Świętego?” – 1 Kor 6,19. “A duchem jest Pan” – 2Kor 3,17. I jeszcze: “kto znieważa świątynię Boga, tego zniszczy Bóg” – 1Kor 3,17. Jakże więc można nie czcić żywych świątyń Boga, żywych Jego mieszkań? Przecież oni żyli w tak ścisłym zespoleniu z Bogiem!
Jako zbawcze źródło zostawił nam Chrystus szczątki świętych. Wypływają z nich wielorakie dobrodziejstwa, dobywa się wonność olejku… Znana nam jest potęga Boga i względy, jakimi cieszą się u niego święci.
W Prawie, kto dotknął umarłego, był nieczysty – Lb 19,11, lecz to nie są umarli. Odkąd bowiem do umarłych zaliczało się samo Życie i Dawca Życia, już nie są umarłymi ci, którzy zasnęli w nadziei zmartwychwstania i w wierze w Niego. Bo jakże mogłoby martwe ciało działać cuda? Dlaczego wobec tych szczątków pierzchają demony, cofają się epidemie, chorzy odzyskują zdrowie, niewidomi widzą, trędowaci zostają oczyszczeni, ustępują pokusy i strapienia, a “wszelki dar dobry zstępuje do Ojca światłości na tych, którzy proszą z wiarą niezachwianą” – Jk 1,17.
Ile zadałbyś sobie trudu, by znaleźć pośrednika, który by cię przedstawił śmiertelnemu królowi i był u niego twoim rzecznikiem? Czyż nie należy oddawać czci rzecznikom całego rodzaju ludzkiego, zanoszącym za nas prośby do Boga? Jak najbardziej należy się im cześć: przez wznoszenie Bogu świątyń pod ich wezwaniem, składanie płodów ziemi, obchodzenie dni ku ich pamieci, ale wśród radości duchowych, by nasze wesele było godne tych, którzy upominają nas, żebyśmy zamierzając oddać im cześć, nie wywołali ich gniewu. Bo tylko to co przynosi część Bogu, cieszy również Jego czcicieli, a to co Boga obraża, obraża także Jego przyboczną straż. My zatem, jako prawdziwie wierzący, czcijmy świętych śpiewem “psalmów, hymnów i pieśni duchowych”  Ef 5,19, w skrusze i miłosierdziu względem potrzebujących – jako że i Bóg w ten sposób najbardziej jest czczony. Stawiajmy im pomniki, twórzmy widzialne podobizny, a sami usiłujmy się stawać żywymi ich pomnikami i podobiznami przez naśladowanie ich cnót.
Bogarodzicę czcijmy jako prawdziwą i rzeczywistą Matkę Boga, Jana Poprzednika czcijmy jako proroka i chrzciciela, apostoła i męczennika, bo jak orzekł sam Pan: “Pomiędzy urodzonymi z niewiast nie powstał nikt większy od Jana” – Mt 11,11, on tez był pierwszym heroldem Królestwa. Apostołów czcijmy jako braci Pana, naocznych świadków i pomocników w trudach Jego, których Bóg Ojciec, “znając od wieków przeznaczył na to, by upodobnili się do postaci Jego Syna” – Rz 8,29 – “najpierw apostołów, potem proroków, po trzecie pasterzy i nauczycieli”  – 1Kor 12,38; Ef 4,11.
Czcijmy także męczenników Pana, wybranych z każdego stanu jako żołnierzy Chrystusa, i tych, którzy pili kielich Jego, ochrzczeni wtedy chrztem ożywiającej jego śmierci i jako uczestników Jego cierpień i Jego chwały. Przewodzi im pierwszy diakon Chrystusa i a apostoł, pierwszy męczennik – Szczepan.
Również świętych Ojców naszych czcijmy – bogomyślnych ascetów, którzy zniesli długotrwałe męczeństwo sumienia, “którzy odziani w skóry owcze i kozie tułali się w niedostatku, utrapieniach, krzywdach na pustyniach, po górach, jaskiniach i rozpadlinach – których nie był godny świat” – Hbr 11,37n. Wreszcie czcią otaczajmy także proroków sprzed czasów łaski, patriarchów i sprawiedliwych, którzy zapowiadali przyjście Pana.
A wpatrzeni w postępowanie ich wszystkich, “ubiegajmy się o ich wiarę” – Hbr 13,7, o ich miłość, nadzieję, wierność, sposób życia, męstwo w cierpieniach, ich stałość aż do przelania krwi, abyśmy im dorównali w zdobywaniu wieńców chwały.”

Powyższy fragment pochodzi z: Jan Damasceński, Wykład wiary prawdziwej 4,11.  Wyd PAX Warszawa 1969, s. 253, tł. B. Wojkowski

Refleksje proboszcza

Patronka trudnej pracy

Ks. Włodzimierz Kwietniewski

Pracując na parafii koło Janowa Lubelskiego, przygotowywaliśmy z młodzieżą przedstawienie o św. Barbarze. Były to wczesne lata siedemdziesiąte ubiegłego wieku. Wielkie zaangażowanie młodzieży pozwoliło na dobre przygotowanie widowiska. Widzowie przyswoili sobie więcej wiadomości o tej tak mało poniekąd znanej świętej.
Legendy chrześcijańskie ukazują nam św. Barbarę jako świadka Chrystusa wiernego, aż do męczeńskiej śmierci przyjętej z ręki własnego ojca. Tradycja chrześcijańska zalicza ją do grona szczególnych pośredników u Boga. A ma ta święta w szczególnej opiece ludzi wielu zawodów i różnych zajęć.
Tradycja polska widzi w młodej św. Barbarze patronkę górników. Do dziś w wielu polskich kopalniach, nie tylko węgla, górnicy zjeżdżający do pracy na dole kłaniają się przed figurą lub obrazem św. Barbary i jej opiece powierzają siebie i bezpieczeństwo swojej pracy. Według legendy za uciekającą przed prześladowcą Barbarą zamknęła się góra uniemożliwiając pościg; czyż ona nie zaopiekuje się tymi, którzy zjeżdżają w głąb ziemi? Nadal więc Jej polecają swoją trudną pracę, gdy ludzkie środki często zawodzą.
W Polsce św. Barbarę za patronkę obrali sobie także ludzie pracujący na wodzie. Jej dzień świętowali razem z górnikami flisacy i przewoźnicy wodni. To także ludzie trudnej i niebezpiecznej pracy, słusznie więc ich patronką jest ta, która przeszła przez cierpienie.
Nasza polska tradycja oddaje w opiekę św. Barbarze także ludzi umierających. Wierzono, że ten, kto w krytycznym momencie życia wzywa jej pomocy, nie umrze bez sakramentów. Doświadczył tego również św. Stanisław Kostka, gdy w Wiedniu, w domu protestanta Kimberkera leżał złożony ciężką chorobą. Wzywał św. Barbarę, a ona nie odmówiła swemu czcicielowi, który mógł przyjąć upragnione sakramenty. W mojej rodzinnej miejscowości tradycją jest, że w kościele parafialnym 4 grudnia odprawiana jest Msza św., a po niej przed obrazem św. Barbary odmawia się modlitwy do tej świętej, prosząc o opiekę i szczęśliwą śmierć.
W latach nocy okupacyjnej św. Barbara była opiekunką tych, którzy działając w podziemiu, pracowali dla Polski. Zofia Kossak zaświadcza, że „wielu z tych, którzy przedtem jej nie znali, przekonało się, jak możną i chętną Pomocnicą w potrzebie jest św. Barbara”. Kiedy więc w latach osiemdziesiątych ubiegłego wieku wprowadzono stan wojenny, całe podziemie demokratyczne obrało tę meczenniczkę za swoją opiekunkę w trudnej i niebezpiecznej pracy konspiracyjnej. Nielegalne wydawnictwa, ulotki roznoszone i rozrzucane po ulicach mogły sprowadzić na ludzi więzienie, a nawet śmierć z rąk nieznanych sprawców. Nic dziwnego, że tamte lata to renesans popularności Świętej z Nikomedii.
Dla każdego z nas św. Barbara może być szczególną Wspomożycielką. Niech więc jej dzień, 4 grudnia, będzie dla nas okazją do polecenia jej opiece swojego życia, swojej trudnej pracy i tej chwili, kiedy trzeba będzie pożegnać się z naszą doczesnością.

Edycja zamojska 48/2003E-mail: niedziela_zamojska@pro.onet.pl
Adres: ul. Zamoyskiego 1, 22-400 Zamość
Tel.: (84) 639-96-06http://www.niedziela.pl/artykul/22365/nd/Patronka-trudnej-pracy

Św. Barbara wzorem dla współczesnych

Ks. Stanisław Sierla

Hans Holbein Starszy, „Św. Barbara”

Barbara znaczy dosłownie: cudzoziemka. Tradycja chrześcijańska przedstawia ją jako córkę bogatego człowieka pochodzenia greckiego. Żyła w okresie krwawych prześladowań chrześcijan za panowania cesarza rzymskiego Maksymiliana (285-306). W tajemnicy przed ojcem przyjęła chrzest i złożyła ślub dozgonnej czystości. Ojciec zamknął ją w wieży zamkowej i próbował różnymi sposobami zmusić do zmiany decyzji. W czasie jego podróży Barbara kazała wybić dodatkowe, trzecie okno w wieży – na cześć Trójcy Świętej, którą przeżywała w swym sercu. Częsta Komunia św. umacniała ją duchowo. Chciała zostać wierna Jezusowi do końca. Ojciec, obawiając się o swoją pozycję społeczną i majątek, wydał swoją córkę władzom i osobiście wykonał na niej wyrok śmierci przez ścięcie.
Męczeńska śmierć św. Barbary jest wynikiem zderzenia się dwóch światów – zderzenia tego, co Boskie, z tym, co ludzkie. Ojciec chciał dobra swej córki, chciał, by wyszła za mąż za młodego bogatego człowieka i była szczęśliwa, ale nie liczył się z jej wolą i z jej sumieniem. Barbara natomiast widziała swoje szczęście w pełnym oddaniu się Chrystusowi jako swojemu Oblubieńcowi. Nie uległa naciskowi z zewnątrz, zachowała swoją wolność i godność osobistą, stawiała miłość do Jezusa wyżej od wszelkich wartości ziemskich i była gotowa oddać Bogu w ofierze swoje młode życie.
Żywot św. Barbary rzuca wiele światła na życie każdego chrześcijanina i pozwala lepiej zrozumieć, jak wielką wartość ma wolność, którą otrzymaliśmy od Stwórcy. Nikt nie ma prawa wymusić na nas czegoś, czego sami nie akceptujemy. Wieża, w której ojciec umieścił swoją córkę, może być symbolem zniewolenia człowieka przez różne czynniki zewnętrzne. Jednak wewnętrznie człowiek zawsze pozostaje wolny, jak długo sam tego chce. Wieża ta może też oznaczać ziemię, na której przyszło nam żyć, miejsce stawania się w pełni człowiekiem, mimo zewnętrznych ograniczeń i zniewolenia, których doświadczamy na co dzień. Trzy okna w wieży mogą też wskazywać na potrzebę łączności z Bogiem przez wiarę, nadzieję i miłość. Wieża ukazuje nam również dalekie horyzonty z Niebem jako celem ostatecznym naszego ziemskiego bytowania.
Hostia, którą św. Barbara trzyma w ręce, jest znakiem obecności Boga w nas, a zarazem symbolem mocy, której nam Chrystus udziela w walce z naszymi słabościami. Miecz obrazuje prawdę, że „bojowaniem jest życie człowieka”. Kielich zaś – że nie obejdzie się przy tym bez cierpienia połączonego z cierpieniami Chrystusa w Getsemani. Znakiem zwycięstwa i osiągnięcia chwały w Niebie jest palma.
Tak więc św. Barbara staje się przewodniczką i wzorem dla nas, współczesnych, którzy też nosimy imię chrześcijan.

Niedziela Ogólnopolska 48/2003E-mail: redakcja@niedziela.pl
Adres: ul. 3 Maja 12, 42-200 Częstochowa
Tel.: +48 (34) 365 19 17http://www.niedziela.pl/artykul/72705/nd/Sw-Barbara-wzorem-dla-wspolczesnych

Złowroga wieża

ROBERT CAMPIN

“Święta Barbara”,
część tryptyku, olej na desce, 1438 Muzeum Prado, Madryt

 

Pozornie to zwykła scenka rodzajowa. Młoda kobieta siedzi na ławie w schludnie urządzonym pokoju. Jest pogrążona w lekturze. Na pierwszy rzut oka nic nie wskazuje na to, że widzimy św. Barbarę. Ale dla ludzi w XV w. było oczywiste, że zarówno biały ręcznik wiszący przy ścianie na środku obrazu, jak i lilia we flakonie z lewej strony oznaczają czystość.

Najważniejszy atrybut św. Barbary artysta umieścił jednak najdalej. Przez otwarte okno na horyzoncie widać wieżę. Barbara (zm. 306) była córką Dioskura, poganina z Nikomedii lub Heliopolis w Bitynii. Została przez ojca uwięziona w wieży, a następnie ścięta za wyznawanie chrześcijaństwa.

Campin umiejętnie naprowadza widza na ten symbol. Jasność bijąca z otwartego okna skłania, by tam popatrzeć. Oko widza kierują również pieczołowicie namalowane belki stropowe, biegnące w kierunku okna. W tę stronę prowadzi zresztą większość linii sprzętów znajdujących się w pokoju.

“Święta Barbara” jest uważana za jedno z lepszych dzieł Campina. Podziw budzi zarówno precyzja rysunku, jak i umiejętne skontrastowanie zimnego światła naturalnego z okna i ciepłego, bijącego z kominka.

Cała kompozycja skierowana jest w lewą stronę. W tym kierunku zwrócona też jest postać Świętej. Obraz został tak namalowany, ponieważ pierwotnie był bocznym skrzydłem tryptyku ołtarzowego, którego środkowa część zaginęła. Zachowało się natomiast drugie skrzydło. Przedstawia św. Jana Chrzciciela oraz fundatora tryptyku – Heinricha von Werl – teologa rodem z Kolonii, mieszkającego w Bazylei.

Leszek Śliwa

Tygodnik Katolicki “Gość Niedzielny” Nr 48 – 2 grudnia 2007r.

http://ruda_parafianin.republika.pl/pra/wramach/2007/48.htm

Święta Barbara

ks. Jan Kochel

www.ssb.org.pl

Tradycyjnie już – od I Niedzieli Adwentu zapraszamy do aktywnego udziału w kolejnej edycji Szkoły Słowa Bożego, którą prowadzi ks. Jan Kochel.

  Henryk Przondziono/Agencja GN Św. Barbara
Figura w kościele pw. św. Michała Archanioła w Michałkowicach

Polacy widzą św. Barbarę przez pryzmat Śląska i górniczego stanu. W 2 połowie XX w. utrwalił się kult starożytnej męczennicy w kontekście tej grupy zawodowej, ciężkiej i niebezpiecznej pracy górników oraz walki o wolne związki, szacunek do pracy ludzkiej, zachowanie tradycji religijnych, chociażby codzienne pozdrowienie „Szczęść Boże!”. Górnicy w czasach PRL-u nie zgadzali się na usunięcie z cechowni figur czy obrazów swojej Patronki. Walczyli o zachowanie tradycji zawodowych i religijnych, tak jak Barbara walczyła o swoją wiarę w ówczesnym świecie pogańskim. Męczennica Barbara stała się dla górników promieniem światła (lampką) w mrokach ciemności, bezbożnictwa i braku wolności.

CZYTAJ!
Mt 10,34-39

Nie sądźcie, że przyszedłem pokój przynieść na ziemię. Nie przyszedłem przynieść pokoju, ale miecz.
Bo przyszedłem poróżnić syna z jego ojcem, córkę z matką, synową z teściową;
i będą nieprzyjaciółmi człowieka jego domownicy.
Kto kocha ojca lub matkę bardziej niż Mnie, nie jest Mnie godzien. I kto kocha syna lub córkę bardziej niż Mnie, nie jest Mnie godzien.
Kto nie bierze swego krzyża, a idzie za Mną, nie jest Mnie godzien.
Kto chce znaleźć swe życie, straci je, a kto straci swe życie z mego powodu, znajdzie je.

Dodaj :. odnalezione przez ciebie teksty paralelne do rozważanych fragmentów.

ROZWAŻ!
Imię Barbara (gr. barbaros) oznacza człowieka nie mówiącego po grecku, mówiącego tylko ‘bar-bar’; czyli barbarzyńcę, cudzoziemca, człowieka niewykształconego. Postać obrosła w liczne legendy i opowiadania na wzór opisów zachowanych w słynnej Złotej Legendzie dominikanina Jakuba de Voragine. Jej rzeczywisty kult rozpoczął się w VII w., ale piękne legendy o życiu Świętej pochodzą z utworów o wiele wcześniejszych: greckich, łacińskich, syryjskich, ormiańskich. Ta dziewica i męczennica była w opowieściach córką bogatego poganina Dioskora, który zamknął ją w wieży. Kiedy ojciec przekonał się, że nie zrezygnuje ona z wiary w Chrystusa, sam pozbawił ją życia, za co z kolei ukarany został nagłą śmiercią od pioruna. Niektórzy wymieniają jeszcze jej towarzyszkę św. Julianę. Inni dodają wzmiankę o korespondencji Barbary ze słynnym Orygenesem. Barbara była czczona w Antiochii (Syria), Nikomedii, Hierapolis (Egipt), a także w Toskanii i Rzymie, później we Flandrii, Nadrenii, Austrii, Czechach, na Pomorzu i Śląsku.
W Średniowieczu rozwinął się w Kościele żywy kult tzw. „czternastu orędowników”, którzy pomagali wiernym w różnych zranieniach. Do ich grona zaliczano także św. Barbarę. W życiu Świętej zamknęło się wiele naszych zranień i lęków, a zwłaszcza lęku przed śmiercią – singulare morientium solatium.

Patrząc na życie świętych, widzimy jak te zranienia zostały uzdrowione przez wytrwałość i wiarę. Barbara w godzinie śmierci przynosi Wiatyk – Pokarm na drogę ku wieczności (J 6,47-50) tym, którzy wytrwają do końca. „Każda eucharystia i sakramenty – przekonuje o. Anzelm Grün – są takimi miejscami, gdzie nasze zranienia zostają uzdrowione. Nie możemy mieć jednak mylnych wyobrażeń o uzdrowieniu. Niektórzy uważają, że rana jest uzdrowiona, gdy jej już nie czują. Chcą się jej pozbyć, nie chcą mieć z nią więcej do czynienia. Uzdrowić ranę, to znaczy pojednać się z nią. Św. Hildegarda mówi, że nasze rany powinniśmy przemienić w perły. Rany przypominają wtedy o Bogu” (A. Grün, Zamienić rany w perły. Droga wewnętrznego uzdrowienia, Kraków 2008).
Mistrz z Nazaretu, posyłając swoich uczniów z misją głoszenia Dobrej Nowiny, wyznacza im dwa zadania: nauczania i uzdrawiania (por. Mt 4,23; 9,35). W tekście greckim pojawia się zresztą charakterystyczny czasownik therapeuein, który oznacza „służyć, troszczyć się o chorych, leczyć, uzdrawiać”. W Ewangelii słowa (nauczanie) poprzedzają czyny (uzdrowienia), a ich następstwem jest wyznanie wiary (por. Mt 9,8.33; 12,23; 14,33; 15,31; 21,15) lub odrzucenie Jezusa (9,34; 12,14.24). Działalność uzdrowicielska domaga się wiary nie tylko ze strony przyjmującego dar uzdrowienia, ale również ze strony osoby przyjmującej ten dar.
Stąd też w wezwaniu do pójścia za Jezusem pojawia się zapowiedź prób i doświadczeń (Mt 10,34-39). Osoba i nauczanie Jezusa są znakiem sprzeciwu i przyczyną rozłamów wśród ludzi (Łk 2,34). Podobnie będzie z misją Jego uczniów. Podziały zaistnieją, gdy nie wszyscy ludzie opowiedzą się za Jezusem i Jego Ewangelią. Przeszkodą może okazać się, np. niewłaściwe przywiązanie do najbliższych (rodziny), które przysłoni Boga i utrudni przestrzeganie Jego przykazań.
Jezus każąc uczniom brać swej krzyż, zachęca ich do heroicznej postawy, nakazując kochać sprawy boskie bardziej niż ludzkie, kochać Boga bardziej niż rodzinę. Jezus przekonuje, że ten, kto znajduje swoje życie, straci je; ten traci swoje życie z mojego powodu, znajdzie je (10,39 – przekład Edycji św. Pawła).
Barbara dosłownie potraktowała nakaz Chrystusa. Złożyła ofiarę ze swojej rodziny, z swojego osobistego życia, by zachować życie na wieki (Łk 17,33; J 12,25). Podjęła krzyż męczeństwa. W sytuacji granicznej wytrwała aż do końca, dlatego na Śląsku czczą ją ludzie ciężkich i niebezpiecznych profesji, zwłaszcza artylerzyści, architekci czy i górnicy. Powstało też wiele pobożnych bractw szerzących kult Świętej. Jedno z najstarszych pojawiło się w kolebce górnictwa w wolnym mieście Tarnowskie Góry, które otrzymało specjalną bullę Benedykta XIV w czerwcu 1747 roku. W dokumencie Papież obiecuje liczne odpusty dla członków Bractwa (B. Babirecka, Dzieje Tarnowskich Gór… od strony mniej znanej, Chorzów 1991, 52n). Kult św. Barbary wyrażał się również w wielu pieśniach, poematach i obrazach. Znana jest sekwencja kanonika krakowskiego Adama Świnki z Zielonej oraz obrazy takich mistrzów pędzla, jak Cranacha, Dürera, Memelinga, Holbeina i innych.

Świetlisty promień świętości Barbary wciąż wskazuje drogę współczesnym ludziom, często pogrążonym w mrokach i cieniu śmierci (Łk 1,79). Warto zatem prosić Świętą Orędowniczkę o pomoc „teraz i w godzinę śmierci”.
* Jak przyjmujemy próby i doświadczenia, które stają się naszym udziałem? Czy potrafimy być wytrwali, cierpliwi w chorobie, cierpieniu, w obliczu śmierci?
* Jak rozumiem prośbę z Modlitwy Pańskiej: nie dopuszczaj do nas pokusy, ale nas wybaw od złego?
* Czy wsłuchuję się w Słowo Boże, które może być lampą dla moich stóp i światłem na mojej ścieżce (Ps 119,105)?

MÓDL SIĘ!

Święta Barbaro, patronko nasza, – módl się za nami.
Panno i Męczennico,
Oblubienico Chrystusowa,
Mistrzyni wiary,
Pomnożycielko chwały Bożej,
Miłująca Boga prawdziwego,
Wiernie trwająca przy Bogu,
Wzorze panieńskiej czystości,
Nieustraszona wobec śmierci,
Patronko górników,
Wspomożycielko umierających,
Pośredniczko na Sądzie Bożym (por. Droga do nieba, s. 565).

Dodaj :.własną modlitwę zrodzoną ze spotkania z żywym Słowem.
ŻYJ SŁOWEM!

Nasze codzienne pozdrowienia zagubiły odniesienie do Boga. Warto wrócić do tradycyjnych pozdrowień: „Niech będzie pochwalony Jezus Chrystus…!” albo „Szczęść Boże!”. Sługa Boży Jan Paweł II tak wyjaśnił znaczenie tego drugiego pozdrowienia, które mocno związane jest z pracą: […] aby sięgnąć do samego korzenia jakiejkolwiek ludzkiej pracy, trzeba odnieść się do Boga: Szczęść Boże! Tym pozdrowieniem […] zwracamy się do człowieka, który pracuje, a równocześnie odnosimy jego pracę do Boga (por. Przemówienie na lotnisku w Katowicach-Muchowcu, 20 czerwca 1983 r.).

Dodaj :.twój dobry czyn, który zrodził się ze Słowa

http://biblia.wiara.pl/doc/680505.I-2-Swieta-Barbara/3

*************

Bł. Adolf Kolping – ojciec rzemieślników

 

Marek Wójtowicz SJ

05.12.2010 09:51

 

 

Ksiądz Adolf Kolping został nazwany przez Jana Pawła II jednym z głównych prekursorów nauki społecznej Kościoła w XIX wieku. Polski papież beatyfikował go 27 października 1991 roku. Powiedział wtedy, że ksiądz Kolping doskonale rozumiał młodego człowieka i realizował  społeczny wymiar chrześcijańskiej wiary w praktyce.  Dlatego, zdaniem Ojca Świętego, mogą być inspiracją dla pojmowania zadań Kościoła także dzisiaj, zwłaszcza w kontekście zjawiska rosnącego bezrobocia.

 

Adolf urodził się w ubogiej rodzinie pasterzy. Po ukończeniu szkoły podstawowej jego rodziców nie stać było, by mógł kontynuować dalszą naukę. Z tego powodu zaczął terminować w zakładzie szewskim. Był bardzo zdolny i praktyczny, dlatego praca szła mu bardzo dobrze i wkrótce uzyskał dyplom czeladnika. W tym czasie zetknął się z wielką biedą materialną i moralną tego ubogiego środowiska. Był uważnym obserwatorem rodzącego się na początku XIX wieku kapitalizmu i jego problemów. Zawód szewca wykonywał przez 10 lat z wielka sumiennością. Jednak głęboko w swoim sercu nosił pragnienie, by zostać księdzem. Z pomocą życzliwych ludzi udało mu się zdobyć odpowiednią ilość pieniędzy, by móc rozpocząć naukę w szkole średniej. Po jej ukończeniu wstąpił do seminarium i po odbyciu studiów filozoficzno-teologicznych został wyświęcony na kapłana 10 kwietnia 1845 roku.

 

Swoją pracę duszpasterską rozpoczął na terenie parafii w mieście Elbertfeld, w rozwijającym się wówczas Zagłębiu Ruhry. Wcześniejsze doświadczenie biedy głęboko naznaczyło dwadzieścia lat jego pełnej oddania kapłańskiej posługi pośród bezrobotnej, opuszczonej i zaniedbanej moralnie młodzieży. Dostrzegając jej wielorakie potrzeby, zakładał bursy, kasy chorych, kasy oszczędnościowe, szkoły wieczorowe i świetlice. Już jako młody kapłan włączył się w działalność katolickiego stowarzyszenia młodzieży czeladniczej, założonego przez nauczyciela Johanna Breuera. Dostrzegł w zakładanych przez siebie stowarzyszeniach szansę na przyczynienie się do likwidacji ubóstwa młodych robotników. Ten niezmordowany kapłan-społecznik pragnął chronić młodych przed bezdomnością. W związkach, które organizował, panowała rodzinna atmosfera chroniąca młodych przed zejściem na złą drogę.

 

W 1849 roku ksiądz Adolf Kolping został wikarym w katedrze w Kolonii, gdzie jeszcze intensywniej propagował tworzenie związków młodzieży. W maju 1849 roku założył Koloński Związek Katolickich Czeladników, który stał się zalążkiem dzisiejszego Dzieła Kolpinga, działającego od kilkunastu lat również w Polsce. Jego dzieło rozrastało się bardzo szybko jeszcze za jego życia. Założył związki młodzieży rzemieślniczej na terenie Austrii, Belgii, Szwajcarii i na Węgrzech. Uważał, że tego typu związki są wielką szansą dla młodych, zwłaszcza dla tych, którzy w poszukiwaniu pracy opuścili swoje rodziny i byli zdani tylko na siebie w nieznanym środowisku wielkiego miasta. W swoich kazaniach i publikacjach tworzył zręby nauki społecznej Kościoła. W swoim duszpasterstwie potrafił łączyć tradycyjne formy miłosierdzia, których nigdy nie brakowało w całej historii Kościoła, z nowocześnie zorganizowaną samopomocą społeczną. Pasją jego życia był Pan Jezus, którego codziennie spotykał w Eucharystii i odkrywał Jego umęczone Oblicze na twarzach biednej i zaniedbanej młodzieży, która spontanicznie nazwała go swoim Ojcem. Ksiądz Kolping zmarł 4 grudnia w 1865 roku w Kolonii.

 

Błogosławiony Adolfie Kolpingu, pomagaj nam dostrzegać opuszczoną i zaniedbaną młodzież, byśmy na miarę swoich możliwości umieli okazywać jej pomoc duchową i materialną, tak by ludzie młodzi  nie zagubili się i nie zniechęcili w odważnym podejmowaniu odpowiedzialnych zadań w przyszłości w duchu Ewangelii i miłości do każdego człowieka.

http://www.deon.pl/religia/swiety-patron-dnia/art,70,bl-adolf-kolping-ojciec-rzemieslnikow.html