Cristiada to przejmujący hymn o potędze wiary, o świętości. Obraz, który ma ogromne problemy z dystrybucją na całym świecie, do polskich kin trafi prawdopodobnie na początku kwietnia. Tego filmu nie powinniśmy przegapić.

Powstanie “cristeros” było reakcją na brutalne represje, które spadły na Kościół katolicki w Meksyku w połowie lat 20. XX w. Ówczesny prezydent tego kraju, Plutarco Elias Calles, owładnięty był obsesyjną nienawiścią do katolików. Obarczał Kościół winą za wszystkie nieszczęścia swojego kraju. W 1926 r. ogłoszono tzw. Prawa Callesa, na mocy których z Meksyku wygnano wszystkich biskupów i zagranicznych duchownych i zakazano używania konfesjonałów. Nieruchomości kościelne zostały skonfiskowane, a katolickie szkoły upaństwowiono. Zakazano nowych święceń. Księży pozbawiono prawa wyborczego. Nie mogli też nosić sutann. Miarą antykatolickiego obłędu Callesa było objęcie grzywną wszystkich używających na co dzień odwiecznego hiszpańskiego pożegnania Adios (Z Bogiem). Prezydent Calles, który wprowadził te drakońskie prawa bez jakichkolwiek konsultacji społecznych, nie ukrywał, że jego celem jest całkowite zniszczenie Kościoła katolickiego w Meksyku. Prześladowania, które spadły na katolików w tym kraju, można porównać do terroru wobec chrześcijan w bolszewickiej Rosji i ogarniętej wojną domową Hiszpanii.
Niech żyje Chrystus Król
Meksykańscy katolicy rozpoczęli pokojowe protesty przeciwko polityce gwałtu Callesa. Pod petycją do Senatu domagającą się zniesienia represji wobec Kościoła podpisało się milion wiernych, przez cały kraj przetoczyły się demonstracje. Prezydent całkowicie zignorował ten pokojowy ruch. Wówczas jego inicjatorzy podjęli ekonomiczny bojkot rządu. Calles odpowiedział jeszcze bardziej brutalnymi represjami. Wojsko federalne zaatakowało uczestników nabożeństwa w kościele w Guadalajarze. Zginęło 18 osób. Ten mord był punktem zwrotnym. W różnych częściach Meksyku zaczęły powstawać oddziały partyzanckie, które podjęły walkę z rządem w obronie wiary i praw katolików. Powstańców nazwano “cristeros”, bo ich bojowym wezwaniem były słowa “Viva Cristo Rey!” (“Niech żyje Chrystus Król!”). Na czele niektórych oddziałów partyzanckich stanęli księża. Wojska Callesa w walce z “cristeros” stosowały politykę spalonej ziemi. Wobec masowych represji, które spadły na ludność wspierającą powstanie, wydawało się, że ruch zostanie zdławiony. Sytuacja zmieniła się, kiedy do partyzantów dołączyli nowi dowódcy, Victoriano Ramirez, a przede wszystkim generał Enrique Gorostieta. “Cristeros” rośli w siłę, po kilku latach walk ich oddziały liczyły już ponad 50 tys. ludzi. Stało się jasne, że rząd nie jest w stanie zdusić powstania. W 1929 r., wskutek amerykańskiej mediacji, zawarto rozejm. Calles musiał wycofać się z najbardziej dotkliwych represji wobec Kościoła. Po trzech latach we wszystkich świątyniach Meksyku znów zabrzmiały dzwony.
Western o świętości
Cristiada w poruszający, pełen dramatycznej siły sposób opowiada o tym bardzo mało znanym w Europie epizodzie meksykańskiej historii. Film Deana Wrighta to także opowieść o żarliwej, niecofającej się nawet przed największym złem wierze. Sceny męczeństwa nastoletniego Jose Sancheza czy jednego z przywódców pokojowych protestów Ancaleto Floresa (obydwu beatyfikował papież Benedykt XVI w 2005 r.) są wstrząsające. “Patrząc  na nie, myślałem, jak mała i słaba jest moja wiara. Twórcom Cristiady udała się rzecz niezwykła – w konwencji relegijnego westernu (niektóre ze scen i postaci jako żywo przypominają klasykę gatunku, filmy Sama Peckinpaha czy Sergia Leone) zrealizować dzieło głęboko religijne w wyrazie. Tego wrażenia nie psuje nawet hollywoodzki rozmach i gwiazdorska obsada. A gwiazdy w Cristiadzie dopisały. Eva Longoria, Peter O’Toole, a przede wszystkim świetny Andy Garcia w roli generała Enrique Gorostiety, agnostyka dojrzewającego do nawrócenia, to kolejne atuty filmu. Uwagę zwracają znakomite, wysmakowane zdjęcia, podkreślające feerię kolorów meksykańskiego krajobrazu.
Zakazany film
Cristiada miała swoją premierę w marcu ubiegłego roku. Film ma jednak ogromne problemy z dystrybucją na całym świecie. Podczas premierowego pokazu w papieskim Instytucie Patrystycznym Augustinianum w Rzymie, przy wypełnionej po brzegi sali, producent filmu Pablo Jose Barroso skarżył się na powszechną niechęć dystrybutorów do rozpowszechniania Cristiady. Jej powodu możemy się tylko domyślać. Temat i przesłanie meksykańskiego filmu stoi w tak jaskrawej sprzeczności z duchem naszych czasów, iż trudno się dziwić, że jego twórcy spotykają tyle przeszkód w dotarciu do szerszej widowni. Cristiada dla wielu widzów może być duchowym wstrząsem. Ten film zasługuje na to, żeby go rozdystrybuować na całym świecie. Na szczęście w Polsce znalazł się dystrybutor dla Cristiady. Firma FT Films zapowiada, że film trafi do naszych kin na początku kwietnia. Nie można go przegapić.

http://www.deon.pl/religia/wiara-i-spoleczenstwo/art,637,cristiada-czyli-potega-wiary.html

***

Kościół i katolicy w Meksyku

2013-05-09 14:52

Ks. Józef Dębiński

Od 5 kwietnia w polskich kinach możemy zobaczyć film „Cristiada” opowiadający historię prześladowań, jakich doświadczyli katolicy w lewicowym Meksyku

Fot. www.cristiada.pl

Scena z filmu „Cristiada”

Fabuła filmu przybliża skrywane przez lata prawdziwe wydarzenia powstania Cristeros, które w latach 1926-29 wstrząsnęło Meksykiem. W ciągu kilku lat w walce z socjalistami zginęło ok. 90 tys. ludzi. Film ukazuje grupę kobiet i mężczyzn (w większości postaci autentyczne), z których każdy decyduje się na podjęcie największego ryzyka dla dobra swoich rodzin, wiary i przyszłości swojego kraju. W 1992 r. bł. Jan Paweł II beatyfikował 25 męczenników Cristiady. Jego następca Benedykt XVI w 2005 r. wyniósł do chwały ołtarzy kolejnych 13 męczenników, którzy poświęcili swoje życie, ogłaszając publicznie, że Chrystus jest jedynym Królem i w chwili śmierci wybaczali swoim oprawcom. Przedstawiamy więc zarys bolesnej historii Kościoła w Meksyku

Meksyk to kraj o głębokiej katolickiej tradycji okupionej krwią męczenników. Na ok. 117 mln ludności przeważającą większość stanowią katolicy – ok. 96 mln (89%), pozostali to protestanci, hinduiści i wyznawcy innych religii. W ramach Kościoła katolickiego funkcjonuje 18 metropolii i 91 diecezji. Kościół prowadzi m.in. szkoły (prawie 9 tys.), w których uczy się ponad 1,8 mln dzieci i młodzieży, a także liczne ośrodki służby zdrowia oraz instytucje opiekuńcze (m.in. 257 szpitali, 1,6 tys. przychodni i ponad 2,1 tys. ośrodków pomocy rodzinie i obrony życia).

Ważnym wydarzeniem w życiu Kościoła było objawienie się Najświętszej Maryi Panny Aztekowi św. Juanowi Diego w Guadalupe (1531 r.). Od tamtego czasu Kościół katolicki położył wielkie zasługi w rozwoju kraju, troszcząc się o los Indian, łagodząc twardą władzę hiszpańskich gubernatorów i przyczyniając się do rozwoju przemysłu, handlu i szkolnictwa.

Sytuacja uległa radykalnej zmianie po uzyskaniu przez Meksyk niepodległości w 1821 r. i ogłoszeniu republiki. Wówczas pod wpływem masonerii nastąpił wybuch nastrojów antyklerykalnych, który w głównej mierze był spowodowany próbą przejęcia ziemi będącej w posiadaniu Kościoła. Wobec katolików stosowano różnego rodzaju represje; wprowadzono małżeństwa cywilne, świeckie szkolnictwo i radykalny rozdział Kościoła od państwa. W tej sytuacji w 1867 r. Stolica Apostolska zerwała stosunki dyplomatyczne z Meksykiem, które nawiązano dopiero w 1992 r.

Do natężenia walki z Kościołem doszło szczególnie za rządów owładniętego nienawiścią do Kościoła masona prezydenta Plutarco Elias Callesa (1924-35), który sam o sobie mówił, że jest „osobistym wrogiem Boga” i „antychrystem”. Rozwiązano wtedy wszystkie zakony i zabroniono wszelkich form życia zakonnego. Prezydent obwiniał Kościół za wszystkie nieszczęścia kraju. Na mocy tzw. Prawa Callesa (1926 r.) wygnano z kraju wszystkich biskupów i zagranicznych duchownych. Zakazano używania konfesjonałów. Księży pozbawiono prawa wyborczego oraz prawa noszenia sutanny, skonfiskowano wszystkie nieruchomości kościelne, a szkoły upaństwowiono. Zabroniono nawet słowa pożegnania Adios (z Bogiem). Zakres prześladowań można porównać tylko z prześladowaniami chrześcijan za Nerona czy Dioklecjana lub w czasach bolszewickiej Rosji.

Odpowiedzią Kościoła na represje rządzącej od 1915 r. masonerii była podziemna działalność ok. 110 księży, którzy potajemnie sprawowali Eucharystię i udzielali sakramentów, a wśród nich był o. Michał Augustyn Pro Juárez; w przypadku dekonspiracji groziła im śmierć. W okresie prześladowań (1915-37) zginęło 22 kapłanów i 3 świeckich należących do Akcji Katolickiej, beatyfikowanych potem przez bł. Jana Pawła II. 17 kapłanów zostało rozstrzelanych, pozostałych powieszono albo brutalnie pobito, doprowadzając do śmierci. W sytuacji tak wielkich represji katolicy meksykańscy rozpoczęli najpierw pokojowe protesty, a gdy to nie pomogło, podjęli bojkot ekonomiczny. Punktem zwrotnym był mord dokonany przez władze federalne na18 osobach uczestniczących w nabożeństwie w Guadalajarze. Nie mogąc dłużej znieść mnożących się ograniczeń i szykan, wierni Kościoła tzw. cristeros, przede wszystkim chłopi, wystąpili zbrojnie w 1926 r. w obronie wiary i Kościoła. Ich bojowym wezwaniem były słowa: „Viva Cristo Rey” („Niech żyje Chrystus Król”). W szczytowym momencie liczba powstańców osiągnęła 50 tys. i objęła połowę terytorium kraju. Zacięta walka w obronie religii trwała 3 lata. Rokowania rządu z Episkopatem Meksyku, za pośrednictwem Stanów Zjednoczonych, zakończyły się podpisaniem umowy w czerwcu 1929 r., na mocy której władze zawiesiły postanowienia konstytucji z 1917 r. oraz zwróciły część upaństwowionych świątyń. Zawarty rozejm trwał jednak krótko. W 1931 r. rozpoczęły się kolejne prześladowania. Ponownie zamknięto wiele kościołów, a liczbę księży ograniczono do 300. Zamknięto też wszystkie seminaria duchowne, a parlament uchwalił wygnanie z kraju wszystkich biskupów. Do szkół od 1934 r. wprowadzono wychowanie socjalistyczne o charakterze antychrześcijańskim. Rządy Partii Rewolucyjno-Instytucjonalnej, której twórcą był prezydent Plutarco Elias Calles, właściwie trwały w Meksyku do 2000 r. Bł. Jan Paweł II pięciokrotnie odwiedził Meksyk II (1979, 1990, 1993, 1999 i 2002). A ponieważ przepisy z czasów prześladowania Kościoła formalnie obowiązywały jeszcze w czasie jego pierwszej pielgrzymki, wystawiono papieżowi mandat karny za to, że był w sutannie.

O sytuacji religijnej Meksyku tamtego okresu i bohaterskim powstaniu katolickiego ruchu „cristeros” przeciwko masońskiemu rządowi w połowie lat 20. XX wieku opowiada godny obejrzenia film pt. „Christiada – czyli potęga wiary”.

Obecnie władzę w Meksyku sprawuje centrowa Partia Akcji Narodowej, która musi uporać się z groźnymi zjawiskami, jak kartele narkotykowe, rozkład rodziny (rodzice nie mają prawa do wychowywania dzieci zgodnie ze swymi przekonaniami) i różne formy korupcji. Dochodzą do tego napady rabunkowe na kościoły. Tylko w ciągu ostatnich 17 lat liczba napadów na świątynie wzrosła o 600%. Szacuje się, że w każdym tygodniu okradanych jest 26 kościołów, a zyski z tego procederu sięgają 8 mln dolarów rocznie. W stolicy Meksyku zalegalizowano też w 2007 r. cywilne związki homoseksualne, a w ostatnim czasie zalegalizowano je we wszystkich stanach.

W tej sytuacji niezwykle ważna w swej wymowie była ostatnia pielgrzymka (23-26 marca 2012 r.) do Meksyku Benedykta XVI, który przybył pod hasłem: „Uczniowie Jezusa razem w nadziei”. Nazywając się pielgrzymem wiary, nadziei i miłości, papież podkreślał, że życie zgodne z Ewangelią jest fundamentem dobrego współżycia społecznego. Ratunkiem dla Meksyku, jak wyraził się następca św. Piotra u stóp wzgórza Cubilete, na którym stoi 22-metrowa i ważąca 80 ton figura Chrystusa z otwartymi ramionami (wzniesiona w 1944 r., bo pierwotna statua, postawiona w 1923 r., została zniszczona na rozkaz walczącego z Kościołem prezydenta Callesa), jest nawrócenie się do Boga i przemiana serc. Tylko pojednanie z Bogiem i żarliwa modlitwa mogą pozwolić społeczeństwu odnowić się od samych podstaw, aby osiągnąć życie godne, sprawiedliwe i w pokoju.

Na oficjalnej stronie filmu (www.cristiada.pl) można zobaczyć listę kin grających „Cristiadę”. Na terenie naszej diecezji film o bohaterskich męczennikach z Meksyku możemy zobaczyć w Grudziądzu

http://www.niedziela.pl/artykul/105904/nd/Kosciol-i-katolicy-w-Meksyku

****

Jan urodził się w 1348 r. w Pomuku (późniejsza nazwa Nepomuk) koło czeskiej Pragi. Pierwsza pewna i ścisła wiadomość o jego życiu pochodzi z roku 1370. Wówczas, będąc jeszcze klerykiem, Jan figurował w dokumentach kurii biskupiej w Pradze w charakterze notariusza. W roku 1380 został wyświęcony na kapłana i otrzymał probostwo przy kościele św. Galla (Gawła) w Pradze. Równocześnie pełnił obowiązki notariusza przy arcybiskupie Janie Jenzensteinie. W roku 1381 studiował prawo na uniwersytecie w Pradze. W latach 1382-1387 studiował także w Padwie. W roku 1387 jako doktor prawa powrócił do Pragi. Został mianowany kanonikiem przy kolegiacie św. Idziego, a w dwa lata potem również kanonikiem przy kościele świętych Piotra i Pawła w Wyszehradzie. W roku 1390 został archidiakonem i proboszczem w Zatoc (Saaz). Stąd jednak rychło arcybiskup Pragi powołał Jana na swojego wikariusza generalnego. Był to wielki zaszczyt, bowiem urząd ten dawał Janowi pierwsze miejsce po metropolicie w diecezji.
Podczas trwającego sporu między Wacławem IV Luksemburczykiem a arcybiskupem Pragi Jan, będąc mediatorem, został uwięziony przez porywczego króla (razem z dwoma prałatami) 20 marca 1393 r. i poddany torturom. Według relacji brał w nich udział sam król. Potem na pół żywego Jana zrzucono w nocy z mostu Karola IV do rzeki Wełtawy, która przepływa przez Pragę. Ludowa legenda dodała do żywotu, że kapłanowi przywiązano kamień młyński do szyi i że kamień ten urwał się; że niezwykła jasność obudziła mieszkańców Pragi; że król, widząc poruszenie ludu, odbył pokutę i tym podobne opowieści. Według “Kroniki” Tomasza Ebendorfera z Haselbach z 1450 r. Jan zginął, ponieważ odmówił ujawnienia tajemnicy spowiedzi małżonki królewskiej – królowej Zofii. Uważany jest za pierwszego męczennika tajemnicy spowiedzi. Ciało Męczennika znaleziono dopiero po pewnym czasie (17 kwietnia) i pochowano w kościele Świętego Krzyża, położonym blisko rzeki. Z czasem przeniesiono je do grobowca pod katedrą z napisem: Johannes de Pomuk.
Po śmierci Wacława IV (+ 1419) kult Męczennika zaczął się szerzyć spontanicznie. Szybko pojawiły się jego pierwsze życiorysy, a nawet była mu oddawana liturgiczna cześć. W wieku XVII jest już nazywany “błogosławionym” i wymieniany wśród patronów Pragi i Czech. Oficjalny proces rozpoczęto jednak dopiero w roku 1710 z polecenia cesarza Józefa I. Innocenty XIII w 1720 roku potwierdził tytuł błogosławionego. Ten sam papież zatwierdził tekst Mszy świętej i Liturgii Godzin ku czci Błogosławionego na Czechy, Austrię, Niemcy, Polskę i Litwę. Dnia 19 marca 1729 roku papież Benedykt XII ogłosił go formalnie świętym. Podobnie jak język św. Antoniego w Padwie, tak też język św. Jana Nepomucena jest zachowany cało w artystycznym, osobnym relikwiarzu katedry praskiej.
Święty Jan jest patronem zakonu jezuitów, Pragi, spowiedników, szczerej spowiedzi, dobrej sławy i tonących oraz orędownikiem podczas powodzi. Jest także patronem mostów. Śladami niegdyś bardzo żywego kultu św. Jana Nepomucena są liczne figury stawiane zazwyczaj na rozstajach dróg i w okolicy przepraw rzecznych. Wiele takich figur można spotkać w całej Polsce. Jest także popularnym patronem kościołów i parafii.

W ikonografii Święty przedstawiany jest w stroju kapłańskim, w sutannie, rokiecie, birecie. W ręku palma męczeńska. Niekiedy trzyma palec na ustach (symbol zachowanej tajemnicy). Jego atrybutami są: klucz, książka, kłódka, krzyż w ręce, zapieczętowany list, most, z którego został zrzucony, pieczęć, wieniec z pięciu gwiazd, wieniec z gwiazd – w środku napis TACUI – “milczałem”; woda, zamek.

http://brewiarz.pl/czytelnia/swieci/05-21a.php3

Jan Nepomucen

Pierwowzorem przedstawień Jana Nepomucena jest 2,5-metrowa brązowa figura świętego z 1683 r., która stoi na moście Karola w Pradze. Wg 41-centymetrowego terakotowego bozzetta z roku 1681 (obecnie w zbiorach Národní galerie) autorstwa wiedeńskiego rzeźbiarza Matthiasa Rauchmüllera, wyrzeźbił ją w drewnie w 1682 r. Johann Brokoff. Dziś ta rzeźba znajduje się w ołtarzu głównym w praskim kościele Jana Nepomucena na Skałce na Nowym Mieście. Na jej wzór, w Norymberdze w pracowni ludwisarskiej Wolfganga Hieronymusa Heroldta odlano figurę w brązie. Fundatorem był Freiherr (baron) Matthias Gottfried von Wunschwitz, który dzięki cudownej pomocy św. Jana wydostał się z tureckiej niewoli. Święty Jan Nepomucen, Jan Nepomucký, Iohannes de Pomuk, Johannes von Nepomuk, Ján Nepomucký, Nepomuki Szent János, Ioan de Nepomuc, Giovanni Nepomuceno, San Juan Nepomuceno, John Nepomuk, Ioannes Nepo­mu­cenus, Jan z Pomuka (Pomuku), Jan z Ne­po­muka [1], Nepomuk (familiarnie), błędnie Jan z Pomuk (liczba mnoga). Urodził się ok. 1340 roku. Jego ojcem był pomucki rychtar Welfin [2]. Jan osiągnął m.in. godność kanonika Kapituły Wyszehradz­kiej (przy kościele św. Piotra i św. Pawła) i generalnego wikariusza arcybiskupa Jana z  Jenšteina. Jan z Pomuku został zamęczony 20 marca 1393 r., a jego ciało wrzucono do Wełtawy [3] w miejscu, gdzie dziś na moście Karola stoi figura (z 1683 r.) św. Jana – dzieło barokowego rzeźbiarza Johanna Brokoffa (szczegóły obok). W kamienny postument wmurowane są metalowe płyty ze scenami spowiedzi królowej Zofii i zrzucania Jana Nepomucena przez królewskich żołdaków do Wełtawy. Turyści nagminnie dotykają tych wizerunków z nadzieją na spełnienie życzeń i dzięki temu reliefy błyszczą złotym kolorem [4]. 31 maja 1721 r. papież Innocenty XIII ogłosił Jana Nepomucena błogosławionym, a 19 marca 1729 r. Benedykt XIII dokonał jego kanonizacji. Ciało św. Jana spoczywa w praskiej katedrze św. św. Wita, Wacława i Wojciecha. Kult Jana Nepomucena rozprzestrzenił się na sąsiednie kraje. Święto czeskiego męczennika obchodzone jest w Kościele 16 maja, a w Polsce 21 maja (bowiem 16 maja jest świętem polskiego męczennika Andrzeja Boboli). Uznanie u nas 16 i 21 maja za dni wolne od pracy mogłoby doprowadzić do ekstremalnego wydłużenia tzw. długiego wekendu aż do trzech tygodni. Rzeźby i obrazy św. Jana Nepomucena napotkać możemy nie tylko w Europie, ale i w Ameryce Łacińskiej. Liczba jego wizerunków rzeźbiarskich w samej Europie szacowana jest na trzydzieści tysięcy. Poświęcono mu mnóstwo kościołów i kaplic. Pisano o nim książki, prace naukowe i sztuki teatralne. A oto stosowne modlitwy do Jana Nepomucena: Svatý Jene z Nepomuku, drž nad námi svoji ruku, by nám Bůh dal, co dal Tobě, by náš jazyk neshnil v hrobě. Sankt Johann von Nepomuk, Deine Hand halt’ Böses z’ruck, Geb uns Gott, was er dir gab: unversehrt die Zung’ im Grab. [5] Święty Janie, coś zmarł w męce, trzym nad nami swoje ręce, by nam Bóg dał, co dał Tobie, by nasz język nie zgnił w grobie. Zapracowany święty Z racji sposobu swej męczeńskiej śmierci w nurtach Wełtawy św. Jan Nepomucen opiekuje się przede wszystkim groźnym żywiołem wody – być może również pod postacią śniegów(?). Ma w swej gestii rzeki, strumienie, jeziora i stawy. Stróżuje przy mostach, groblach, fosach, przeprawach rzecznych (brodach i promach), wodopojach, rozdrożach. Ratuje tonących, chroni od rozmaitych nieszczęśliwych wypadków na wodzie. Zapobiega zagrożeniom spowodowanych przez wodę lub jej brak – powodziom, oberwaniom chmur, gradobiciom, suszom – ale i innym klęskom żywiołowymi. Opiekuje się studniami i źródłami (chroni przed ich wysychaniem) – a dzisiaj chyba też wodociągami. Chłopi wierzyli w opiekę świętego nad łąkami, polami i zasiewami poprzez zarządzanie przezeń opadami i roztopami. Św. Jan potrafi również usprawnić gospodarkę wodną organizmu, likwidować obrzęki i opuchlizny. Portugalscy i hiszpańscy żeglarze oraz korsarze zdobili dzioby swych żaglowców rzeźbami Św. Jana Nepomucena.   Historya zycia, męczenstwa, y cudow S. Iana Nepomucena (…) Roku 1740 wydrukowana Jest orędownikiem marynarzy, flisaków, rybaków, „podróżujących statkami wodnymi”, płetwonurków, nurków, wioślarzy, żeglarzy, pływaków, miłośników wszelkich innych wodnych sportów, ratowników wod­nych, prawników, peniten­tów, umierających, księży, spowiedników, zakonu jezuitów, młynarzy (wedle tradycji ludowej, święty miał zostać wrzucony do rzeki z przywiązanym kamieniem młyńskim), a w Siedmio­grodzie czuwa nad górnikami. Jest symbolem milczenia, odwagi, lojalności. Chroni tajemnice i pomaga w ich dotrzymaniu. Ochrania przed zniesławieniem, sprawuje opiekę nad honorem, a podobnież i nad pożyciem małżeńskim. Jest patronem dobrej sławy (sławy ludzkiej), szczerej spowiedzi, Czech (obok św. Wacława i św. Wojciecha) i narodu czeskiego, imperium austriackiego i rodu Habsburgów, Bawarii, Banatu, patronem oficjalnym lub mniej oficjalnym rozmaitych miejscowości z Pragą na pierwszym miejscu – również np. Frampola na Roztoczu, Jastrzębia-Zdroju na Górnym Śląsku, Nepomuka w Czechach, Opatówka w Wielkopolsce, Passau w Bawarii, Trok (Trakai) i Onikszt (Any­kščiai) na Litwie, San Juan Nepomuceno w Paragwaju i w Kolumbii, diecezji Kościoła katolickiego (np. archdiezezji praskiej, rożniawskiej na Słowacji, Nanjing w Chinach, Regensburg w Bawarii), języka czeskiego (češtiny) – chociaż z pochodzenia był Niemcem i nie ma dowodów, że mówił po czesku. Jest patronem bezpiecznego podróżowania i szczęśliwego powrotu – np. w Biłgoraju uznawany jest za patrona długich podróży. Można sądzić, iż czuwa nad tymi, którzy za dużą mówią i nie potrafią utrzymać języka za zębami, czyli nad kobietami, przewodnikami bądź politykami. W Polsce miał też konotacje prasowo-polityczne jako „patron prosto z mostu”. W dobie unijnej chyba zajmie się przyjaźnią czesko-niemiecką i – szerzej – słowiańsko-germańską, a może nawet awansuje na patrona Europy, czego mu szczerze życzymy. Powinien to być zasadniczy cel prezydencji Czech w 1. poł. 2009 roku. Strój i atrybuty Jana Nepomucena Oto wyliczenie tego, co może mieć święty Jan na sobie, w rękach lub obok siebie (np. w dłoniach uczynnych aniołków).   Wzorcowy Nepomuk rozto­czański z Huty Różanieckiej prezentuje swoje atrybuty. Szaty kapłańskie: Sutanna czarna (rzadko fioletowa). Komża biała, sięgająca do kolan, obszyta dołem i na rękawach koronką (rokieta). Peleryna często podszyta gronostajowym futrem (mantolet), zwykle zawiązywana ozdobnym sznurem. Biret na głowie, czarny z czterema rogami. Gdy figura stoi w kościele lub obok niego – nakrycie głowy może być zdjęte. Stuła na ramionach – oznaka spowiednika. Krzyż odpustowy na godzinę śmierci, najczęściej przyciskany do piersi (trzymany w ramionach) bądź unoszony nad głową. Rzadko krzyż może trzymać towarzyszący św. Janowi aniołek. Krzyż przypomina o szczególnym nabożeństwie świętego do Ukrzyżowanego – przez długie godziny codziennie modlił się, kontemplując Mękę Chrystusa. Aureola (wieniec) z pięcioma gwiazdami (promieniami) – które ukazały się nad ciałem świętego płynącym Wełtawą i rozświetliły miejsce na rzece, gdzie rybacy je znaleźli. Gwiazdy symbolizują też pięć ran Chrystusowych, pięć cnót Janowych – pobożność, pokorę, dyskrecję, pilność i miłosierdzie, a także pięć liter łacińskiego słowa „tacui” (milczałem), które razem z palcem na ustach (zob. niżej) przypominają o dochowaniu tajemnicy spowiedzi. Wg niektórych wersji żywota Jana Nepomucena pięć gwiazd przekazała świętemu Maryja. Św. Jan Nepomucen jest oprócz Najświętszej Panny Marii jedynym świętym, przedstawianym z gwiazdami wokół głowy. Liść palmy – symbol męczeńskiej śmierci, trzymany zazwyczaj w ręku. Czasami umieszczony jest pod krzyżem lub trzyma go aniołek u stóp świętego. Palec wskazujący prawej ręki na ustach, symbolizujący tajemnicę spowiedzi oraz inne symbole milczenia i dyskrecji: zapieczętowany list, zamknięta kłódka, klucz, napis „tacui”, ryba, kwiat róży (łacińskie „sub rosa” czyli „pod różą” znaczy – w dyskrecji, w tajemnicy) i przede wszystkim język – trzymany w dłoni lub osobno przedstawiony na cokole [6]. Most – z którego zrzucono św. Jana do Wełtawy – i woda, a niekiedy lilie wodne i ryby przypominają o rodzaju śmierci, jaką poniósł. Zamek przypomina o pełnionych przez św. Jana rozmaitych funkcjach sprawowanych na dworze biskupim i królewskim. Atrybut ten może też wskazywać na jego uwięzienie w lochach zamku królewskiego przed męczeńską śmiercią. Atrybuty wieku dojrzałego: broda z bokobrodami i wąsy. Inne atrybuty: księga – znak uczonego i teologa, pióro – oznaczające wikarego (generalnego wilkariusza), starobolesławskie palladium – cudowny wizerunek Matki Bożej, do którego miał pielgrzymować i św. Jan Nepomucen, kotwica, klucz – znak uwięzienia, modlitewnik, różaniec, postać biedaka – któremu święty dał jałmużnę. Roztoczańskie Nepomuceny O roztoczańskich Nepomukach tak napisał dr Piotr Kondraciuk z Muzeum Zamojskiego w Zamościu: W ordynacji zamojskiej i na Roztoczu kult św. Jana Nepomucena datuje się bardzo wcześnie. Wydaje się, iż zaraz po Śląsku na tym obszarze mamy do czynienia z najstarszym, tak intensywnie rozwijającym się kultem świętego na ziemiach polskich. (…) W pejzaż tego regionu św. Jan wpisał się już na stałe, i trudno sobie wyobrazić Roztocze bez stojących wśród łąk, lasów i rozlewisk wodnych jego figur i kapliczek. Kult świętego, zainicjowany przez ordynata Tomasza Antoniego Zamoyskiego, silnie wrósł w kulturę miejscowego ludu, który do dziś pozostaje jej wierny [7]. Zdaniem austriackiego historyka sztuki prof. Aldemara Schiffkorna z Linzu: (…) przestrzeń kulturową „Środkową Europę” można zobrazować jako obszar, w którym szerzy się kult Jana Nepomucena. Innymi słowy: środkowa Europa jest tam, gdzie Jan Nepomucen jest znany, czczony i gdzie znajdują się obrazy i rzeźby tego świętego [8]. Poniżej przedstawiam listę miejsc kultu Jana Nepomucena na Roztoczu i w naj­bliższej okolicy [9] oraz tutejsze jego wizerunki. Mnogość roztoczańskich Nepomuków dowodzi, że i bez traktatu lizbońskiego Roztocze leżało i leży w Europie. Kościoły pod wezwaniem św. Jana Nepomucena: Frampol (św. Jana Nepomucena i Matki Bożej Szka­plerznej), Kościaszyn, Susiec, Zwierzyniec. Nepomuki dwuwymiarowe (obrazy i polichromie): Basznia Dolna – w kapliczce przy skrzyżowaniu drogi Horyniec-Lubaczów z drogą do Baszni Górnej, Cieszanów – obraz malarza Sydora z Przemyśla, w kapliczce przy ul. Mickiewicza, Dub – w ołtarzu bocznym w kościele Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny, Frampol – obraz i witraż w kościele św. Jana Nepomucena i Matki Bożej Szka­plerznej, Goraj – na płd. ścianie w kościele św. Bartłomieja, Górecko Kościelne – feretron w kaplicy „na wo­dzie”, Janów Lubelski – w ołtarzu bocznym w kościele św. Jana Chrzciciela, Józefów nad Wisłą – nad konfesjonałem w kościele Bożego Ciała, Kościaszyn – w kościele św. Jana Nepomucena, Kraśnik – w ołtarzu bocznym w kościele Św. Ducha, Kryłów – obraz pochodzący ze skasowanego klasztoru reformatów, Krzeszów – w ołtarzu bocznym w kościele Narodzenia Najświętszej Marii Panny, Lubaczów – obraz w Muzeum Kresów pochodzący z cerkwi w Łówczy, Łukowa – w ołtarzu bocznym w kościele Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, Olbięcin – w ołtarzu bocznym w kościele parafialnym św. św. Piotra i Pawła, Potok Jaworowski – na płn. ścianie w kościele Trójcy Przenajświętszej, Pysznica – oleodruk w przydrożnej kapliczce, Rachanie – na zach. ścianie w kościele Przemienienia Pańskiego, Susiec – w głównym ołtarzu w kościele św. Jana Nepomucena, Szczebrzeszyn – na zasuwie w ołtarzu bocznym w kościele św. Katarzyny Aleksandryjskiej, Tarnogród – w ołtarzu bocznym w kościele Przemienienia Pańskiego, Tomaszów Lubelski – wycięty z deski, w ołtarzu bocznym kościoła Zwiastowania Najświętszej Marii Pannie, Turobin – na zasuwie w głównym ołtarzu w kościele św. Dominika, Urzędów – w prezbiterium w kościele św. Mikołaja i św. Otylii, Zaklików – w ołtarzu bocznym w kościele Trójcy Przenajświętszej i w prezbiterium w kościele św. Anny, Zwierzyniec – polichromia Łukasza Smuglewicza w kościele św. Jana Nepomucena [10] oraz obraz w zakrystii w tymże kościele. Nepomuki trójwymiarowe (rzeźby): Annopol (pow. Hrubieszów), Annopol (pow. Kraśnik), Bełżec, Biała Druga, Biłgoraj, Bodaczów, Boiska-Kolonia, Borów, Brody Duże, Bukowina, Bystrzyca, Cetynia, Chłaniów, Chomęciska Małe, Chyżowice, Ciosmy, Czartowczyk, Czernięcin Poduchowny, Cześniki-Kolonia, Dorosze­wszczy­zna (Szperówka), Drogojówka, Drohiczany, Dyniska, Dzierążnia, Dzwola, Gdeszyn, Gliniska, Goraj, Gorajec, Gorajec-Stara Wieś, Gościeradów Plebański, Górecko Kościelne, Grabowiec, Gródek, Gruszka Duża, Gruszka Zaporska, Frampol, Hamernia, Horodło, Horoszczyce, Horyszów Polski, Horyszów-Stara Kolonia, Hucisko, Huszczka Duża, Huta Różaniecka, Janów Lubelski, Janówka Wschodnia, Józe­fów, Kalinowice, Komarów-Osada, Korchów Pierwszy, Korhynie, Kościaszyn, Krasnobród, Krowica Sama, Kryłów [11], Kryszyn, Księżomierz, Lipa, Łabunie, Łaszczów, Łosiniec, Łukowa, Majdan Górny, Majdan Nowy, Majdan Sitaniecki, Majdan Sopocki Drugi, Malice, Mojsławice, Momoty Górne, Morgi, Moroczyn, Nadrzecze, Narol [12], Niedzieliska, Niemstów, Niewirków, Nowiny Horynieckie, Odletajka, Oleszyce, Orłów Murowany-Kolonia [13], Ostrów [14], Oszczów, Otrocz, Panasówka [15], Płazów, Pniówek, Podborcze, Polichna Pierwsza, Ponikwy, Popkowice, Potoczek, Potok Górny, Potok Wielki, Potoki (bez głowy), Prawno, Pukarzów, Putnowice Górne, Pysznica [16], Rachanie, Radostów (bez głowy), Rozdoły, Ruda Wołoska, Ruszów, Siedlisko, Sitaniec-Kolonia, Skorczyce, Słodków Trzeci, Stara Wieś, Staszic, Sulów, Sułówek, Susiec, Szczebrzeszyn, Rzeczyca Długa, Targowisko, Tarnogóra, Tarnogród, Tarnowola (z głową Chrystusa), Tomaszów Lubelski, Turobin, Tyszowce, Uchanie, Udrycze-Koniec, Ulanów, Urzędów, Werbkowice, Wierzba, Wierzchowiska Pierwsze, Wilkołaz Drugi, Wirkowice Pierwsze, Władysławów, Wojciechów-Kolonia, Wożuczyn, Wólka Orłowska, Wólka Panieńska, Wywłoczka, Wyżnica, Zadębce-Kolonia, Zaklików, Zakrzówek, Załuże, Zamość, Złojec, Zrąb, Zwiartów-Kolonia, Zwierzyniec, Zwódne, Żniatyn. Kapliczki ponepomuckie: Antoniówka, Biłgoraj, Chłaniów-Kolonia, Godziszów, Gródki, Harasiuki, Korytków Duży, Lipiny Dolne-Kolonia, Lubaczów, Płusy, Stojeszyn Pierwszy, Stróża-Kolonia, Średnia Wieś, Wólka Wieprzecka. Niektóre wizerunki św. Jana Nepomucena z Roztocza i okolic w zbiorach muzealnych Muzeum im. ks. Stanisława Staszica w Hrubieszowie – ul. 3 Maja 11, 22-500 Hrubieszów www.muzeum-hrubieszow.com.pl Muzeum Zamojskie – ul. Ormiańska 30, 22-400 Zamość www.muzeum-zamojskie.pl Muzeum Archidiecezjalne Sztuki Religijnej w Lublinie – ul. Królewska 10, 20-109 Lublin www.kuria.lublin.pl/muzeum Niektore niestniejące lub zaginione wizerunki św. Jana Nepomucena z Roztocza i okolic Piśmiennictwo Babuchowski Andrzej, Jan Nepomucen, „Wielcy Ludzie Kościoła”, Wydawnictwo WAM, Kraków 2007. Balbín Bohuslav, kněz Tovaryšstva Ježíšova, (z latiny přeložil P. Alfons Sauer), Život svatého Jana Nepomuckého, pražského chrámu metropolitního u sv. Víta kanovníka, kněze a mučedníka, „Dobré dílo”, svazek 16, vyd. Antonín Ludvík Stříž, Stará Říše 1914. Balbino Bohuslao [Bohuslav Balbín], Vita S. Joannis Nepomuceni sigilli sacramentalis protomartyris conscripta primum a p. Bohuslao Balbino S. J. nunc aucta ex actis processuum, ipsaque solemnitate canonizationis ejusdem s. martyris: illustrata iconismis XXXIII. Praecipua divi acta exhibentibus, secundo incisis, auctisque, anno, quo beatus Nepomucenus festo Iosephi sacra apotheosi donatus fuit [quo beatVs nepoMVCenVs festo IosephI saCra apotheosI DonatVs fVIt (=1729)]. Cum licentia superiorum. Augustae Vindelicorum, sumptibus et cura Joannis Andreae Pfeffel [Johann Andreas Pfeffel], Caesarei Chalcographi, [Augsburg] 1730. Baranowski Zenon Łukasz, Figury, krzyże i kapliczki przydrożne w powiecie janowskim, „Janowskie Korzenie. Pismo regionalne ziemi janowskiej”, nr 9, 11 listopada 2007, s. 61–91. Bauer Jan, Měl Jan Nepomucký zázračný jazyk?, „Epocha speciál”, léto–podzim 2007, s. 51–54. Birke Veronika, Mathias Rauchmiller. Leben und Werk, Herder, Wien/Freiburg/Basel 1981. Blažíček Oldřich, Ferdinand Brokof, „České dějiny”, svazek 47, Odeon, Praha, 1976. Bondyra Wiesław, Lorentz Ewa, Prusicka-Kołcon Ewa, Korzeniowski Mariusz, Dzieje miejscowości gminy Zamość, Gmina Zamość, Zamość 2010. Breviarium romanum ex decreto Sacrosancti Concilii Tridentini restitutum S. Pii V. Pontificis Maximi Jussu editum Clementis VIII. & Urbani VIII. Auctoriate recognitum cum Officiis Sanctorum Novissime per Summos Pontifices usque ad hanc diem concessis; in quatuor Anni Tempora divisum. Pars verna. A Dominica prima Quadragesima usque ad Sabbatum post Dominicam Pentecostes. Ex Typographia Balleoniana. MDCCXCIX [1799]. Calino Cesar, (trad. Xavier Mariano Clavigero), Compendio de la vida, muerte, y milagros de San Juan Nepomuceno, Imprenta Real y más antiguo Colegio de S. Ildefonso, Mexico 1762. Červenka Michal, Svatý Jan Nepomucký, legenda a skutečnost, 25.11.2003, [publikováno 20.05.2007], http://www.valka.cz/newdesign/v900/clanek_12145.html, [w:] Valka.cz, http://www.valka.cz. Drhovský Karel, Jiří Gruša, Johanna von Herzogenberg, Aldemar Schiffkorn, Václav Vokolek, Johannes von Nepomuk. Der Heilige Mitteleuropas. Světec střední Evropy. The Saint of Middle Europe. Internationales Symposium. Plasy 1999–2002, „Edition Grenzgänger”, Folge 36, Museum Moderner Kunst – Stiftung Wörlen, Passau 2002. Dučák Karol, Ani jeden prorok nie je vzácny vo svojej vlasti, http://www.magnificat.sk/htm02/svjanne.pdf, [23.04.2010], [w:] Magnificat Slovakia, mariánske spravodajstvo / vydavatel’stvo, http://www.magnificat.sk. Ebendorfer Thomas, Chronica regum Romanorum, Herausgegeben von Harald Zimmermann, „Monumenta Germaniae historica. Scriptores rerum Germanicarum. Nova series”, 18, Hahnsche Buchhandlung, Hannover 2003. Garbacz Krzysztof, Na szlaku biłgorajskich kapliczek i krzyży przydrożnych, Agencja Wydawnicza „PDN”, Zielona Góra 2009. Grytner Piotr, Dwie figury (Figury świętych Jana Nepomucena i Józefa w Orłowie Murowanym), „Spotkania z Zabytkami”, nr 5, 2001, s. 30. Hargaš Michal, Katom mu bol král’, „M Rosa. Časopis Panny Márie Spoluvykupitel’ky – vládkyne sveta”, 15. ročník, číslo 5/2007, s. 28. Herben Jan, Jan z Pomuku a Jan z Nepomuku, František Píša, Hradec Králové 1910. Historya zycia, męczenstwa, y cudow S. Iana Nepomucena Kanonika Pragskiego. Dlá Sákrámentálnego Spowiedźi Sekretu nie przełamánym státkiem. Dochowanego w rzece Mołdáwie utopionego. Z pozwoleniem starszych. Ná stárey Prádze, w Drukárni Karola Iana Hrábá. Drukiem podana. Roku 1729. A teraz z Łáćińskiego po Polsku przetłumaczona y Na Iásney Gorze Częstochowskiey Roku 1740 wydrukowana, tłum. Stanisław Wincenty Jabłonowski, druk. Paulinów, Częstochowa, 1740. Hochleitner Janusz, Kult św. Jana Nepomucena na pograniczu polsko-litewsko-białoruskim, [w:] Marek Kietliński, Krzysztof Sychowicz, Wojciech Śleszyński (red.), Kościoły a państwo na pograniczu polsko-litewsko-białoruskim. Źródła i stan badań, Wydawnictwo Prymat, Białystok 2005, s. 187–195. Hochleitner Janusz, Św. Jan Nepomucen jako katolicki bohater kulturowy, „Studia Ełckie”, t. 11, 2009, s. 123–136. Hora-Hořejš Petr, Toulky českou minulostí. Díl 4. Od bitvy na Bílé hoře (1620) do nástupu Marie Terezie (1740), Baronet, Praha 1995. Kasprzysiak Ireneusz, Partyzancki święty, „Nasza Polska”, nr 16(703), 21.04.2009, s. 17. Kawałko Danuta, Ośrodek kamieniarski w Józefowie, [w:] Maria Fornal, Danuta Kawałko, Stanisław Orlowski (red.), Przyczynki do etnografii Zamojszczyzny. Materiały ogólnopolskiej sesji popularno-naukowej. Zamość, 22–24. IX. 1995, Polskie Towarzystwo Ludoznawcze. Oddział w Zamościu, Zamość 1995, s. 55–71. Kondraciuk Piotr, Fundacje sakralne Zamoyskich w okresie baroku, „Zamojski Kwartalnik Kultu­ralny”, nr 1–2(82), 2005, s. 52–70. Kondraciuk Piotr, „Roztoczański patron”. Kaplice i figury św. Jana Nepomucena w pejzażu kulturo­wym Roztocza, http://muzeum-zamojskie.pl/wp-pdf/nepomucen.pdf, [26.08.2010], [w:] Muzeum Zamojskie w Zamościu oraz Muzeum Barwy i Oręża „Arsenał”, http://muzeum-zamojskie.pl. Kotra Michał, Komentarz do: „Nepomuceny w powiecie brzeskim” oraz niektórych wiadomości zawartych na stronie: www.nepomuk.w.pl (obecnie http://nepomuk.w.waw.net.pl), http://www.brzesko.ws/_Brzesko/documents/Historia/nepomuceny_mk.asp, [23.04.2010], [w:] Nieoficjalny Portal Miasta Brzeska i Okolic, http://www.brzesko.ws. Kubátová Eva, Jan Nepomucký, „Čelem vzad”, číslo 9, únor 2001, http://www.celemvzad.cz/clanek/jan-nepomucky/?cislo=9, [23.04.2010]. Marecki Józef, Rotter Lucyna, Jak czytać wizerunki świętych. Leksykon atrybutów i symboli hagiograficznych, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, Kraków 2009. Michalczyk Zbigniew, Malowidła w kościele Św. Jana Nepomucena w Zwierzyńcu i ich projekt autorstwa Łukasza Smuglewicza, „Zamojski Kwartalnik Kulturalny”, nr 3(96), 2008, s. 31–37. Monumenta Vaticana res gestas bohemicas illustrantia, t. III, Acta Urbani V. 1362–1370, (ed. B. Jenšovský), Typis Gregerianis, Pragae 1944. Nepomuki, http://nepomuk.w.waw.net.pl, [31.12.2008]. Potem: http://nepomuki.pl/nepomuk, [1.12.2009]. Ondruš Rajmund, SJ, Blízki Bohu i l’uďom, Tatran, Bratislava 1991. Pamiątka z Częstochowy. Monografia ilustrowana czyli opis kościołów rzymsko-katolickich w Kró­lestwie Polskiem, Drukarnia Edward Nicz i S-ka, Warszawa 1908. Polc Jaroslav V., Svatý Jan Nepomucký, Zvon, Praha 1993. Powiłańska-Mazur Danuta, Patron powodzian, tonących, spowiedników i mostów. O rzeźbach św. Jana Nepomucena w regionie lubelskim, „Twórczość Ludowa”, nr 4(59), 2004, s. 16–18. Svatý Jan Nepomucký, http://www.sjn.cz, [31.12.2008]. Szykuła Agnieszka, Kapliczki i figury przydrożne św. Jana Nepomucena na terenie gminy Łabunie, „Zamojski Kwartalnik Kulturalny”, nr 1-2(86-87), 2006, s. 62–68. Szykuła Agnieszka, Kto jest autorem figury Jana Nepomucena z Kryłowa, „Nad Bugiem – Kryłów i Okolice. Pismo Towarzystwa Przyjaciół Kryłowa i Okolic”, nr 2(5), grudzień 2009, s. 25–28. Szykuła Agnieszka, Nieznane dzieje figur z Orłowa, „Nestor. Czasopismo Artystyczne”, nr 3(5), 2008, s. 61–62. Szykuła Agnieszka, Obiekty sakralne i figury św. Jana Nepomucena w krajobrazie gminy Zamość, „Zamojski Kwartalnik Kulturalny”, nr 3(96), 2008, s. 18–21. Szykuła-Żygawska Agnieszka, Figura z Narola, „Skarby Podkarpackie”, nr 3(28), maj–czerwiec 2011, s. 32–33. Šotola Jiří, Svatý na mostě, Československý spisovatel, Praha 1978. Typek Barbara, Kapliczki, figury i krzyże na terenie gminy Rachanie, „Zamojski Kwartalnik Kultu­ralny”, nr 1(98), 2009, s. 27–32. Vlček Emanuel, Jan z Pomuku (Sv. Jan Nepomucký). Jeho život, umučení a slavné působeni ve světle současné historie a antropologie, Vesmír, Praha 1993. Vlnas Vít, Jan Nepomucký. Česká legenda, edice „Kolumbus”, Mladá fronta, Praha 1993. Waldstein-Wartenberg Angelus, Obtíže s patronem země České, http://www.kohoutikriz.org/data/w_walds.php, [18.12.2008], [w:] Jan Mareš, Kohoutí kříž. Šumavské ozvěny. ‘S Hohnakreiz. Des Waldes Widerhall, Jihočeská vědecká knihovna v Českých Budějovicích, 2001–2008, http://www.kohoutikriz.org. Wieczorek Edward, Kult św. Jana Nepomucena w Polsce. Studium historyczno-liturgiczne, maszynopis pracy doktorskiej, Akademia Teologii Katolickiej, Warszawa 1981. Wnuk Anna, Rzeźbiarz i malarz Kazimierz Bieńkowski, który pozostawił ślady na ziemi urzędowskiej, „Głos Ziemi Urzędowskiej Towarzystwa Ziemi Urzędowskiej”, 2007. Żurawski Henryk, Historia parafii rzymskokatolickiej w Kryłowie, Towarzystwo Przyjaciół Kryłowa i Okolic, Kryłów 2009. Życzyńska-Bajek Zofia, Bajek Mariusz, Perełki architektury. Kapliczki okolic Stalowej Woli, Wydaw­nictwo Sztafeta, Stalowa Wola 2005. Piotr Szucki,   31.12.2008–28.08.2011–25.10.2013 Przypisy [1]  Pomuk od 1348 r. razem z Přesanicami tworzy miejscowość Nepomuk (kraj Plzeňský, okres Plzeň-jih). [2]  Iohannes natus quondam Welflini de Pomuk, Monumenta Vaticana … (1944). [3]  Wg: Hochleitner (2005), s. 190. W tym czasie wybuchł konflikt w sprawie nowo wybranego benedyktyńskiego opata w Kladrubach. Wbrew planom króla wikariusz generalny zatwierdził nowego opata. Ponadto Jan ośmielił się rzucić klątwę na wicekanclerza królewskiego za publiczne bluźnierstwa z wiary i Kościoła. Konflikt ten doprowadził do królewskiego gniewu. Wacław IV nakazał uwięzić trzech kapłanów, wśród nich Jana z Pomuk. Z tej trójki zginął tylko wikariusz generalny. Skatowanego kapłana zrzucono z mostu Karola do Wełtawy. Legenda dodaje, że podczas pływania zwłok w rzece, dookoła głowy pojawiło się pięć płomieni na wzór gwiazd tworzących świetlistą aureolę. (…) Nie zdołano do końca wyświetlić przyczyn surowego wyroku Wacława IV nad wikariuszem generalnym arcybiskupa praskiego. Może była nią odważna obrona immunitetu Kościoła albo zatwierdzenie, bez wcześniejszej aprobaty króla, opata w Kladrubach, a może przyczyną śmierci było zachowanie przez Jana tajemnicy spowiedzi św.? Idea męczeństwa w obronie tajemnicy spowiedzi pojawiła się 60 lat po tragedii. Około 1450 r. Tomasz Ebendorfer z Haselbach pisał, że Jan był spowiednikiem królowej Zofii (…). Wacław jakoby pragnął poznać szczegóły spowiedzi, milczącego kapłana ukarał więc śmiercią. Wg Bohuslava Balbína – Balbín (1914), s. 40, 41; Balbino (1730), s. 12. Wg: Historya zycia … (1740), s. 72, 74. [ powrót ] [4]  Na moście Karola w Pradze. [ powrót ] [5]  Karel Havlíček Borovský, První jenerální schůzka Českého Národního Museum 1847. Cyt. za Waldstein-Wartenberg (2001–2008). [6]  O perypetiach z językiem świętego: Hora-Hořejš (1995), s. 192; Bauer (2007), s. 54; Obyczaje, cuda, przesądy, święta nepomuckie, http://nepomuki.pl/nepomuk/obyczaje.htm, [31.12.2008], [w:] Nepomuki. [7]  Kondraciuk [2010], s. 2 i 17. [8]  Aldemar Schiffkorn, Johannes von Nepomuk – Der Heilige Mitteleuropas, [w:] Drhovský et al. (2002), s. 7. Przykładowe europejskie Nepomuki można zobaczyć na stronie http://nepomuki.it.home.pl. [9]  Ewidencjonowaniem objęto wyszczególnione niżej gminy i miasta z następujących powiatów: w województwie lubelskim – powiat Biłgoraj (cały powiat) – gminy Aleksandrów, Biłgoraj, Biszcza, Frampol, Goraj, Józefów, Księżpol, Łukowa, Obsza, Potok Górny, Tarnogród, Tereszpol, Turobin, miasto Biłgoraj; powiat Hrubieszów (cały powiat) – gminy Dołhobyczów, Horodło, Hrubieszów, Mircze, Trzeszczany, Uchanie, Werbko­wice, miasto Hrubieszów; powiat Janów Lubelski (cały powiat) – gminy Batorz, Chrzanów, Dzwola, Godziszów, Janów Lubelski, Modliborzyce, Potok Wielki, miasto Janów Lubelski; powiat Krasnystaw – gminy Izbica, Rudnik, Żółkiewka; powiat Kraśnik (cały powiat) – gminy Annopol, Dzierzkowice, Gościeradów, Kraśnik, Szastarka, Trzydnik Duży, Urzędów, Wilkołaz, Zakrzówek, miasto Kraśnik; powiat Lublin – gminy Wysokie, Zakrzew; powiat Opole Lubelskie – gmina Józefów; powiat Tomaszów Lubelski (cały powiat) – gminy Bełżec, Jarczów, Krynice, Lubycza Królewska, Łaszczów, Rachanie, Susiec, Tarnawatka, Telatyn, Tyszowce, Tomaszów Lubelski, Ulchówek, miasto Tomaszów Lubelski; powiat Zamość (cały powiat) – gminy Adamów, Grabowiec, Komarów-Osada, Krasnobród, Łabunie, Miączyn, Nielisz, Radecznica, Sitno, Skierbieszów, Sułów, Stary Zamość, Szczebrzeszyn, Zamość, Zwierzyniec; powiat grodzki Zamość; w województwie podkarpackim – powiat Lubaczów (cały powiat) – gminy Cieszanów, Horyniec-Zdrój, Lubaczów, Narol, Oleszyce, Stary Dzików, Wielkie Oczy, miasto Lubaczów; powiat Nisko – gminy Harasiuki, Jarocin, Krzeszów, Ulanów; powiat Stalowa Wola – gminy Pysznica, Radomyśl nad Sanem, Zaklików.   [10]  Michalczyk (2008). [11]  Szykuła (2009). [12]  Szykuła-Żygawska (2011). [13]  Grytner (2001), Szykuła, Nieznane dzieje figur z Orłowa (2008). [14]  Kapliczka jest dziełem rzeźbiarza i malarza Kazimierza Bieńkowskiego (1907–1993). Powstała ona na miejscu, gdzie wcześniej znajdowała się stara, przydrożna figura. Bieńkowski wyrzeźbił postać Jana Nepomucena, którą umieszczono w drewnianej obudowie przytwierdzonej do drzewa. Przy tej przydrożnej kapliczce modliła się okoliczna ludność, szczególnie podczas nabożeństw majowych. W 2006 roku kapliczka została odnowiona z inicjatywy młodzieży i Rady Duszpasterskiej Parafii Popkowice. Cyt. za Wnuk (2007). [15]  Na granicy Panasówki i Hedwiżyna. O figurze zob. Kasprzysiak (2009). [16]  Życzyńska-Bajek, Bajek (2005), s. 21–23.   http://it.home.pl/roztocze/texts/oso001.htm

Copyright © by o. Jacek Salij OP

http://www.opoka.org.pl/biblioteka/T/TD/wybierajmy_zycie/dawniej-abor.html

Rozważanie pochodzi z książki: W poszukiwaniu recepty na życie

Ks. Paweł Prüfer w swojej książce umiejętnie łączy Ewangelię z codziennością. Widzi w niej ciągle zapisywaną księgę, pełną spraw powszednich, oczywistych, ale też skrywanych i lekceważonych. Z empatią i humorem prowokuje do refleksji. Z optymizmem zadaje niełatwe pytania. Wszystkim złaknionym sensu w zwyczajności pomaga w jego poszukiwaniu.

Copyright © by Wydawnictwo Benedyktynów TYNIEC

******

Czterdziestego dnia po zmartwychwstaniu Chrystusa przeżywamy uroczystość Wniebowstąpienia Pańskiego, która kończy Jego misję w ludzkim ciele na ziemi.

Otoczon świetnem gronem Aniołów,

dziwiąc triumfem świat cały;

spośrodka wiernych Swych Apostołów

wzniósł się do nieba Pan chwały

(Otoczon świetnych gronem Aniołów)

1.         CHRYSTUS

a.        Wniebowstąpienie pozostawiło niezatarty ślad w pamięci apostołów. W Dziejach Apostolskich znajduje się dość szczegółowe opowiadanie o tym wydarzeniu: „Po tych słowach uniósł się w ich obecności w górę i obłok zabrał Go im sprzed oczu. Kiedy uporczywie wpatrywali się w Niego, jak wstępował do nieba, przystąpili do nich dwaj mężowie w białych szatach. I rzekli: ‘Mężowie z Galilei, dlaczego stoicie i wpatrujecie się w niebo? Ten Jezus, wzięty od was do nieba, przyjdzie tak samo, jak widzieliście Go wstępującego do nieba’. Wtedy wrócili do Jerozolimy z góry, zwanej Oliwną, która leży blisko Jerozolimy, w odległości drogi szabatowej” ( Dz 1,9-12).

Apostołowie wzrokiem odprowadzali unoszącego się w górę Chrystusa, lecz nie wiadomo, czy w tym momencie zdawali sobie sprawę z tego, że oto ukazuje się im ostateczny cel ziemskiego pielgrzymowania człowieka: „A gdy odejdę i przygotuję wam miejsce, przyjdę powtórnie i zabiorę was do siebie, abyście i wy byli tam, gdzie Ja jestem” (J 14,1-3). Być może zrozumieli to dopiero wtedy, kiedy zostali oświeceni przez Ducha Świętego w dniu Pięćdziesiątnicy. Być może dopiero wtedy zrozumieli, iż pożyteczne było dla nich Jego odejście: „Bo jeżeli nie odejdę, Pocieszyciel nie przyjdzie do was. A jeżeli odejdę, poślę Go do was” (J 16,7).

b.         Siedząc po prawicy Ojca, Chrystus dalej prowadzi swoje dzieło powszechnego Pośrednika zbawienia. Wstawia się za nami nieustannie u Ojca. Posyła nam swojego Ducha i ofiaruje nam nadzieję, że pewnego dnia znajdziemy się razem z Nim na wieki.

Wniebowstąpienie Pańskie jest jednocześnie poręczeniem powtórnego przyjścia Chrystusa na ziemię: „Ten Jezus, wzięty od was do nieba, przyjdzie tak samo, jak widzieliście Go wstępującego do nieba” (Dz 1,11). Chrystus powróci dla ostatecznego tryumfu dobra. Wróci, by oddać wszystko swojemu Ojcu. Aby zgromadzić wszystkich i wszystko w powszechnym Kościele Boga (Lumen gentium, 2).

2.        KOŚCIÓŁ

Wniebowstąpienie jest ostatnią sceną Ewangelii a zarazem pierwszą sceną z życia Kościoła. Rozpoczyna ono okres nowego sposobu obecności Chrystusa w Kościele.

a.         Chrystus blisko każdego człowieka

Wniebowstąpienie nie jest podróżą w kosmos – ku najdalszym gwiazdom; ponieważ, w gruncie rzeczy, również gwiazdy – podobnie jak ziemia – składają się z elementu materialnego. Wniebowstąpienie oznacza, że Zbawiciel nie należy już do świata zepsucia i śmierci, który warunkuje nasze życie, On należy całkowicie do Boga. Nie oddalił się od nas, lecz – dzięki swemu przebywaniu z Ojcem – jest blisko każdego z nas, na zawsze. Jest wszędzie tam, gdzie dwaj albo trzej gromadzą się w Jego imię (por. Mt 18,20). On stale pozostaje w zasięgu naszego głosu a chociaż my możemy oddalić się od Niego wewnętrznie, to jednak On zawsze na nas czeka (por. Benedykt XVI, Homilia na objęcie katedry Rzymu – 7.05.2005). Możemy spotkać Go w naszym sercu, zapewnił nas przecież: „Jeśli Mnie kto miłuje, będzie zachowywał moją naukę, a Ojciec mój umiłuje go, i przyjdziemy do niego, i będziemy w nim przebywać” (J 14,23). Modlitwa, Słowo Boże, sakramenty to różne sposoby naszego spotkania z uwielbionym Panem. „A oto Ja jestem z wami przez wszystkie dni, aż do skończenia świata” (Mt 28,20).

Tak wiec, choć Chrystus wstąpił do nieba, to jednak nie odszedł od nas. On dalej cierpi na ziemi, ilekroć my, Jego członki, doznajemy utrapień. Daje nam tego dowód, gdy woła z nieba: „Szawle, Szawle, dlaczego Mnie prześladujesz?” oraz „Byłem głodny, a daliście Mi jeść”.

b.        uświęcenie w Chrystusie

Dzięki swojemu Wniebowstąpieniu Chrystus już teraz „uwolnił nas spod władzy ciemności i przeniósł do królestwa swego umiłowanego Syna” (Kol 1,13; por. Kol 1,12). Już teraz nas „wskrzesił i razem posadził na wyżynach niebieskich – w Chrystusie Jezusie” (Ef 2,6).

Z tej racji Wniebowstąpienie wzywa nas dzisiaj do niebiańskiego sposobu życia. „W dniu dzisiejszym nasz Pan, Jezus Chrystus, wstąpił do nieba: podążajmy tam sercem razem z Nim. Posłuchajmy Apostoła, który mówi: ‘Jeśliście więc razem z Chrystusem powstali z martwych, szukajcie tego, co w górze, gdzie przebywa Chrystus, zasiadając po prawicy Boga. Dążcie do tego, co w górze, nie do tego, co na ziemi’… Czemuż to i my tak nie wysilamy się tu na ziemi, aby dzięki wierze, nadziei i miłości, które łączą nas z Nim, z Nim też radować się pokojem niebios?” (św. Augustyn, Homilia o Wniebowstąpieniu Pańskim, 98,1-2). Nasze wstępowanie ku niebu dokonuje się tyle razy, ile razy zdobywamy się na akt autentycznej miłości, bo niebo to doskonała miłość. Każdy nasz czyn, każde słowo, każda myśl o drugim człowieku, o świecie, o Bogu – jeśli jest aktem miłości – jest zarazem krokiem w stronę nieba. Tylko droga w stronę wiecznej miłości jest piękna.

c.        ewangelizacja

Ale oprócz tego duchowego wymogu wspinania się „w górę”, odchodzący do nieba Chrystus pozostawił nam także drugie zadanie: „Duch Święty zstąpi na was, otrzymacie Jego moc i będziecie moimi świadkami […] aż po krańce ziemi” (Dz 1, 8). Te słowa są wyzwaniem dla każdego człowieka, który przyznaje się do Chrystusa.

„Czemu patrząc tu stoicie?

Czy słów Mistrza nie pomnicie?

‘Idąc w cały świat pogański,

Głoście mu testament Pański’ ”

(Chrystus Pan w niebo wstępuje)

Niebagatelną częścią tego świadectwa jest praktykowanie szacunku dla własnego życia oraz dla życia drugiego człowieka. Te właśnie wartości promuje dzisiejszy, poznański „Marsz dla życia”, będący manifestacją przywiązania do wartości rodzinnych i poszanowania życia każdej osoby, od poczęcia aż do naturalnej śmierci. Na tym marszu pod hasłem „Czas na życie” spotkali się ludzie, którym przyświeca jeden cel – . promować rodzinne szczęście oraz zwrócić uwagę na ochronę życia i rodziny. Bardzo dziękuję wszystkim jego organizatorom, a w szczególności Katolickiemu Stowarzyszeniu Młodzieży Archidiecezji Poznańskiej.

d.         szacunek do własnego życia

Problem szacunku dla własnego życia wiąże się najpierw z uszanowaniem wartości własnego człowieczeństwa. To przede wszystkim problem miłości do siebie samego, czyli kierowanie się pragnieniem własnego szczęścia. Św. Augustyn uczy: „Kto nie umie kochać siebie, nie umie też kochać bliźniego” (Sermo, 368). Dojrzały szacunek do własnego życia oznacza najpierw troskę o własny rozwój, o realizację własnych możliwości. Jest wyrazem stałego wysiłku wydobywania z siebie całego bogactwa piękna, prawdy, dobra, wrażliwości, wytrwałości i nadziei.

Szacunek do własnego życia wyrasta zazwyczaj z doświadczenia miłości we własnym życiu. Z doznania miłości ze strony rodziców, rodzeństwa, przyjaciół, wychowawców. Ostatecznie jednak i przede wszystkim wyrasta z doświadczenia miłości Boga.

Nie sposób w tym miejscu nie przypomnieć słów św. Jana Pawła II: „Człowiek, który chce zrozumieć siebie do końca — nie wedle jakichś tylko doraźnych, częściowych, czasem powierzchownych, a nawet pozornych kryteriów i miar swojej własnej istoty — musi ze swoim niepokojem, niepewnością, a także słabością i grzesznością, ze swoim życiem i śmiercią, przybliżyć się do Chrystusa. Musi niejako w Niego wejść z sobą samym, musi sobie ‘przyswoić’, zasymilować całą rzeczywistość Wcielenia i Odkupienia, aby siebie odnaleźć. Jeśli dokona się w człowieku ów dogłębny proces, wówczas owocuje on nie tylko uwielbieniem Boga, ale także głębokim zdumieniem nad sobą samym” (Redemptor hominis, 10).

Umożliwia to wsłuchiwanie się w głos sumienia, osobista modlitwa z codziennym rachunkiem sumienia, regularne czytanie Pisma świętego, uczestnictwo w katechezie, w Eucharystii, regularna spowiedź i częsta Komunia święta. Tylko ten, kto żyje w przyjaźni z Chrystusem, kto żyje w Jego obecności, tylko ten potrafi kierować się wolą Bożą we własnym życiu. Tylko ten staje się zdolnym bardziej słuchać Boga niż ludzi, niż siebie samego.

e.        szacunek do życia drugiego człowieka

Szacunek dla życia jest autentyczny, gdy jest otwarty nie tylko na własne życie, ale również na życie drugiego człowieka. Taki szacunek, jeśli jest szczery – uczył Benedykt XVI – wyraża się spontanicznie w preferencyjnej trosce o najsłabszych. Do tego właśnie zmierza najpierw troska Kościoła o rodzące się życie; najbardziej kruche i najbardziej zagrożone przez egoizm dorosłych. Życie należy chronić od samego poczęcia. Za Tertulianem możemy powtórzyć: „Już jest  człowiekiem ten, kto ma nim być” (Apologetico, IX, 8). W obliczu niesprawiedliwości popełnianych w stosunku do życia człowieka na tym etapie warto przypomnieć słowa z Evangelium Vitae: „Szanuj, broń, miłuj życie i służ życiu –  każdemu życiu ludzkiemu! Tylko na tej drodze znajdziesz sprawiedliwość, rozwój, prawdziwą wolność, pokój i szczęście!” (EV, 5). Z tej też racji papież Benedykt XVI wzywał zajmujących się polityką, ekonomią i społecznym przekazem, aby uczynili wszystko co w ich mocy w celu promocji kultury szanującej zawsze ludzkie życie, aby tworzyli sprzyjające warunki i sieć ośrodków pomocy w jego przyjmowaniu i rozwoju (por. Szacunek dla każdego rodzącego się ludzkiego życia. Homilia podczas pierwszych Nieszporów Adwentu, Watykan – 27.11.2010).

W tym momencie trzeba zwrócić uwagę na aspekt ewolucyjny związany z biologią rozwoju każdego gatunku, w tym również z rozwojem człowieka.

Istotą procesu zapłodnienia jest połączenie materiału genetycznego znajdującego się w plemniku z materiałem genetycznym komórki jajowej. Proces ten nosi nazwę kariogamii w wyniku czego powstaje zygota i od tego momentu rozpoczyna się rozwój osobnika. Powstała w wyniku zapłodnienia zygota posiada materiał genetyczny od obojga rodziców oraz określoną płeć, która zależy od rodzaju chromosomów płciowych znajdujących się w plemniku.

Z punktu widzenia ewolucji można wyróżnić rozwój osobniczy (czyli ontogenezę), zaczynający się w momencie zapłodnienia a kończący się wraz ze śmiercią oraz rozwój rodowy (czyli filogenezę), związany z kolejnymi pokoleniami.

Samowolne i beztroskie ustalanie początku rozwoju organizmu ludzkiego w sposób wygodny dla jakiejś sprawy czy grupy ludzi jest sprzeczne nie tylko z naukami biologicznymi, ale również ze zdrowym rozsądkiem, ponieważ rozwój organizmu zaczyna się zawsze w momencie zapłodnienia. Gdyby było inaczej, wówczas nastąpiłaby przerwa w rozwoju osobniczym, czyli w ontogenezie i dany gatunek przestałby istnieć, gdyż nie byłoby ciągłości rozwoju następujących po sobie pokoleń.

Z kolei, używanie zarodków do zapłodnienia „in vitro” to nic innego jak używanie żywych organizmów, które w przypadku nieudanej implantacji giną. Zarodek zamrożony jest również żywym organizmem a dowodem tego jest właśnie udana implantacja w macicy matki. Niestety w procesie „in vitro” zarodek jest traktowany jak gdyby był przedmiotem, a nie żywym organizmem, posiadającym już cały materiał genetyczny, pozwalający na wykształcenie się dziecka. Tak więc osoby praktykujące zapłodnienia „in vitro” bądź decydujące o kształcie dotyczącej tego tematu ustawy, winny sobie zdawać sprawę z tego, że w tej technice reprodukcji mamy do czynienia z żywymi organizmami.

Embrion, płód, noworodek, niemowlę, dziecko, człowiek dorosły, starzec to są tylko określenia poszczególnych biologicznych etapów rozwoju jednego i tego samego człowieka.

Niestety – również po narodzeniu – życie bywa zwykle narażone na opuszczenie, głód, nędzę, choroby, nadużycia, przemoc i wykorzystywanie. Papież Franciszek uczy: „Podobnie jak przykazanie «nie zabijaj» stawia jasną granicę, by chronić wartość życia ludzkiego, tak dzisiaj musimy powiedzieć «„nie” dla ekonomii wykluczenia i nierówności społecznej». Ta ekonomia zabija. […] Dzisiaj wszystko poddane jest prawom rywalizacji i prawu silniejszego, gdzie możny pożera słabszego. W następstwie tej sytuacji wielkie masy ludności są wykluczone i marginalizowane: bez pracy, bez perspektyw, bez dróg wyjścia. Samego człowieka uważa się za dobro konsumpcyjne, które można użyć, a potem wyrzucić. Daliśmy początek kulturze «odrzucenia», którą wręcz się promuje. Nie chodzi już tylko o zjawisko wyzysku i ucisku, ale o coś nowego: przez wykluczenie zraniona jest w samej swej istocie przynależność do społeczeństwa, w którym człowiek żyje, ponieważ nie jesteśmy w nim nawet na samym dole, na peryferiach czy pozbawieni władzy, ale poza nim. Wykluczeni nie są «wyzyskiwani», ale są odrzuceni, są «niepotrzebnymi resztkami» (Evangelii Gaudium, 53).

Z kolei, w odniesieniu do życia ludzi starszych – papież Franciszek usilnie prosi, aby ci, którzy pomogli nam się rozwijać, nie zostali opuszczeni właśnie wtedy kiedy najbardziej potrzebują naszej pomocy, naszej  wrażliwości i naszej miłości. „Niepokojący jest fakt, że liczni starcy, zwłaszcza chorzy i samotni, są opuszczani przez rodziny i krewnych, uważani za problem i ciężar, skąpi się im kontaktu i opieki. Społeczeństwo, które odrzuca starców jest bez przyszłości i nadziei. […] Chodzi o to, byśmy „wszyscy tak wierzący, jak też inni – wzbudzili w sobie na płaszczyźnie osobistej i kolektywnej poczucie odpowiedzialności za naszych rodziców, dziadków i inne osoby starsze. Dać im odczuć w naszych rodzinach, wspólnotach i społeczeństwach, że mamy zawsze dług wdzięczności wobec nich, to skuteczny sposób, by rzucić wyzwanie kulturze «odrzucania” (Papieska Rada ds. Dialogu Międzyreligijnego, Przesłanie do dźinistów – 31.03.2015).

ZAKOŃCZENIE

Czas kończyć. Gdy więc dzisiaj Chrystus ponownie zaprasza każdego z nas na naszą górę Oliwną, pójdźmy za Nim duchowo tam, skąd nas pośle do ludzi i powie: „Nieś niebo drugiemu człowiekowi. Nieś mu życie wieczne!”

http://www.przewodniczacy.info/#!Homilia-Wzni%C3%B3s%C5%82-si%C4%99-do-nieba-Pan-chwa%C5%82y-Uroczysto%C5%9B%C4%87-Wniebowst%C4%85pienia-Pa%C5%84skiego/chng/5558c0a20cf2adc1ad3b651c

*******

(fot. BR)

Wielce Szanowny Panie Prezydencie Związku Polskich Kawalerów maltańskich,

Jego Ekscelencjo, Główny Kapelanie ZPMK, księże biskupie Andrzeju,

Kapelanie Konwentualny ad honorem fr Marku,

Księża kapelani, Michale, Henryku i Janie,

Członkowie Zarządu,

Damy i kawalerzy,

Drodzy Goście z Austrii, wolontariusze i opiekunowie wraz z chorymi,

Wszyscy drodzy, obecni przed obrazem Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski.

W dniu dzisiejszym spotykamy się w jasnogórskim sanktuarium na Dorocznej Pielgrzymce Związku Polskich Kawalerów Maltańskich. Po konferencji, Drodze Krzyżowej na Jasnogórskich Wałach przyszedł czas najważniejszy, czas poświęcony na Eucharystię przed obrazem MB Częstochowskiej.

Na tym obrazie Maryja, Przewodniczka wiary, wskazuje dłonią na Jezusa – Drogę, Prawdę i Życie.

EGZEGEZA

I właśnie On – nasza Droga, Prawda i Życie –  przypomina nam dzisiaj swoją prośbę skierowaną do Ojca o jedność chrześcijan. Jego prośba koncentruje się najpierw na uwielbieniu Ojca (ww. 1-8), następnie przechodzi we wstawiennictwo za uczniów (ww.9-19) wreszcie we wstawiennictwo za Kościół, czyli wszystkich wierzących wszystkichczasów (ww. 20-23).

Najpierw modlitwa Jezusa jest uwielbieniem Ojca, opartym na świadomości, że oto nadeszła ostateczna chwila, w której spełni się najważniejsza część Jego misji  oraz zostanie zakomunikowany najważniejszy element objawienia; istota życia wiecznego.

Drugi element modlitwy Jezusa to błaganie za uczniami (ww. 9-19). Jezus wstawia się za nimi, gdyż zostają w świecie, który jest do nich wrogo nastawiony. Świat nienawidzi uczniów za to, że przynależą do Boga. A zatem, uczniów spotyka ten sam los, który spotkał Jezusa. A jednak – chociaż są odrzuceni i znienawidzeni przez świat – to podobnie jak Syn są umiłowani przez Ojca. Komunia między Jezusem a uczniami – a także dzięki Jezusowi między Ojcem a uczniami – jest więc pełna i wielopłaszczyznowa. Obejmuje zarówno prześladowania na świecie, jak i Bożą chwałę.

Modlitwa wstawiennicza za uczniów, których Jezus powołał podczas swego ziemskiego życia, prowadzi bezpośrednio do trzeciego wątku: mianowicie do modlitwy za przyszły Kościół. Ten wątek wydaje się najważniejszy. Jezus prosi o jedność obejmującą Ojca,Syna i Kościół. Odejścia i zdrady nie niweczą tej jedności, podobnie jak zdrada Judasza nie zniszczyła relacji Jezusa z Jego uczniami.

Gdy Jezus modli się o jedność, nie chodzi Mu o jedność byle jaką, lecz o taką, która oparta jest na wzorze jedności, jaką jest Trójca Przenajświętsza. On prosił, abyśmy stanowili jedno, tak jak On stanowi jedno ze swoim Przedwiecznym Ojcem. Nigdy dośćprzypominania, że Ojciec i Syn, odrębne Osoby Boskie, stanowią jedno, bo jest w Nichjedna i ta sama osobowa Miłość, ten sam Duch Święty. Zatem modląc się o to, aby Jegouczniowie stanowili jedno, tak jak On z Ojcem jest jedno, Jezus modlił się o Ducha Świętego dla nas.

DZISIAJ

Ta Wielkoczwartkowa modlitwa Jezusa ogromnie nas dzisiaj zawstydza, ponieważ nie wypełniliśmy tego, co było Jego największym pragnieniem i prośbą skierowaną do nas. Skoro rozdarcie trwa nadal, to znaczy że ciągle inne sprawy są dla nas ważniejsze. Tymczasem brak jedności chrześcijan stanowi ciągle ogromne zgorszenie i antyświadectwo.

Z pewnością swoją rolę w tym rozbiciu odgrywa zły duch. Metodę jego walki przybliżył nam jasno św. Augustyn: “Kościół wciąż jest prześladowany przez diabła, który krąży raz niby lew ryczący, a innym razem wślizguje się niby smok. I bardziej trzeba się obawiać, gdy diabeł usypia i wprowadza w błąd, niż wtedy, gdy zastrasza. Kiedyś zmuszał on siłą chrześcijan, aby wyparli się Chrystusa. Za naszych czasów uczy, jak Chrystusa negować, jak Chrystusowi odmawiać racji. Kiedyś przemoc – dzisiaj rozumowanie. Dziś ucieka się do podstępu; dziś pułapki zastawia, pokazuje się wrażliwy i delikatny. Kiedyś krążył jak lew ryczący i trzymaliśmy się od niego z daleka. Dzisiaj trudno go rozeznawać, bo wślizguje się i służalczo płaszczy. Kiedyś, gdy zmuszał, by zaprzeć się Chrystusa – wiadome było, że zwyciężymy, gdy Chrystusa wyznamy. Dzisiaj, gdy uczy on Chrystusa negować – to tym łatwiej wprowadzić mu w błąd, że ci, którzy mu ulegają, nie spostrzegają, iż oddalają się od Chrystusa” (Komentarz do Psalmu 37).

RODZINA

Co zatem mamy robić? Trzeba rozpocząć od budowania jedności poczynając od

najmniejszej wspólnoty, jaką jest małżeństwo i rodzina. To właśnie jest mały Kościół

domowy.

Co jest na przeszkodzie tworzenia jedności w rodzinie? Zazwyczaj są to błędne

postawy, jakie przyjmujemy w stosunku do drugiego człowieka.

a.. Najpierw jest to życie ponad drugą osobą – to nic innego jak kontrolowanie,

kierowanie, sprawowanie nad drugą osobą nią całkowitej władzy. Ta postawa

przypomina rodzica, który wszystko trzyma pod nadzorem i karami lub podniesionym głosem daje znać, kto tu rządzi.

b.. Potem będzie to życie druga osobą – jest to pochłaniająca miłość,

nadopiekuńcza troskliwość. Taka postawa może przydarzyć się, kiedy żona nie

posiadając dobrej relacji ze swoim mężem,  przelewa wszystkie swoje uczucia na

syna.

c.. Życie dla drugiej osoby – to z kolei branie za kogoś całkowitej, zamiast

wspólnej odpowiedzialności. “Ochraniający parasol” rodzica nad dzieckiem, aby

czasami nie doświadczyło konsekwencji swego złego postępowania np.: “Mama pójdziedo szkoły i wszystko załatwi”.

d.. Życie za plecami drugiej osoby – to nic innego jak pasożytnicze przylgnięcie

do drugiej osoby. Taką postawę przyjmują czasami mężowie, którzy nie mając

projektu na życie małżeńskie oraz wychowawcze swoich dzieci, wycofują się i

składają wszystkie decyzje w ręce swojej żony. W razie błędu żony, mogą wytknąć

jej nieumiejętność, sami nie ponosząc odpowiedzialności.

e.. Życie poniżej drugiej osoby – to poddańcza zależność, robienie z drugiej osoby

bożka. Brakuje tu właściwego dystansu i krytycyzmu wobec siebie, któryby pomógł

wspólnie dostrzegać wady i zalety, a dzięki temu pomógłby wzrastać.

f.. Życie bez drugiej osoby – to izolacja, odrzucenie drugiej osoby, wycofywanie

się. Stwarza się wtedy np. pozory udanego małżeństwa. W towarzystwie zdaje się, że

mamy do czynienia z miłymi ludźmi, tymczasem w domu, na co dzień, jest nie do

wytrzymania.

g.. Życie przeciw drugiej osobie – to postawa wrogości, robienie z drugiej osoby

przeciwnika. Ta postawa objawia się walką o dominację w małżeństwie, w domu, w

wychowaniu dzieci.

h.. Życie pomimo drugiej osoby – to skrajny indywidualizm. “Sam sobie poradzę w

życiu”.

Wszystkie wymienione do tej pory relacje są chore i nie pozwalają nam wzrastać

duchowo. Są one przyczyną regresu intelektualnego, duchowego i psychicznego w

człowieku. Jeśli zaś podejmujemy je świadomie, to są one moralnie grzeszne.

Jedyną właściwą postawą jest życie z drugą osobą – bez stawiania jej niżej lub wyżej

od siebie samego. Wyraża się ona w trosce o drugiego człowieka, w chęci podejmowania

rozmowy, wyjaśniania problemów i dzielenia się własnymi przeżyciami. Duch Święty

nadaje tej postawie właściwy kierunek duchowego wzrastania.

ZAKOŃCZENIE

O taki właśnie wzrost dla wszystkich obecnych w tej jasnogórskiej kaplicy prośmy

najpierw błogosławionych i świętych Zakonu Maltańskiego.

Błogosławionego Gerarda z Jerozolimy, założyciela zakonu,

Błogosławionego Nuno Alvaresa Pereirę – przeora,

Błogosławionego Gerarda Mecatii z Villamagna – zakonnika,

Błogosławionego Gerlanda – zakonnika,

Błogosławionego Adriana Fortescue – męczennika,

Błogosławionego Dawida Gunston’a – męczennika,

Błogosławionego Piotra Pattarini z Imoli – przeora,

Świętego Jana Chrzciciela,

Świętego Jana Jerozolimskiego,

Świętą Ubaldeskę z Pizy – dziewicę,

Świętą Florę z Beaulieu – dziewicę,

Świętego Nikasii – męczennnika,

Świętą Toscanę z Werony – wdowę i męczennicę,

Świętego Hugona z Genui – zakonnika,

O Maryjo czczona w ikonie z Filermo, Patronko i Wzorze świętości członków Zakonu

Maltańskiego, Królowo serc rycerskich. Dopomóż nam w pielęgnowaniu boskiej jedności. Spraw, aby ten zakon charakteryzował się coraz większą miłością do Twojego Syna. By wzrastał w świętym postępowaniu dla obrony świętej wiary katolickiej, służby Kościołowi i w trosce o chorych i cierpiących.

O Częstochowska Pani,

“Królowo Polski, Królowo aniołów! …

Nie daj nas sieciom piekielnym na połów!

Nieśmiertelnymi na śmierć zbrojna leki,

Wykaż znów śmierci na nas, że jest niczem,

Wskrześ nas, o Pani, przed świata obliczem”

(Zygmunt Krasiński, Hymn).

http://www.przewodniczacy.info/#!Homilia-Aby-wszyscy-stanowili-jedno-Eucharystia-Zakonu-Malta%C5%84skiego/chng/5557a1070cf298b2d3c1518c

********

Łukasz Stec OFMCap

Prowadzi mnie Maryja

Za każdym razem cieszę się, że mogę spotkać znane twarze na szlaku, powrócić do omawianych wcześniej tematów, posłuchać, jak Pan Bóg działa w życiu innych ludzi. Dostrzegam wtedy sens życia, który On niekiedy pokazuje w sposób dla nas niepojęty.

Młodzieńcza fascynacja wędrówką

Wszystko zaczęło się przed rozpoczęciem szkoły średniej, kiedy mój tato wybrał się na pierwszą tarnowską pieszą pielgrzymkę na Jasną Górę (1983). Opowiedziane przez niego doświadczenie zachęciło mnie i moją siostrę do spróbowania sił. Kiedy nadszedł sierpień kolejnego roku, wziąłem gitarę i ruszyliśmy w drogę. Szybko się okazało, że tego właśnie potrzebowałem. Była to druga piesza pielgrzymka tarnowska.

Pamiętam, że nie przeżycia religijne były dla mnie wtedy najważniejsze, ale fakt dzielenia się nimi z ludźmi takimi jak ja, z młodzieżą, która entuzjastycznie przeżywa swoją wiarę. Jako ministrant, lektor, codziennie obecny na Eucharystii, zobaczyłem, że chcę wiarę przeżywać właśnie tak – we wspólnocie młodych ludzi, jakby poszerzając moje dotychczasowe doświadczenie, związane w zasadzie tylko z parafią.

Powody wyruszenia na moją pierwszą pielgrzymkę daleko odbiegały od prawdziwie chrześcijańskich. Chciałem przede wszystkim znaleźć grupę ludzi odczuwających tak jak ja, chciałem błysnąć grą na gitarze i śpiewem, może poznać ciekawą dziewczynę, a przy okazji się pomodlić. Motywacje religijne były, jak to dzisiaj oceniam, drugorzędne. Po pierwszej pielgrzymkowej przygodzie rozpoczął się także mój związek z Ruchem Światło-Życie, który trwał cztery lata. W ten sposób przeżyłem czasy licealne. Moja formacja chrześcijańska to zasadniczo parafia, Oaza i pielgrzymowanie.

W tym czasie pojawiło się w moim życiu wiele innych doświadczeń, które przeżywałem równolegle: młodzieńcze miłości, gra w zespole heavymetalowym, zawsze obecny w moim życiu sport itp. Owe doświadczenia nie wykluczały się nawzajem. Raczej je łączyłem. Dzisiaj uważam, że było to dobre.

Poszukiwanie drogi życiowej

W miarę fizycznego i duchowego wzrostu zaczęło się rodzić w moim sercu (wraz z wszystkimi innymi pragnieniami nastoletniego mężczyzny) powołanie zakonne. Każdy rok szkoły średniej kończyłem pielgrzymką, na której dziękowałem Maryi za wstawiennictwo u jej Syna i prosiłem o światło na następny rok. Moje słabości w tym czasie były tak wielkie (przynajmniej tak je przeżywałem), że nie pozostawało mi nic innego, jak tylko zawierzenie. Czułem, że pomimo pewnych osobistych słabości mogę Maryi przedstawić dosłownie wszystko, aby Ona z kolei mogła za mną orędować u swego Syna. Także w sferze ducha uczyłem się łączyć pragnienia duchowe i moją osobistą kruchość. Teraz widzę w tym rękę Boga, która mnie prowadziła. Tak było przez cztery lata – trzy szkoły średniej i rok studiów.

Po ukończeniu szkoły średniej postanowiłem wstąpić do Zakonu Braci Mniejszych Kapucynów. Kiedy już się zdecydowałem, dostałem odpowiedź odmowną ze względu na zbyt późny termin zgłoszenia. Jednocześnie zasugerowano mi, że powinienem dobrze przemyśleć swoją decyzję. Szczególnie ta druga argumentacja była dla mnie przekonująca. Zobaczyłem jasno, że nie mogę podejmować tak ważnej decyzji „z marszu”. Rozpocząłem studia. Zrobiłem to tylko dlatego, żeby mnie nie wzięli do wojska (były to ostatnie lata komunizmu w Polsce). Ten rok studiów był pod szczególną opieką Maryi. W sierpniu 1988 roku nie mogłem pójść na pielgrzymkę, ponieważ byłem już w postulacie Zakonu Braci Mniejszych Kapucynów. Czułem żal z rezygnacji z pielgrzymowania, ale wydawało mi się oczywiste, że pewne sprawy (było ich bardzo dużo) muszę pozostawić, jeśli chcę iść za Chrystusem drogą Franciszka z Asyżu.

Od tego momentu skończyło się moje regularne pielgrzymowanie na Jasną Górę. Stało się tak również dlatego, że czas studiów filozoficzno-teologicznych spędziłem za granicą. Był jednak jeden rok (1994), kiedy czas mojego wakacyjnego wypoczynku zbiegł się z pielgrzymką. Oczywiście wykorzystałem tę okazję i jako diakon znów wyruszyłem na szlak pielgrzymki tarnowskiej, powierzając Matce Bożej moje kapłaństwo.

Powrót do pielgrzymowania

Dalszy pobyt za granicą, a potem różne obowiązki duszpasterskie i formacyjne w zakonie sprawiły, że kolejna przerwa w pielgrzymowaniu była jeszcze dłuższa. Na szlak wróciłem dopiero w 2007 roku, kiedy kończyłem posługę magistra nowicjatu. Tym razem wyruszyłem z pielgrzymką krakowską. Namówił mnie mój współbrat, ojciec Bolesław Kanach, który od trzydziestu lat dzielnie pielgrzymuje z diecezją krakowską. Nasza grupa 3’, pod wezwaniem św. Ojca Pio, składała się z braci i sióstr z kapucyńskich klasztorów Sędziszowa Małopolskiego i Krosna oraz okolic.

W ciągu ostatnich ośmiu lat tylko raz zdarzyło się, że nie mogłem uczestniczyć w wędrówce do Częstochowy. Cała sprawa jest dla mnie trochę tajemnicza, jakby nie przeze mnie prowadzona. Po tym, jak uznałem, że ten młodzieńczy sposób przeżywania wiary już się zakończył, pielgrzymka sama wróciła do mnie. Ojciec Bolesław nigdy mnie zbytnio nie namawiał. Ja także nigdy niczego nie obiecywałem, ale jakoś tak wychodziło, że znajdował się czas i przychodziło pragnienie. Myślę, że sama Maryja chce mnie na tych pielgrzymkach. Chce, żebym szedł do niej i przypomina mi o sobie oraz o miejscu, jakie chce zajmować w moim życiu.

Oczywiście szybko zdałem sobie sprawę, że pielgrzymowanie może mi zaoferować o wiele więcej, niż sądziłem, kiedy próbowałem ograniczyć jego funkcję w moim życiu tylko do młodzieńczego sposobu przeżywania wiary. Zrozumiałem, że pielgrzymka jest metaforą życia. Odkrycie to harmonizowało także z moim kapucyńskim powołaniem. Nasze konstytucje zakonne podkreślają, że mamy być jak pielgrzymi i przechodnie na tym świecie w drodze do Królestwa. Motyw pielgrzymowania razem z Ludem Bożym, blisko ludzi jest w naszej tradycji zakonnej bardzo mocny. Doświadczenie spotkań z ludźmi pokazało mi, że oni chcą nawiązywać z nami relacje braterskiej bliskości, może nawet pewnej dobrze rozumianej swobody. My natomiast także czujemy się w tej bliskości dobrze i pomaga nam ona w przeżywaniu naszego charyzmatu w Kościele.

Odnajdywanie śladów Pana Boga

Może zabrzmi to dziwnie, ale pielgrzymuję ze względu na możliwość poznania ludzi i przeżywania życia przez kilka dni tak jak oni. Pielgrzymuję nie tylko i nie przede wszystkim jako kapłan dla ludzi, ale głównie jako chrześcijanin, osoba wierząca. Potrzebuję zobaczyć na własne oczy złożony w braciach i siostrach przez samego Boga ich charyzmat, szczególny dar, powołanie. Oczywiście wiąże się to z wysiłkiem patrzenia z wiarą na historię każdego człowieka i odnajdywania w niej śladów obecności Najwyższego. Dla mnie, jako kapłana, jest to doświadczenie życiodajne. To okazja doświadczenia wielkich dzieł Boga, wielbienia Go, dziękczynienia za Jego dary, za bogactwo, jakie każdy z nas wnosi do Kościoła. Daję sobie prawo, żeby przede wszystkim czerpać, uczyć się i posługiwać. Historia mojego życia jest pokarmem dla mojej wiary, a dzieje życia moich braci i sióstr – umocnieniem.

Za każdym razem cieszę się, że mogę spotkać na szlaku znane twarze (często te same osoby, nawet tak samo ubrane), powrócić do omawianych wcześniej tematów, posłuchać jak Pan Bóg działa w życiu innych ludzi. Dostrzegam wtedy sens życia, który On niekiedy pokazuje w sposób dla nas niepojęty.

Prowadzi mnie Maryja

Czas pielgrzymki daje możliwość pozostawienia miejsca posługi i codziennej aktywności, by wyruszyć (jak Maryja do Elżbiety) ku innym. Odejście od swoich zajęć i kontakt z człowiekiem oraz naturą owocują później większym spokojem, harmonią, dystansem do siebie, innych ludzi, do spraw, które wydają się czasem najważniejsze i do załatwienia wyłącznie przez siebie samego.

Klimat pielgrzymowania jest szczególny także dlatego, że patronuje mi Maryja. Ten piękny rys charakterystyczny dla Kościoła katolickiego może na pielgrzymce zajaśnieć w pełni: to Maryja, pokorna Służebnica Pańska, we właściwy sobie sposób gromadzi całe bogactwo Kościoła, wszystkie stany, różne grupy, ruchy i stowarzyszenia. Ta jedność jest możliwa właśnie w klimacie maryjnym, pełnym cichości, zasłuchania, otwartości, robienia miejsca drugiemu. Także ten rys duchowości maryjnej jest mi bliski, bo przecież św. Franciszek wybrał małość (minoritas) jako jedyną słuszną postawę człowieka wobec Boga, drugiego brata i siostry oraz stworzenia.

Jest jeszcze jeden wątek maryjny, który szczególnie przeżywam na pielgrzymce. Myślę o wydarzeniu w Wieczerniku po zmartwychwstaniu Chrystusa, kiedy wraz z apostołami oczekiwała na Ducha Świętego (Dz 1,14). Ten moment pokazuje, że Maryja była obecna już u początków pielgrzymowania Kościoła. Ta, która, jak mówi św. Franciszek, „stała się Kościołem”, wciąż pielgrzymuje ze swoimi dziećmi i uczy życia we wspólnocie.

Maryja w ikonie jasnogórskiej wskazuje na swego Syna. Nie chce zatrzymywać naszej uwagi na sobie, nie chce przesłaniać sobą Jezusa, ale do Niego kierować. Z Maryją Ewangelia staje się bardziej zrozumiała i prosta. Z Maryją można najłatwiej spotkać Tego, który nazwał siebie Drogą (J 14,6).

Łukasz Stec OFMCap

Głos ojca Pio 93/3/2015

fot. Linus Statue of the Virgin Mary, Spring Grove Cemetery, Cincinnati, Ohio 

Flickr (cc)

 http://www.katolik.pl/prowadzi-mnie-maryja,24803,416,cz.html?s=2

********

Ewa Kiedio

Być silnym, żeby być łagodnym

Z s. Małgorzatą Chmielewską rozmawia Ewa Kiedio

Powiedziała Siostra kiedyś: „Nasz Bóg jest słaby, bo utożsamia się z cierpiącymi, ułomnymi, prześladowanymi”. Jak to rozumieć? Wierzymy przecież w Boga, który jest wszechmogący. Czy zamiast utożsamiać się ze słabymi, nie powinien po prostu im pomóc?

Jak zwykle musimy wrócić do katechizmu. Bóg stworzył człowieka na swój obraz i podobieństwo, a ponieważ Bóg jest miłością, człowiek został stworzony do miłości. Miłość natomiast zakłada jedną podstawową rzecz – wolną wolę, a więc także możliwość wybrania zła. Dlatego stawiane często pytanie, gdzie był Bóg, gdy trwał Holokaust, nie ma sensu. W świetle wiary chrześcijańskiej to wolna wola człowieka doprowadziła do tej tragedii. Tak samo jest w przypadku dramatycznych wydarzeń, które rozgrywają się dziś – przemocy, mordów. Owszem, Bóg mógłby stworzyć automaty doskonale Mu posłuszne, ale nie byłaby to wtedy miłość.

Skoro Bóg nas kocha, nie może chyba na te cierpienia patrzeć spokojnie.

Oczywiście, gdy dziecko schodzi na złą drogę, to kochającego go rodzica to boli. Tak samo jest z Bogiem, bo przecież miłość między ludźmi (prawdziwa, dobra miłość) jest odbiciem miłości Boga do człowieka. Bóg nie chce, żeby ten świat pozostał taki, jaki jest. Co to by była za miłość, która by tylko użalała się, a nie zrobiła nic, żeby zmienić sytuację. I Chrystus tę sytuację zmienił. Już bardziej nie można. Ale zmienił ją nie w ten sposób, że wytępił wszystkich złych albo że odebrał nam wolną wolę. Jezus skupił na sobie wszystkie cierpienia i świństwa człowieka z przeszłości oraz przyszłości i przez swoje zmartwychwstanie przemienił je w miłość. Tę moc miłości i przebaczenia płynącą ze zmartwychwstania każdy chrześcijanin ma w sobie od czasu chrztu świętego. Dostajemy w ten sposób narzędzie do przemiany świata – mamy nad nią współpracować z Bogiem.

Czyli można powiedzieć, że Bóg z miłości ogranicza swoją wszechmoc, nie wykorzystuje swoich możliwości?

To nie działa na takiej zasadzie. Jeżeli rodzice widzą, że ich dorosłe dziecko robi coś złego, a mimo to nie chcą odebrać mu wolności, tylko tłumaczą i przekonują, to nie znaczy, że się samoograniczają. To jest logika miłości, która pozwala człowiekowi wzrastać samodzielnie. Bóg także nie mógłby działać w inny sposób, bo wtedy nie byłby miłością. Nazywamy to słabością Boga, ale w rzeczywistości jest to Jego siła. Cały dowcip polega na tym, że trzeba być niezwykle silnym, żeby być łagodnym. Trzeba być niezwykle mocnym, żeby przebaczyć do końca. Trzeba być niezwykle wielkim, żeby nie odpowiedzieć złem na zło. To wszystko widzimy u Chrystusa umierającego na krzyżu. Ale znamy przecież także historie różnych ludzi, którzy znaleźli w sobie taką siłę. Św. Maksymilian Kolbe został zabity w okrutny sposób. Wydawałoby się, że było to zwycięstwo przemocy, grzechu, zła. O jego oprawcach nikt jednak nie pamięta, a św. Maksymilian wciąż inspiruje ludzi swoją postawą. Dobro wynikające z jego ofiary działa na zasadzie kuli śniegowej – szerzy się na całym świecie. Powstały liczne organizacje działające w duchu św. Maksymiliana. Nie jest więc tak, że logika Ewangelii nie sprawdza się w życiu.

Takie myślenie o słabości i sile nie jest jednak szczególnie popularne – obawiam się, że także wśród chrześcijan.

Cała logika świata jest zupełnie przeciwna logice Królestwa Bożego – Chrystus mówił o tym wyraźnie. W Królestwie niebieskim VIP-ami nie są ci, którzy jeżdżą mercedesami, a przed nimi pędzi policja na sygnale. VIP-em jest tam ten, kto miłością przezwycięża zło – to właśnie pokazał nam Chrystus. Niezwykle trudno to jednak zrozumieć. Już dwa tysiące lat chrześcijanie próbują to pojąć i ciągle jesteśmy daleko od pełnego zrozumienia.

Jezus powiedział: „Wszystko, co uczyniliście jednemu z tych braci moich najmniejszych, Mnieście uczynili”. Czemu Bóg postawił na ludzi słabych? Gdy zaczynam rozmawiać z kimś potrzebującym, cierpiącym, mam poczucie zetknięcia z czymś wręcz mistycznym. Zdarzyło mi się w ostatnim czasie rozmawiać z kilkoma osobami bezdomnymi. Zabrzmi to pewnie patetycznie, ale to spotkanie, stanięcie przed sobą twarzą w twarz miało w sobie coś z dotknięcia Boga.

Bóg nie wyróżnia ludzi bezdomnych, w każdym razie nie taka jest optyka Wspólnoty „Chleb Życia”. Wróćmy raz jeszcze do katechizmu. Wszyscy ludzie ochrzczeni są ze sobą zjednoczeni – św. Paweł mówił, że jesteśmy mistycznym ciałem Chrystusa. Kiedy kogoś boli palec, to boli go całe ciało. Gdy boli ząb, zaledwie malutki kawałeczek kości, to cały człowiek jest do niczego. Podobnie jest z ciałem Chrystusa – jeżeli jeden z członków ciała Chrystusa cierpi, to cierpi całe ciało. A więc nie może mi być obojętne, czy drugi człowiek marnuje swoje życie, niszczy siebie lub jest przez innych niszczony. Człowiek brudny, uzależniony, głodny, śmierdzący, poniżony, zniewolony nosi w sobie cierpiącego Chrystusa. Nie może być dla mnie nieistotne to, że oblicze Boga zostało w tym człowieku zniekształcone. To właśnie od nas Bóg oczekuje, że przywrócimy w tych ludziach Jego obraz. Oczywiście, musimy zrobić to mocą Bożą, a nie swoją, bo jak próbujemy to robić na własną rękę, na ogół źle się kończy.

Bo… sami jesteśmy słabi?

Tak, musimy przede wszystkim dbać o obraz Boga w nas samych, bo przecież wcale nie jest tak, że my jesteśmy silni. Poza tym musimy pamiętać, że jeśli mieliśmy to szczęście, że nie żyjemy na ulicy, nie giniemy w Somalii z głodu, nie mordują nas jak naszych braci koptów w Egipcie, nie jesteśmy niepełnosprawni umysłowo, mamy dwie ręce i dwie nogi, to nie jest to żadna nasza zasługa, tylko zadanie, które dostaliśmy. Nic więcej. Zdamy z niego sprawę na końcu. To nie jest rzecz, którą mamy konsumować bezpiecznie, tylko zobowiązanie, depozyt. Będziemy z niego rozliczeni, jak też z tego, czy zostawiliśmy miejsce dla słabszych, czy pazernie nie zagarnęliśmy wszystkiego, nie pozwalając im godnie żyć.

Bóg jest bardzo silny, ale to jest siła miłości. Problem w tym, że my byśmy chcieli, aby tą siłą zmiótł wszystkich naszych wrogów, dał nam powszechny dobrobyt i idealną władzę według naszego pomysłu. Chcielibyśmy urządzić świat po swojemu, czyli wyeliminować słabość. Szczególnie widoczne jest to w konsumpcyjnym społeczeństwie, które przelicza również wartość ludzkiego życia na pieniądze. Na czym polega kwestia zabijania osób niepełnosprawnych w łonie matek? Jak nie wiadomo, o co chodzi, to chodzi o pieniądze. Proszę poczytać w internecie komentarze pod informacjami o osobach niepełnosprawnych. Piszą je jacyś durnie, ale w rzeczywistości są one odbiciem myślenia wielu ludzi.

Czytałam. Na przykład taki wpis: „Głupi rodzice, to i głupie dzieci”.

Właśnie. Zaraz pojawia się argument, że za nasze pieniądze są utrzymywani, bo to z naszych podatków idą ich renty. Co więcej, niedawno jeden ze znajomych księży udzielał komunii niepełnosprawnemu chłopcu, bo proboszcz tego odmówił. Pytanie, dlaczego Kościół, który mimo wszystko ma ogromny wpływ na myślenie ludzi, nie mówi o problemach ludzi chorych, wykluczonych, najuboższych.

Ależ mówi, jest całe morze pięknych słów…

Oczywiście, mam na myśli praktyczny wymiar. Jeśli mówimy – i słusznie – o tym, że należy chronić każde życie, to pytam: gdzie są rodzice, którzy adoptują niepełnosprawne dzieci? Dzieci z zespołem Downa czekają na adopcję od lat i jeżeli ktokolwiek je adoptuje, to rodziny z zagranicy, wcale nie katolickie. Bo adopcja zagraniczna może dotyczyć tylko dziecka niepełnosprawnego. Mamy do czynienia z kompletną niekonsekwencją i pozostawaniem na poziomie pięknych haseł, jeśli za słowami ludzi Kościoła nie idą konkrety w każdej parafii, w życiu każdego chrześcijanina. Sprzeciwiamy się eutanazji – dlaczego więc z rodziną nie pójdziemy do najbliższego domu pomocy społecznej, nie zaprzyjaźnimy się ze staruszką, która zostanie babcią dla naszych dzieci? Jeśli my sami, chrześcijanie, nie robimy miejsca dla słabszych, to nie mamy prawa oczekiwać tego od innych.

Naturalnie, obraz nie jest wyłącznie negatywny. Po 1989 r., powstało wiele ruchów i stowarzyszeń dla ludzi niepełnosprawnych, także niepełnosprawnych umysłowo. Przede wszystkim mobilizują się rodzice. Piękne świadectwo daje Arka Jeana Vaniera, gdzie ludzie, nie tylko chrześcijanie, także niewierzący czy muzułmanie, żyją razem z niepełnosprawnymi. Arka ma swoje domy także w Polsce. Znam księży, którzy są na te problemy wyczuleni, i parafie, w których podejmuje się działania na rzecz potrzebujących.

Ale z reguły są to chyba działania oddolne, które powstają z inicjatywy jakiegoś zapaleńca.

Jeśli chodzi o oficjalne nauczanie, nadawanie kierunku wiernym, to rzeczywiście ten temat się nie pojawia albo jest go zbyt mało. Daj Boże, żeby było inaczej, ale od lat nie słyszałam homilii o tym, że należy się posunąć i zrobić miejsce dla najsłabszych, że niekoniecznie trzeba mieć kolejne nowe buty, że może by te buty kupić dzieciom. Jest ogromnie dużo polityki, pustosłowia, walenia się po głowie, tupania nogami, ale brakuje praktycznych wskazówek, jak realizować w życiu wskazania Boga – pierwsze: czyńcie sobie ziemię poddaną i drugie: cokolwiek uczyniliście tym najmniejszym, Mnieście uczynili.

Sytuacja wygląda więc tak: z jednej strony ludzie Kościoła robią bardzo wiele, tworzą hospicja, domy pomocy dla niepełnosprawnych, schroniska dla osób bezdomnych. Większość działań tego rodzaju stanowią właśnie te inspirowane Ewangelią. Z drugiej strony, nie podaje się tego typu przedsięwzięć jako przykładu dla wiernych, czasami wręcz się je deprecjonuje, jak w przypadku Janki Ochojskiej.

Współczesna kultura nie sprzyja budowaniu wrażliwości na słabość. Jak w takim razie się na nią wyczulać?

Są dwa źródła takiej wrażliwości. Po pierwsze ludzka solidarność – trzeba sobie uświadomić, że któregoś dnia to ja mogę znaleźć się w sytuacji osoby potrzebującej, słabej. Człowiek wierzący zaś powinien kierować się jeszcze głębszymi pobudkami, o których mówiłam wcześniej.

Ale jak to się robi w praktyce?

W Tarnobrzegu w Liceum im. Mikołaja Kopernika katechetka mobilizuje dwa razy do roku trzystu uczniów do stania w supermarkecie i zbierania żywności dla mojej wspólnoty. To jest młodzież, która – tak jak wszędzie – w większości katechizację olewa. Oni mają dosyć trucia o miłości bliźniego, ale kiedy zaproponuje się coś konkretnego, lecą jak na skrzydłach. Pamięta pani Skrzypka na dachu i rozmowę między Tewjem a jego żoną?

Tę wspaniałą scenę, gdy Tewje pyta Gołdę: „Czy mnie kochasz?”?

Tak, a ona mu odpowiada: przecież piorę ci gacie, urodziłam ci dzieci, gotuję im obiady, a ty jeszcze mnie głupio pytasz, czy cię kocham. Miłość ma wymiar niezwykle praktyczny. Cała rzecz w tym, żeby o tym pamiętać.

Przykład papieża Franciszka także pokazuje, jak pozytywnie jest przyjmowane to, gdy ktoś nie tylko mówi, ale także działa. Papież błyskawicznie zyskał ogromne zaufanie ludzi, także niewierzących.

Oczywiście, dlatego że ludzie chcą prawdy. Ale jak mamy pokazać, że Chrystus żyje, jeśli nie wcielamy w życie Jego nauki? Chrystus jest życiem. Mówi o sobie: jestem drogą, prawdą i życiem. Czyli trzeba tym żyć. Proste.

Wizyta papieża Franciszka na Lampedusie była symbolem w skali całego świata. Przypomniała o tym, że część ludzkości żyje w koszmarnej nędzy, a część umiera z przejedzenia, nie wie, co robić z pieniędzmi i wymienia po raz dziesiąty złote klamki w swoich pałacach.

Są też opinie, że papież za dużo mówi o biednych, że to się robi nudne.

Jan Paweł II też mówił o biednych. Mam wyciąg jego wypowiedzi na ten temat, tylko wtedy byliśmy zachwyceni ciastkami i nie słuchaliśmy. Żył w innych realiach, ale mówił konkretnie o ubogich, natomiast Franciszek mówi już prosto w oczy, bo zmieniła się sytuacja geopolityczna. To rzeczywiście jest nudne jak cholera… Współczuję… Ile razy można słuchać, że jesteśmy od tego, żeby służyć? To się nudzi chrześcijanom już od dwóch tysięcy lat.

W adhortacji o powołaniu świeckich Jan Paweł II cytował słowa Orędzia Synodu Biskupów z 1987 r.: „Liczymy na wasze świadectwa, aby uczyć świat, czym jest miłość”. Adresatami tego wezwania byli „chorzy, ułomni, ubodzy, głodni, emigranci, uchodźcy i więźniowie, bezrobotni, starcy, dzieci opuszczone i osoby samotne, ofiary wojny i wszelkiego rodzaju przemocy”. Często powołuje się Siostra na te słowa. Czego te osoby mogą nas nauczyć? Jakie to może być świadectwo?

Gdyby panią postawić w obozie uchodźców na Lampedusie, to pytanie, jak pani by się zachowała. Ci ludzie mimo wszystko walczą i usiłują zachować swoją godność. Wysiłek człowieka uzależnionego od alkoholu, który walczy zaciekle od lat, żeby żyć godnie, jest bez porównania większy niż mój. Matka, która marznie całą zimę po to, żeby córka, która przyjeżdża z internatu, miała ciepło w domu, a w sumie obydwie żyją za niecałe 500 zł, to chyba jest przykład miłości? To są ludzie, którzy po to, żeby żyć godnie, żeby wychować i wykształcić dziecko, żeby móc przeżyć, muszą walczyć tak bardzo, jak nam się nawet nie śni. I pytam: kto tu jest bohaterem? Dla mnie to są bohaterowie. Matka, która samotnie wychowuje niepełnosprawne dziecko i na głowie staje, walcząc ze wszystkim: z urzędnikami, obojętnością, brakiem pieniędzy, chorobą dziecka – czy to nie jest większe bohaterstwo niż zdobycie któregoś z himalajskich szczytów? Powiedziałabym: bohaterstwo, które ma większy sens. Kiedy ma się wszystko i nie trzeba się wysilać, to łatwo jest mówić o miłości i robić „buźki, buźki”. Inna sprawa, kiedy trzeba padać na pysk. Nie zapomnę pewnej kobiety z Poznania. Miałam tam rekolekcje u zmartwychwstańców w bardzo biednej dzielnicy. Ta kobieta była na porannej Mszy św., a potem podeszła do mnie i mówi: siostro, przepraszam, ja już nie zostanę na konferencji, bo opiekuję się chorą i mogę wyjść z domu dosłownie na dwadzieścia minut, żeby przyjąć komunię. To nie ona potrzebowała rekolekcji, to ja mogłabym od niej rekolekcje pobierać. Tylko że nie zwracamy na takie osoby uwagi. Musimy mieć 50 tys. osób na stadionie i obietnicę wskrzeszenia umarłego. Dopiero to nas poruszy.

Rekolekcje z o. Johnem Bashoborą, do których Siostra nawiązuje, dla wielu były dowodem na siłę Boga. I na moc samego Kościoła.

Wydarzenie na stadionie to nie jest moja bajka. Jestem daleka od tego typu duchowości, choć to może być początek nawrócenia. Na tym jednak nie wolno poprzestać, bo miłość to nie emocje. Miłość to wierność. Na tym rzecz polega, że próbujemy miłość – także do męża, do żony – skończyć na etapie emocji, a to jest dopiero początek.

Skoro te 50 tys. osób na stadionie nie jest według Siostry miarą sukcesu Kościoła, to co nią jest?

Annalena Tonelli, Włoszka, która porzuciła karierę prawniczą, by żyć z najbiedniejszymi, i która zakładała w Afryce szkoły oraz szpitale, powiedziała: „Jezus Chrystus nie mówił o rezultatach. On mówił o miłości wzajemnej, umywaniu nóg i przebaczeniu”. Jeżeli biskup żąda od proboszcza statystyki, ile osób zostało bierzmowanych, i ocenia proboszcza na tej podstawie, to jest to głęboka pomyłka. Miarą sukcesu Kościoła absolutnie nie jest liczebność. Sukcesem Kościoła jest uratowanie życia. Sukcesem jest to, że jeden z naszych mieszkańców – skazany na niebyt, wychowany w domu dziecka, kompletnie porąbany – po iluś latach pracuje, ma mieszkanie i być może nawet uda mu się tam utrzymać. To nie jest mój sukces, to jest sukces całego Kościoła.

Tych, którzy trafiają do Wspólnoty „Chleb Życia”, szukając pomocy, nazywa Siostra prorokami. „To Chrystus ich do nas przysyła i sprawdza, czy widzimy Go w drugim człowieku” – pamiętam takie słowa. Skoro słabość tych osób przynosi ze sobą jakieś dobro, to znaczy, że Bóg jej chce? Czy raczej wykorzystuje coś złego w dobrym celu?

Oczywiście, to drugie. Śmierć Chrystusa na krzyżu była najlepszym przykładem tego sposobu działania. Mówiłam już o tym, że Bóg nie chciał naszego cierpienia. Ale skoro pojawiło się ono na świecie, to może nas uczyć m.in. akceptacji drugiego człowieka, zrozumienia jego sytuacji. W ten sposób objawia się też nasza własna słabość, kiedy uważamy siebie za świetnych, dojrzałych i wspaniałych, a okazuje się, że przychodzi homoseksualista i nagle włos nam się jeży na głowie. Mówimy: „Nie, taki to nie, absolutnie. Odpada z listy”. Nie chodzi o to, że ja popieram homoseksualizm, tylko rozumiem, że taki człowiek jest również człowiekiem i jego nieuporządkowanie jest dokładnie takie samo jak nieuporządkowanie tego, kto kradnie, pije czy zmienia żony jak rękawiczki. Nie jest nigdzie powiedziane, że ten grzech jest gorszy niż inne.

Jeśli ktoś nie widzi w sobie grzechu, konsekwentnie musiałby powiedzieć, że nie potrzebuje Zbawiciela. Może najgorsze jest nie widzieć swojej słabości…

Jezus opowiadał uczniom o faryzeuszu i celniku. Jeden mówił: „Dziękuję ci Panie, że nie jestem taki jak inni”. A drugi mówił: „Panie, wybacz mi, grzesznikowi”. Dobrze wiemy, który według Jezusa dobrze się modlił. Jeśli nie dźwigamy tak wielkich problemów jak wspomniane, to dziękujmy Bogu i nie uważajmy się za lepszych. Jak mówiła św. Teresa od Dzieciątka Jezus, może Pan Bóg uznał, że jesteśmy słabsi i nie dawał nam takich pokus.

Rozmawiała Ewa Kiedio

 http://www.katolik.pl/byc-silnym–zeby-byc-lagodnym,23693,416,cz.html?s=3

********

Krzysztof Wons SDS

Jezus w jaskini zbójców

Dosyć często na stronicach Ewangelii spotykamy Jezusa, który nie kryje swoich uczuć: wzrusza się głęboko, płacze nad grobem Łazarza (zob. J 11,38 n.), raduje się w Duchu (zob. Łk 10,21 n.), wyznaje gorące pragnienie (zob. Łk 22,15), smuci się śmiertelnie i odczuwa trwogę (zob. Mt 26,37), jest tak udręczony, że aż poci się krwią (zob. Łk 22,44). Bliskość człowieka, którego głos i ciało drżą ze wzruszenia, zawsze nas peszy. Czujemy się niezręcznie. Zaskoczeni, nie wiemy, jak się zachować. A co powiedzieć, gdy wzrusza się i szlocha sam Bóg-Człowiek. Ewangeliści wiedzieli, że potrzebujemy spotkań z Jezusem, który nie kryje swoich uczuć: smuci się, lęka, cały drży, ma oczy zalane łzami, gniewa się. Potrzebujemy ich zwłaszcza, gdy kryjemy twarz pod maską udawania, grzęźniemy w niesłusznym samozadowoleniu. Potrzebujemy ich, „by podważyły nasze zadowolenie, by skorygowały naszą pewność siebie, by zakwestionowały naszą uczciwość, odkryły plamy na naszym «dobrym sumieniu»” (A. Pronzato). Jezus wzrusza się, aby poruszyć nas do głębi…

Skarga, płacz i gniew Jezusa

Tak jest w przypadku trzech wydarzeń zapisanych przez Łukasza, które będą w centrum naszych rozważań. Spotykamy w nich Jezusa, który nie próbuje ukryć swoich uczuć. Wręcz je manifestuje. Jakby chciał nam dać odczuć, że narasta w Nim bolesne napięcie: najpierw się żali (zob. 13,34 n.), potem płacze (zob. 19,41 nn.), aż wreszcie wybucha gniewem (zob. 19,45). Nie przywykliśmy do takich zachowań Jezusa. Dlaczego tak radykalnie manifestuje On swój ból i niezadowolenie? Powód za każdym razem jest ten sam. Chodzi o Jerozolimę i o świątynię, które „przestały być domem Boga”. Chodzi o najświętsze miejsce, które miało być domem zażyłych spotkań synów i córek z Ojcem, a nim nie jest. Dom (oikos) – miejsce wesela, otwarte „dla wszystkich narodów” (Iz 56,7), miało przypominać o tęsknocie Boga za każdym człowiekiem. Tymczasem Jego dom został zdemolowany przez ludzką zarozumiałość i fałszywą religijność. Zamienił się w jaskinię zbójców, dlatego zamiast weselem wypełnił się skargą, płaczem i gniewem Jezusa.

Musimy koniecznie zatrzymać się przy trzech wydarzeniach, aby spotkać się z przeżyciami Jezusa: usłyszeć, jak się żali, jak zanosi się od płaczu, jak, rozgniewany, podnosi głos. Musimy „dotknąć” Jego drżących warg i zapłakanej twarzy, poczuć, jak nasza dłoń staje się mokra od Jego łez. Musimy zobaczyć, jak wyrzuca nasze „stoły”, które zasłaniają ołtarz, a nawet poczuć na sobie uderzenie Jego bicza (zob. J 2,15). To także jest Dobra Nowina dla naszego zbawienia. Zacznijmy od początku, aby choć w części odczytać przeżycia Jezusa i rozważyć, co chciał powiedzieć, gdy zaczął się żalić, płakać, gdy wybuchnął w świątyni świętym gniewem. Od samego początku pytajmy też o siebie: jakie przeżycia wywołuje w nas Jego żal, płacz, gniew? Pytajmy Jezusa: jak czuje się w naszym „mieście życia”, w naszym „domu modlitwy”?

Bóg nierozpoznany we własnym domu

W Ewangelii Łukaszowej od początku do końca przewija się pewien bolesny wątek. Na obliczu Jezusa widać cierpienie, ponieważ nie zostaje rozpoznany w Nim Bóg, który przychodzi do swojego domu. Choć wszyscy są w domu, czekają na Niego, słuchają Jego słowa, składają Mu ofiary i celebrują przymierze z Jahwe, nie rozpoznają Go. Rozmijają się z Bogiem w Jego własnym domu. Czekają na własnego wyimaginowanego Boga. Czytając Łukaszową Ewangelię, ma się wrażenie, że im bliżej Jerozolimy, tym bardziej oblicze Jezusa staje się zapłakane. Już wcześniej, zaraz na początku misji, został wyrzucony z synagogi, gdzie czytał i wyjaśniał Izajasza (zob. 4,28-29). Wie, że wyrzucą Go także za mury świętego miasta. Co boleśniejsze, Jego orędzie zostanie odrzucone przez kapłanów i teologów, którzy mieli stać się Jego pierwszymi świadkami i głosicielami. Jest odrzucane w świętym mieście, w którym codziennie pielgrzymuje się do świątyni Jahwe, czyta Torę i Proroków, składa ofiary przebłagania za grzechy i wyczekuje Mesjasza.

Zatrzymajmy się najpierw przy dwóch fragmentach, które dobitnie ukazują cierpienie Jezusa i dramat miasta, nierozpoznającego czasu łaski od Pana. W 13. rozdziale spotykamy się z Jezusem, który skarży się na święte miasto: „Jeruzalem, Jeruzalem! Ty zabijasz proroków i kamienujesz tych, którzy do ciebie są posłani. Ile razy chciałem zgromadzić twoje dzieci, jak ptak swoje pisklęta pod skrzydła, a nie chcieliście. Oto dom wasz tylko dla was pozostanie. Mówię zaś wam: nie ujrzycie Mnie, aż nadejdzie czas, gdy powiecie: Błogosławiony Ten, który przychodzi w imię Pańskie” (13,34-35). Skarga pełna troski i zaniepokojenia w 19. rozdziale przechodzi w głośny płacz Jezusa nad Jerozolimą: „Gdy był już blisko, na widok miasta zapłakał nad nim i rzekł: «O gdybyś i ty poznało w ten dzień to, co służy pokojowi! Ale teraz zostało to zakryte przed twoimi oczami. Bo przyjdą na ciebie dni, gdy twoi nieprzyjaciele otoczą cię wałem, oblegną cię i ścisną zewsząd. Powalą na ziemię ciebie i twoje dzieci z tobą i nie zostawią w tobie kamienia na kamieniu za to, żeś nie rozpoznało czasu twojego nawiedzenia»” (19,41-44).

Umiejscowienie tych dwóch wydarzeń z punktu widzenia struktury Ewangelii Łukaszowej jest zastanawiające: skarga Jezusa daje się słyszeć jakby w samym centrum Jego działalności, gdy konsekwentnie „utwierdzony” w swojej decyzji, zmierza do Jerozolimy, głosząc w drodze Ewangelię. Natomiast płacz Jezusa słyszymy na progu świętego miasta, na krótko przed męką. Widzimy pewne napięcie i narastającą dramaturgię między tymi rozdziałami.

Co oznaczają skarga i płacz Jezusa? Odpowiedź znajdujemy w słowach płaczącego Jezusa: „żeś nie rozpoznało czasu twojego nawiedzenia”. Oto powód, który doprowadza Go do płaczu. Bóg płacze przed swoim domem! „Sądzę, że tego dnia kamienie Jerozolimy oblały się zimnym potem. Może odtąd wapno już nie wiązało, łuki odczuwały swą kruchość, fundamenty popękały. Tego dnia, gdy Jezus zapłakał, miasto poczuło bliską śmierć. Tego dnia miasto umarło” (Turoldo).

Mury nasiąknięte ludzką perwersją i łzami Jezusa

Tę śmierć miasta Jezus weźmie na siebie. On sam będzie umierał za miasto, aby mogło kiedyś powstać z ruin, do których doprowadził je grzech nierozpoznania czasu nawiedzenia Boga. Łukasz używa słowa „zapłakał”. Sugeruje, że jest to płacz głośny, któremu towarzyszą jęki i skargi, jakby publiczny, ostentacyjny, „psujący” atmosferę święta, uroczystego „hosanna”. Nie jest to płacz kogoś, kto, zaskoczony, reaguje szlochem na bolesną sytuację, której się nie spodziewał. Jezus płacze nad Jerozolimą, a nie nad swoim cierpieniem. Jego płacz jest głoszeniem orędzia miłosierdzia aż do łez. Objawia determinację Boga. Jezus nie zmienia swojej decyzji. Wie, że idzie do miasta, w którym zostanie odrzucony. Bezpośrednio przed skargą nad Jerozolimą, kiedy niektórzy faryzeusze przestrzegają Go przed Herodem chcącym Go zabić, On z mocą odpowiada: „Dziś, jutro i pojutrze muszę być w drodze, bo rzecz to niemożliwa, żeby prorok zginął poza Jeruzalem” (13,33). Jezus mówi: cokolwiek się dzieje, „muszę” iść do Jerozolimy. Idzie zbawiać dom, który zamienił się w jaskinię zbójców. Jego podwójne zawołanie podczas skargi na miasto: „Jeruzalem, Jeruzalem” dla semity może oznaczać słowa sądu, ale mówi także o rozdzierającym cierpieniu kogoś, kto kocha, a kto w odpowiedzi na miłość spotyka się z wrogością. Słyszymy więc skargę, która wypowiadana jest w klimacie sądu i cierpiącej miłości. Sądu jednak nie należy rozumieć w wymiarze czysto ludzkim. Bóg sądzi nie po to, aby potępiać, aby mścić się, ale by zbawiać. Skarga i płacz Jezusa nie przenikają stronic Ewangelii klimatem rozczarowania, złości czy sądnego mszczenia się. Pismo Święte naznaczone jest łzami Boga, który nierozpoznany i odrzucany w swej miłości, cierpiąc, nie przestaje zbawiać. Wydaje siebie do końca. Księga Ewangelii kończy się nie na skardze i płaczu Jezusa, ale na Jego męce, śmierci, zmartwychwstaniu i wniebowstąpieniu.

Skarga i płacz potwierdzają, że czas łaski trwa. Jednocześnie ujawniają z ostrością perwersję i nieprzejednanie człowieka wobec miłości Boga, która cierpi, ponieważ nie zostaje rozpoznana i przyjęta. Jezus skarżący i płaczący jakby czyta historię zbawienia z perspektywy miłości miłosiernej Boga, która pozostaje wierna człowiekowi, a nie zostaje przez niego odczytana. Jest wręcz odrzucana. Perwersja ludzi religijnych nie zna granic. W „imię Boga” nie przestają zabijać proroków Jego miłosierdzia. Jezus, Syn Ojca miłosierdzia, podzieli ten los. Ale miłość Boga nie przestaje się objawiać także wobec przewrotności zabijających. Jezus przywołuje poruszający obraz, metaforę ptaka, który gromadzi pisklęta pod swoje skrzydła. W Starym Testamencie obraz ten jest symbolem troskliwej i opiekuńczej miłości Jahwe nad Izraelem. Jezus mówi: „Ile razy chciałem zgromadzić twoje dzieci, jak ptak swoje pisklęta pod skrzydła, a nie chcieliście” (13,34). Jezusowe „ile razy”, „ilekroć” podkreśla nieustanne wielokrotne przychodzenie Boga w historii narodu, jak ojciec przychodzący z troskliwą miłością do swego dziecka. Ze stwierdzeniem: „Ile razy chciałem…” kontrastuje pełne bólu: „A nie chcieliście”. Jezus ujawnia swoisty dramat rozgrywający się w sercu Boga. Jest to dramat Boga „kruchego”, który może być odrzucony w swoich najczulszych gestach miłości. Ta kruchość nie wynika z pojętej po ludzku słabości, ale wypływa z Jego niepojętej miłości. Zauważmy napięcie między: „Ile razy chciałem” a: „Nie chcieliście”. Jezus, w swoim Boskim pragnieniu miłości, pozostaje bezbronny wobec ludzkiego: „Nie chcę”. Oto dlaczego płaczący Jezus wyznaje z bólem: „O gdybyś i ty poznało w ten dzień to, co służy pokojowi! Ale teraz zostało to zakryte przed twoimi oczami” (19,42).

W wyznaniu Jezusa zdaje się ujawniać jeszcze większe napięcie niż podczas skargi, ponieważ dotyka ono najgłębszej rany – odrzucenia. Jezus nie tylko się skarży, ale płacze, ponieważ On, który jest Słowem ostatecznym Ojca, przychodzi ogłosić rok łaski od Pana, przychodzi jako Słowo, które „dzisiaj” się spełnia, a tymczasem zostaje odrzucone. Słowo, które służy pokojowi, zostaje odrzucone przez miasto, które paradoksalnie ze swego imienia miało być miastem pokoju (Shalem = Shalom). Jerozolima odrzuca dar pokoju i przyjaźni z Bogiem. Dlatego Jezus dodaje, że „ten dzień”, w którym spełnia się obietnica przychodzenia Boga miłosierdzia, dla niej zamienia się w czas ślepoty i ciemności. Żyje bowiem w samym sercu dziejów historii zbawienia, słyszy orędzie miłosierdzia, a pozostaje ślepa: „teraz zostało to zakryte przed twoimi oczyma”.

Ruina: dom bez Boga

Jezus tłumaczy konsekwencje takiej postawy: przedstawia obraz miasta, które odrzuca dzień łaski. Ukazuje związek między nierozpoznaniem orędzia miłosierdzia a historią miasta. Nierozpoznanie orędzia Ewangelii staje się dla miasta powodem katastrofy. Brak rozeznania słowa zbawienia zamienia je w gruzy, w ziemię pozbawioną życia. Łukasz w redagowaniu Ewangelii ma ciągle na uwadze paschalną perspektywę wydarzeń. Jego wspólnota, która ma przed oczyma ruiny świętego miasta, otrzymuje w tych wersetach odpowiedź na pytanie o obecność Boga w historii. Łukasz pokazuje oczywisty związek, również historyczny, między rozpoznaniem ewangelicznego orędzia a losami miasta. Istnieje bowiem ścisły związek między wiarą i pokojem, między słowem Boga i życiem, między odrzuceniem Dobrej Nowiny a zniszczeniem i śmiercią.

Ten związek nie jest owocem mściwej kary Boga, ale gorzkim owocem odrzucenia orędzia przez mieszkańców miasta. Podczas skargi i podczas swego płaczu, w cierpieniu i bólu, Jezus wylicza nieszczęścia miasta. Jedno z nich jest najbardziej tragiczne, pozostałe są właściwie jego konsekwencją. Jezus, skarżąc się, mówi: „Oto dom wasz tylko dla was pozostanie” (13,35). Dosłowne brzmienie wyraźniej odsłania dramat świętego miasta: „Oto zostawiony jest wam dom wasz”. Chodzi o opuszczenie domu przez Boga. Dom oznacza zarówno świątynię, jak i miasto. Ponieważ słowo Boga nie zostało przyjęte, czas łaski nierozpoznany, miasto, które było mieszkaniem Boga, zamieni się w pustynię. Spełnią się tragiczne zapowiedzi proroków: „Opuściłem swój dom, pozostawiłem swoje dziedzictwo. To, co umiłowałem, oddałem w ręce mych nieprzyjaciół” (Jr 12,7). „I odeszła chwała Pańska z granic miasta” (Ez 11,23). Bóg opuszcza świątynię, miasto, mieszkańców nie dlatego, że nie chce być z nimi, nie dlatego, że się śmiertelnie obraża, ale dlatego, że opuszcza i zostawia Go lud. Bóg opuszcza mury miasta i idzie za ludem aż na wygnanie, aż do grobu. Łukasz, który pisze Ewangelię po zburzeniu Jerozolimy, przypomina wspólnocie słowa Jezusa, które sprawdziły się w historii miasta, gdy Rzymianie pod wodzą Tytusa zamienili je w ruinę. Historia nie wymyka się z rąk Kyriosa. Jezus zmartwychwstał i panuje w niej mocą swego słowa. Łukasz podkreśla, że obraz ruin miasta jest obrazem społeczeństwa, które odrzuca orędzie miłosierdzia. Tak dzieje się z każdym człowiekiem, który nie rozpoznaje w swoim życiu czasu nawiedzenia Boga.

Odrzucenie wiary w Zmartwychwstałego czyni życie ludzkie tragicznym, pustym. On jednak nie przestaje działać i zbawiać także pośród ruin ludzkiej egzystencji. Nie przestaje być Bogiem miłosierdzia, który jak ptak gromadzi pod swe skrzydła Ewangelii każdego, kto chce przyjąć Jego orędzie. Nie jest bezlitosnym sędzią. Nie On wysyła niszczycielskie wojska, nie On zsyła nieszczęścia. Nie chroni jednak sztucznie przed konsekwencjami ludzkich grzechów, złych wyborów z powodu braku rozeznania i rozpoznania. Działa pomimo i pośród tych złożonych wydarzeń świata. Nie przestaje przychodzić. Wychodzi naprzeciw, tak jak to uczynił w Jezusie, aby leczyć ludzkie rany. Ważne jednak jest, by uczeń Go rozpoznał i przyjął. Także w tej tragicznej zapowiedzi zburzenia miasta zostawił obietnicę: „Nie ujrzycie Mnie, aż nadejdzie czas, gdy powiecie: Błogosławiony Ten, który przychodzi w imię Pańskie” (13,35). Orędzie miłosierdzia pozostaje żywym znakiem Jego przychodzenia. Każdy, kto się na nie otworzy, doświadczy Jego zbawczej mocy.

Skarga i płacz Jezusa nie mają w nas budzić jedynie wyrzutów sumienia. Stają się usilnym wezwaniem do rozpoznania czasu Jego nawiedzenia w „mieście naszego życia”. Jeśli będziemy rozmijać się z Nim we własnym „mieście”, rozminiemy się z Nim także w Jego świątyni, w domu modlitwy.

Jezus nawiedza nas z orędziem miłosierdzia w tych wszystkich miejscach naszego życia, w których jeszcze nie zostało ono rozpoznane. Przychodzi do nas ze słowem pokoju i uwolnienia, aby zdjąć z nas ciężary, które nie pozwalają nam żyć w pełni. Chce nam przywrócić tchnienie życia.

Przywracanie Bogu pierwszego miejsca

W relacji Łukasza, podróż Jezusa do Jerozolimy dobiega końca w świątyni. Po uroczystym wjeździe do miasta udaje się On bezpośrednio do domu Ojca: „Wszedł do świątyni i zaczął wyrzucać sprzedających w niej” (19,45). Konsternacja. Wybucha bowiem gniewem nieprzewidzianym w tej ceremonii. „Psuje” święto. Skąd taka reakcja u Jezusa? Co takiego wywołało w Nim gniew?

„Świątynia – jak pisze w wymownym komentarzu historyk religii Jean-Paul Roux – od dawna stała się miejscem przyciągającym przekupniów i bankierów: każde miejsce pielgrzymkowe przyciąga tego rodzaju pasożytów. W czasie święta Paschy do świątyni cisnęły się ogromne tłumy, pełno było nie tylko ludzi, lecz także osłów, mułów, i wielbłądów. Przynoszono dziesiątki tysięcy zwierząt ofiarnych. Obok sprzedawców pamiątek tłoczyli się bankierzy: na pieniądzach Żydów z diaspory wybite były wizerunki władców, co nie pozwalało na ich użycie w miejscu świętym, należało je więc wymienić na pieniądz miejscowy. Świątynia, sanktuarium, miejsce skupienia i modlitwy? Przestrzeń poświęcona wielbieniu wielkości Boga? Odzwierciedlenie monoteizmu Żydów, który wydaje się tak niezwykły w świecie starożytnym? Nie. Ociekająca krwią rzeźnia i targowisko, prawdziwe targowisko”.

Zaczynamy rozumieć reakcję Jezusa. Jeśli poszerzymy naszą lectio z Łukasza o relację czwartej Ewangelii, to dowiemy się, że drastyczne zajście w świątyni nie jest wcale pierwszym. Już raz miało ono miejsce. Według relacji Jana było to na początku Jego działalności (zob. J 2,13 nn.). „Po raz drugi wypędził Jezus przekupniów przed swoją ostatnią Paschą. Niektórzy krytycy uważają, że jest to ta sama scena, niezręcznie powtórzona lub też źle umiejscowiona w czasie przez nie dość dokładną pamięć. Tymczasem istnieją racje psychologiczne przemawiające za tym, że Jezus ponowił swój gest: przekupnie nigdy nie zostali definitywnie wypędzeni ze świątyni” (J.-P. Roux).

Każde Jego słowo, gest, zachowanie potwierdzają Jego panowanie i autorytet. Wyrzucenie przekupniów i słowa, które wypowiada, nie pozostawiają wątpliwości: Jezus przychodzi, aby wziąć w posiadanie świątynię, w której ludzie zaczęli się panoszyć. Z całą stanowczością przypomniał, że On jest Panem każdego miejsca na ziemi, także tego, które wskazywane jest jako Święte świętych, miejsce obecności Najwyższego. Jezus staje w centrum najświętszego miejsca, aby przypomnieć, że to On jest punktem odniesienia dla prawdziwej religijności. W centrum jest On, a nie liturgiczne obrzędy, składanie ofiar, zbieranie pieniędzy. Jezus konfrontuje obecnych w świątyni z prawdą o ich chorej religijności. Demaskuje i atakuje nadużycia. Dla przychodzących świątynia była centrum życia duchowego, ale także centrum żydowskiej ekonomii. Wszyscy Hebrajczycy z Palestyny i z diaspory byli związani ze świątynią: tutaj przychodzili dopełnić złożonych ślubów, celebrować doroczne święta, składać ofiary, ale tutaj także deponowali swoje oszczędności. Świątynia była sanktuarium, a zarazem narodowym bankiem, była tronem Boga, a także tronem elit Izraela.

Jezus otwarcie kontestuje taki system życia religijnego. Odrzuca zacieranie granicy między sacrum a profanum. Zmysłem wyobraźni możemy usłyszeć stanowczy ton w zagniewanym głosie Jezusa. Jego słowa mają duży ciężar gatunkowy i obnażają dwuznaczność religijnej postawy wierzących: „Napisane jest: Mój dom będzie domem modlitwy, a wy uczyniliście go jaskinią zbójców” (19,46). Mówi jednoznacznie, że religia nie może stawać się pretekstem czy parawanem dla działalności handlowej, dla kupczenia i gromadzenia zysków. To nadużycie Jezus demaskował i zwalczał z całą mocą. Aby dobitnie wyrazić swój ostry sprzeciw, przywołuje słowa proroka Jeremiasza (zob. Jr 7,11), który skarżył się na ślepą wiarę i ufność pokładaną nie w Bogu, lecz w samej świątyni, wykorzystywanej do udzielania schronienia złodziejom i ich złym czynom, do zasłaniania tego, co ohydne, tym, co święte. Jezus swoim gestem zwraca się nie przeciw kultowi w świątyni, ale przeciw takiemu organizowaniu kultu, w którym Bóg nie jest już w centrum; nie jest już czczony, ale używany dla ludzkich celów. Jezus dokonuje oczyszczenia świątyni, to znaczy przywraca jej właściwe miejsce w naszym życiu. Oczyszcza historię naszego życia z zafałszowanych postaw religijnych.

Nagle Łukasz przenosi nasz wzrok z pełnego ekspresji obrazu Jezusa wyrzucającego sprzedających ze świątyni na obraz wyraźnie z nim kontrastujący (zob. 19,47-48). Ta sama świątynia i jakże odmienny klimat… Widzimy nauczającego Jezusa i mnóstwo ludzi, którzy słuchają Go z zapartym tchem. Oto obraz domu modlitwy, w którym przywrócony został porządek. Tak powinno być codziennie: w centrum Bóg i Jego słowo. Przebywanie w świątyni ma służyć Jedynemu. Niestety, z postawą zasłuchanego ludu kontrastuje zachowanie trzech grup, które Łukasz wyraźnie wskazuje. Są to arcykapłani, uczeni w Piśmie i przywódcy ludu – należący do arystokracji społecznej członkowie Sanhedrynu. Prawdopodobnie Łukasz czyni aluzję do współczesnych sobie przywódców Kościoła, którzy nie zawsze spełniali pozytywną rolę we wspólnocie. Charakteryzuje ich opór wobec nauczania Jezusa i podstęp. Czyhali oni bowiem na Jego życie.

Łukasz przedstawia w ten sposób obraz historii ludzkiego życia, w którym ścierają się dwie postawy: z jednej strony przylgnięcie do Ewangelii, z drugiej dwuznaczność, podstęp, ukryte złe intencje. Szczególnie wstrząsający może być fakt, że w opozycji do Jezusa są duchowe autorytety narodu, przekonane zresztą, że działają w imię Boga. Chorują na „dobre samopoczucie” i pewność siebie, budowaną na własnej teologii. Zżera ich triumfalizm. Mają swoją wizję Boga i duszpasterstwa. Wchodzą codziennie do świątyni, aby słuchać głównie siebie, celebrować własną wizję życia, gotowi nawet „nawracać” Jezusa. Sprzeciwiają się Bogu, którego głoszą innym. Podobnie w „tryumfalistycznym chrześcijaństwie jest miejsce dla wszystkich i dla wszystkiego: dla naszej próżności i dla dyplomatów, dla naszego pragnienia władzy i dla karierowiczów, dla naszej pychy i dla zawodowych pochlebców. Nie ma już miejsca dla Jezusa” (A. Pronzato). Gdyby kiedykolwiek „miasto naszego życia” miał zaatakować triumfalizm, już teraz prośmy Jezusa, aby zamienił w ruinę nasze „dobre samopoczucie” i powyrzucał z naszego życia wszystko, co „zagraciło” Jego dom modlitwy i zajęło należne Mu pierwsze miejsce. Niech nauczy nas płakać nad sobą, aż nasze życie stanie się „domem kultu jedynego Boga”.

Krzysztof Wons SDS

http://www.katolik.pl/jezus-w-jaskini-zbojcow,22890,416,cz.html?s=4

******

o. Jacek Prusak SJ

Przeszłość, która nie zerwała z nami

Psycholodzy wciąż spierają się o to, do jakiego stopnia kształtuje nas przeszłość, ale wszyscy zgadzają się, że nie można zrozumieć człowieka i jego zachowań w oderwaniu od jego historii. Wydaje nam się często, że zerwaliśmy z naszą przeszłością, ale życie pokazuje – nie tylko w gabinecie psychoterapeuty – że przeszłość wcale nie zerwała z nami. Chcąc uciec przed nią, musielibyśmy uciec przed sobą, a pozostając w przeszłości nigdy byśmy nie stali się dojrzali

Ta psychologiczna prawidłowość odnosi się również do naszej modlitwy. Nasz rozwój duchowy jest często odzwierciedleniem naszej historii: łaska buduje na naturze, nasza przeszłość może nam ułatwiać lub utrudniać modlitwę. “Moje życie – pisał w swoim dzienniku Gabriel Garcia Marquez – jest tym, co i jak z niego zapamiętuję, żeby o nim opowiedzieć” (“Życie jest opowieścią”). Parafrazując jego wypowiedź, skłonny jestem twierdzieć, że modlitwa jest świadectwem tego, co i jak z naszego życia zapamiętujemy, aby opowiedzieć o tym Bogu. Przeszłość kształtuje więc naszą modlitwę najpierw przez pamięć.

Wątpliwe wspomnienia

Zarówno nasza pamięć, jak i modlitwa zakorzenione są w naszej historii. Często być może tak o tym nie myślimy, szczególnie gdy w postawie modlitewnej stajemy przed Bogiem “tu i teraz”, a jednak nawet wtedy nie jesteśmy wolni od przeszłości. Nasze wspomnienia są dla nas czymś bardzo osobistym, są częścią nas. Wspominanie własnej historii życia uświadamia nam, jak wątpliwe są nasze wspomnienia: nie zapamiętujemy bowiem zdarzeń obiektywnie, ale tak jak je przeżyliśmy i tak je interpretujemy. Nie zapamiętujemy czystych faktów, ale przeżycia tych faktów, które wiązały się z silnymi emocjami, uczuciami działającymi w nas jeszcze przez jakiś czas po zaistniałych wydarzeniach. W naszej pamięci zostały one zmienione nie tylko przez późniejsze, ale i wcześniejsze doświadczenia. Tendencją naszej psychiki jest bowiem unikanie bolesnych i nieprzyjemnych uczuć, obrona przed nimi, wypieranie ich.

Dla życia duchowego i rozwoju wewnętrznego niezmiernie ważne jest uzdrowienie wspomnień. Emocje negatywne, takie jak lęk, żal, poczucie krzywdy, mają to do siebie, że trwają, dopóki sytuacja w życiu danej osoby nie ulegnie wyraźnej zmianie. Przykre wspomnienia i negatywne emocje trwają i nie znikają, dopóki nie nastąpi jakaś subiektywna czy obiektywna zmiana. Musimy pamiętać o tym prawie regulującym nasze negatywne emocje, bo intuicyjnie jesteśmy przekonani, że czas leczy rany. Niestety, nie w taki sposób – nie poprzez zapominanie, zaprzeczanie, racjonalizację, minimalizację, upływ czasu w naszym kalendarzu życia. Aby uniknąć bólu, często nieświadomie zafałszowujemy naszą historię, wypierając zbyt bolesne i trudne wspomnienia. Jeśli nawet dokonamy takich zabiegów na własnej pamięci, to nie uchronią nas one przed negatywnymi konsekwencjami, jakie te wspomnienia ze sobą niosą. Wcześniej czy później stłumione treści przenikną do naszego codziennego życia; zaczniemy odczuwać pokusę nieustannego opowiadania o sobie, z podawaniem coraz większej ilości szczegółów, albo będziemy milczeć na swój temat, obawiając się, że inni dowiedzą się “prawdy”.

Uwolnić się od zranień

Przeszłość, wobec której brakuje nam dystansu i wolności, która nie została “rozliczona”, może dojść do głosu w zaburzeniach psychicznych i, niezrozumiałych dla nas, natrętnych myślach, prowadzących do ciągłego zadręczania się; również na modlitwie. Obsesyjne myśli musimy jednak odróżnić od zwykłych rozproszeń. Osoby cierpiące na tego rodzaju przesadne zamartwianie się często nie potrafią się modlić. Dzieje się tak nie dlatego, że trudno się im skupić, tylko dlatego, że “wałkowanie” i ciągłe powracanie do pewnych myśli jest jedyną znaną im próbą obniżenia nieznośnego lęku, którego przyczyna pozostaje dla nich ukryta. Niestety, dla niektórych z nich modlitwa może stać się czynnością rytualną i przymusową, będzie zastępowała prawdziwą konfrontację z ich przeszłością. Pamięć pewnych bolesnych zdarzeń powoduje, że sytuacje podobne do okoliczności, w których doświadczyliśmy jakiejś traumy, wywołują takie same jak wówczas emocje. Nasza pamięć ma bowiem taką nieznośną cechę, że zapisane w niej emocje mogą pojawiać się w pewnych warunkach, mimo że przeżywająca je osoba nie pamięta pierwotnego zdarzenia, które je wywołało.

Człowiek nie jest w stanie siłą woli zabezpieczyć się przed niepożądanymi emocjami. Ma jednak możliwość pozbawić nieprzyjemne zdarzenia z przeszłości mocy wywoływania przykrych emocji. Jak mówi Talmud, “zbawienie jest tajemnicą pamięci”. Konfrontacja teraźniejszości z naszą pamięcią – zarówno z istotnymi jej treściami, jak i z samym procesem przypominania – jest powrotem do Boga działającego w historii. Bóg wyzwala nas wtedy z więzienia naszych wspomnień i wyobraźni oraz przemienia na “krzyżu naszej przeszłości”. Nasze zmartwychwstanie będzie wejściem w teraźniejszość bez lęku o przyszłość.

Modlitwa może uleczyć pamięć, ale może stać się również sposobem ucieczki przed własną historią, bolesną przeszłością, być rodzajem miejscowego znieczulenia. Możemy ją bowiem sprowadzić do monologu na temat swojej rany i krzywdy lub odwrotnie – ukrywać przed Bogiem tę ranę z poczucia winy, lęku i wstydu.

Czasami zdarza się, że osoby szukające modlitwy o uzdrowienie wewnętrzne mają tego typu motywację, która dla nich samych pozostaje nieświadoma. Uzdrowienie wewnętrzne nie polega jednak na amnezji ani spektakularnych doznaniach, ale najczęściej dokonuje się przez powolny powrót tą samą drogą, którą przeszliśmy przez życie. Jednakże zgoda na wejście w proces uzdrowienia wewnętrznego to nie jakiś zbytek, ale konieczność. Jak mawia brat Rémi, dominikanin, “stawką jest życie lub śmierć duszy a czasem nawet ciała”. Na modlitwie mamy szansę wykorzystać naszą przeszłość, a nawet pozytywnie ją zmienić.

Wszystkie lampki kontrolne

W mniej bolesny sposób – co nie znaczy mniej męczący i drażliwy – przeszłość dotyka naszej modlitwy w postaci różnorakich rozproszeń. Modlitwa wymaga bowiem skupienia, a więc zdolności do bycia w pełni obecnym i skoncentrowanym na tym, co się dzieje “tu i teraz”. Przeciwieństwem skupienia jest nieobecność duchowa i roztargnienie z powodu doświadczania wielu wrażeń jednocześnie. Rozproszenia dotyczą najczęściej przeszłości, którą właśnie “opuściliśmy” dla spotkania z Bogiem, lub przyszłości, która każe nam zapominać o chwili obecnej, gdy próbujemy się modlić.

W naszych rozproszeniach jest obecnych wiele odcieni naszej przeszłości, bowiem opierają się one na naszym nieuświadomionym systemie wartości. “Niektóre myśli – jak naucza trapista o. Tomasz Keating – są dla nas pociągające, ponieważ jesteśmy do nich przywiązani wskutek emocjonalnego zaprogramowania z czasów dzieciństwa. Kiedy takie myśli się pojawiają, zapalają się w nas wszystkie lampki kontrolne z powodu silnego emocjonalnego zaangażowania w wartości, które dane myśli stymulują lub którym zagrażają”.

Żyjemy w świecie wewnętrznych przymusów i przywiązań, które nie dają nam spokoju podczas modlitwy, próbując całkowicie przykuć do siebie naszą uwagę. Bardzo często modlitwa pokazuje nam, jak zniewoleni jesteśmy własnymi opiniami i wartościującymi sądami. Trudno jest nam uwolnić się od posiadania opinii na każdy temat. Do naszych “samo(o)sądów” łatwo angażujemy autorytet Boga, dobro wiary czy chęć “zbawienia drugiego człowieka”.

Nasze gusty mają również wpływ na poszukiwanie doznań duchowych, potwierdzanie swego rozwoju duchowego czy porównywanie się na modlitwie do innych. Szukamy bowiem często nie tego, co nas rozwija, tylko tego, co nam odpowiada, a potem dziwimy się, że przeżywamy strapienia…

Demoniczny obraz Boga

Wyraźny wpływ przeszłości na naszą modlitwę można również zaobserwować w obrazach Boga, jakie posiadamy. Z perspektywy psychologicznej, pojęcie Boga należy do istotnych i najbardziej podstawowych kategorii każdej religii. Najbardziej rozpowszechnionym wyobrażeniem osobowego Boga, jakie przekazuje tradycja chrześcijańska, jest obraz Boga-mężczyzny, posiadającego cechy idealnego ojca. Trzeba jednak pamiętać – na co zwraca uwagę ks. Tomasz Węcławski – że “każde biblijne i konsekwentnie teologiczne użycie słowa »ojciec« w odniesieniu do Boga jest metaforą w pełnym sensie tego określenia”.

Wyobrażenia Boga zaczynają się kształtować w życiu człowieka już we wczesnych etapach jego rozwoju, mają swoje korzenie w najwcześniejszych relacjach dziecka z najbliższymi mu osobami, najczęściej z matką i ojcem. Są także zależne od otoczenia, w jakim dziecko się wychowuje. Powstawanie ludzkich wyobrażeń Boga, jak i rozumienie Jego wizerunków zawartych w Objawieniu, związane jest również z rozwojem poznawczym dziecka, rosnącym zainteresowaniem przyczynowością, pochodzeniem świata, a także procesami społecznymi, np. uczeniem się. Stąd też relacje z negatywnymi, ale kluczowymi wzorcami zachowań ważnych osób w życiu dziecka, np. rodziców, przyczyniają się do tego, że tworzy się u niego, w sposób nieświadomy, negatywny, demoniczny wizerunek Boga. Negatywny obraz Boga zaczyna być traktowany jako Jego “twarz” i dzięki sile swego autorytetu zaczyna kontrolować życie człowieka. Do najczęściej spotykanych demonicznych obrazów Boga należą: karzący Bóg-sędzia, Bóg samowolny, Bóg śmierci, Bóg – stały obserwator, Bóg domagający się wielkich osiągnięć. Takie obrazy Boga są często objawami religijnej nerwicy lękowej, a kryją się za nimi: lęk, przymus i wewnętrzne konflikty.

Dla wielu chrześcijan, zniewolonych demonicznym obrazem Boga, działanie zgodne z Jego wolą oznacza działanie sprzeczne z tym, co akurat mieliby ochotę zrobić. Bardzo ciekawie ukazuje tę “religijną dewiację” dominikanin o. Jean-Marie Gueullette: “Czy słyszałeś o kimś, kto wyruszając w miłym towarzystwie na wymarzone wakacje, twierdziłby, że wypełnia wolę Bożą? Nie, wolę Bożą wypełnia się najlepiej w szpitalu, z wiele mówiącym westchnieniem na ustach. Wola Boża nosi zwykle miano raka lub paraliżu. (…) Wola Boga, taka jaką sobie wyobrażamy, to coś smutnego, co boli”.

Wyznawcy demonicznego obrazu Boga nie są w stanie wyobrazić sobie, że Bóg chce, żeby byli szczęśliwi. Modlitwa, by stać się miejscem duchowego rozwoju i wewnętrznej wolności, musi doprowadzić ich do konfrontacji z tymi demonicznymi wyobrażeniami. Oczyszczanie staje się wtedy drogą ciemnej, ale pewnej wiary.

Pamięć, która przemienia

Dzięki modlitwie pamięć zaprzestaje wypierania, bo ogarnia ją dobroć samego Boga, a wtedy nawet najbardziej bolesna przeszłość będzie mogła ożyć i naprawdę przeminąć. Nie można cofnąć tego, co się zdarzyło, ale można nauczyć się inaczej oceniać i przeżywać. “Przez pamięć – pisze Christa Thomassen – mamy bowiem nie tylko szansę przyjęcia i uwolnienia się od spraw bolesnych i zaniedbań, lecz także powód do radości z tego, co otrzymaliśmy, do wdzięczności za przeżyte życie. Pamięć pomaga nam nadawać wszystkiemu sens i jest tym, co przemienione w zaufanie będzie owocowało kreatywnie w przyszłości. Pamięć może przemienić przeszłość i przyszłość, przygotować podłoże pod podstawowe doświadczenie teraźniejszej obecności”. Jak bowiem mówi Pismo: Nie wspominajcie wydarzeń minionych, nie roztrząsajcie w myśli dawnych rzeczy. Oto Ja dokonuję rzeczy nowej: pojawia się właśnie. Czyż jej nie poznajecie? (Iz 43, 18nn). “Albowiem oto Ja stwarzam nowe niebiosa i nową ziemię; nie będzie się wspominać dawniejszych dziejów ani na myśl one nie przyjdą” – mówi Pan (Iz 65, 17). Takie powinno być doświadczenie naszej modlitwy w kontekście własnej historii i przeszłości.

Jacek Prusak SJ
list 2005/04

fot. Jared Tarbell Jared and the Climbing Rope
Flickr (cc)

http://www.katolik.pl/przeszlosc–ktora-nie-zerwala-z-nami,996,416,cz.html